سهم ایران در عرصه علم افزایش داشته است

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدرضا مخبر دزفولی، رئیس فرهنگستان علوم در همایش ملی «حکمرانی در عرصه علم، فناوری و نوآوری» که صبح امروز، چهارشنبه ۲۲ آذر در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی برگزار شد، اظهار کرد: هنگامی که بخواهیم کاری را آغاز کنیم، باید ۳ موضوع «شناسایی ظرفیت‌ها»، «روندشناسی همراه با استفاده از تجربیات» و «طراحی آینده مطلوب» را در کانون توجه قرار دهیم.

وی با بیان اینکه انجام هر کاری مستلزم توجه به دو مولفه «شناسایی ظرفیت منبع‌پایه» و «شناسایی ظرفیت دانش‌پایه» است، افزود: اگر بخواهیم کشوری موفق باشیم باید به ظرفیت دانش‌پایه توجه کنیم. یونسکو در سال ۲۰۱۵ گزارشی منتشر کرد که در این گزارش آمده ایران به این موضوع پی برده است که از ظرفیت منبع‌پایه به سمت دانش‌پایه حرکت کند. 

رئیس فرهنگستان علوم با بیان اینکه باید نسبت به روندی که در عرصه علم طی کرده‌ایم، آگاه باشیم، گفت: پس از پیروزی انقلاب، دانشگاه‌های وابسته به غرب را تحویل گرفته‌ایم؛ اما در حال حاضر دانشگاه‌های در خدمت جامعه را داریم.

مخبر دزفولی با بیان اینکه امام دانشگاه‌ها را مهم برشمرده‌اند، گفت: انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها بسیار ضروری بود؛ چرا که دانشگاه‌ها به اتاق جنگ تبدیل شده بودند؛ در حالی که باید به اتاق علم تبدیل می‌شدند. 

وی با بیان اینکه ۴ دهه را از زمان انقلاب تا به امروز پشت‌سر گذاشته‌ایم، گفت: در دهه ۷۰، نام ایران رفته‌رفته در زیست‌بوم علم دنیا مطرح شد. در دهه ۸۰، ایران توانست در عرصه علم دنیا با دیگر کشور‌ها شریک شود. در دهه چهارم انقلاب نیز توانسته‌ایم به جلو برویم. بر اساس جامعه آماری دانشگاه‌ها در سال ۵۷ حدود ۱۵۰ هزار دانشجو در کشور مشغول به تحصیل بودند. همچنین ۳ هزار عضو هیئت‌علمی در ۲۵ دانشگاه فعالیت می‌کردند. 

مخبر دزفولی درباره ایجاد دانشگاه‌ها در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: دانشگاه تربیت‌مدرس از مولود‌های پس از انقلاب است. این دانشگاه با هدف تربیت استاد دانشگاه ایجاد شد. پس از انقلاب اسلامی، جریانی در دانشگاه‌ها ایجاد شد که ظرفیت مردمی را به فضای آکادمیک بیاوریم. 

وی درباره ایجاد رشته پزشکی گفت: آموزش پزشکی در نظام سلامت ادغام شد؛ چرا که از منظر تعداد پزشک با کمبود مواجه بودیم و پزشکان هندی، بنگلادشی و پاکستانی در کشور مشغول به کار بودند.

رئیس فرهنگستان علوم درباره تعداد رشته‌های دانشگاهی گفت: در شرایطی قرار داریم که می‌توانیم تمام رشته‌های دانشگاهی را در کشور داشته باشیم. این شرایط در حالی است که در روز‌های نخست انقلاب اسلامی فقط یک رشته تخصصی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد. اکنون ۴۵۰ دانشگاه جامع در کشور وجود دارد که این تعداد با صرف نظر از دانشگاه‌های آزاد، پیام‌نور و موسسات آموزش عالی است.

وی درباره سهم ایران در عرصه علم گفت: در دوران جنگ، سهم ایران از میزان تولید علم معادل سه‌صدم درصد بود که از این منظر با عراق در یک جایگاه جهانی قرار داشتیم. پس از دهه هفتاد، برای نخستین بار در نظام رتبه‌بندی‌های علمی قرار گرفتیم.

رئیس فرهنگستان علوم با بیان اینکه استندفورد گزارشی درباره ایران در سال ۲۰۰۰ منتشر کرد، اظهار کرد: در این گزارش آمده است، ایران یک کشور خشک است و باید کشاورزی خود را تعطیل کند. همچنین در این گزارش آمده است که پیشرفت‌های علمی ایران شگفت‌انگیز است و از این موضوع ابراز نگرانی می‌کند. 

رئیس فرهنگستان علوم گفت: تعداد مقالات ایران در اسکوپوس معادل ۷۸ هزار مورد است؛ این در حالی است که تعداد مقالات در دهه ۷۰ معادل ۳۹۰ مورد بود. بررسی‌ها بیانگر این است که حدود ۳ درصد مقالات پراستناد در سطح جهان برای ایران است.

وی درباره تعداد اختراعات بین‌المللی گفت: در دهه ۸۰، تعداد اختراعات بین‌اللمللی ایران ۴ مورد بود که این تعداد به ۱۴۰ مورد رسیده است. اگرچه در تعداد مقالات رشد کرده‌ایم؛ اما تعداد مقالاتی که منجر به اختراع می‌شود بسیار کم است. کشور‌های ژاپن و آمریکا از هر ۲ مقاله یک مقاله منجر به ثبت اختراع می‌شود و این تعداد برای کشور‌های اروپایی معادل هر ۶ مقاله یک ثبت اختراع است. ما در ایران از هر ۱۰۳۰ مقاله یک اختراع ثبت می‌شود. 

مخبر دزفولی با بیان اینکه در ۹۷ درصد داروی مورد نیاز در کشور تولید می‌شود، گفت: برخی از مواد اولیه تولید دارو به کشور وارد می‌شود؛ اما به خودکفایی ۹۷ درصدی در تولید دارو رسیده‌ایم. همچنین ۶ پلتفرم واکسن در دوران کرونا طراحی کرده‌ایم و هم اکنون در زمینه تولید داروی نوترکیب فعالیت می‌کنیم.