هرآنچه باید درباره قُطر نزدیک‌ترین سیاره فراخورشیدی به زمین بدانیم

به گزارش خبرنگار نجوم خبرگزاری علم و فناوری آنا،  اگرچه تلکسوپ‌های فضایی جدیدی که در سال‌های اخیر به فضا پرتاب شده‌اند، بسیار پیشرفته هستند، اما تلسکوپ فضایی هابل همچنان می‌تازد.

سیاره فراخورشیدی LTT ۱۴۴۵ Ac که ۲۲ سال نوری از زمین فاصله دارد، برای اولین بار توسط ماهواره تس ناسا شناسایی شد؛ اما تس قدرت تفکیک نوری لازم برای تعیین قطر دقیق سیاره را با اصلاح مسیر حرکت آن در سطح یک ستاره ندارد. در عوض هابل با دید تیز بینش، قطر سیاره را ۱.۰۷ برابر قطر زمین اندازه‌گیری کرد؛ بنابراین این سیاره را به دلیل شباهتش در اندازه، می‌توان پسرعموی زمین نامید؛ اما خبر بد این است که، تمام شباهت‌ها در اندازه خلاصه می‌شود.

این سیاره فراخورشیدی به ستاره مادری‌اش که یک کوتوله قرمز است بسیار نزدیک است و دمای سطح آن تقریباً ۲۶۰ درجه سلسیوس است؛ بنابراین این سیاره سنگی برای سکونت جای مناسبی نیست.

امیلی پاس از مرکز اخترفیزیک هاروارد و اسمیتسونیان در کمبریج در این مورد گفت: «این احتمال وجود داشت که منظومه مورد مطالعه هندسه ضعیفی داشته باشد، در این صورت معمولا اندازه‌گیری درست نخواهد بود. اما با قابلیت‌های هابل، قطر آن را به دست آوردیم.»

هابل و فراخورشیدی نزدیک به زمین

تلسکوپ فضایی هابل ناسا در طی رویداد گذر، اندازه نزدیک‌ترین سیاره فراخورشیدی به اندازه زمین را به طور دقیق تخمین زد. پدیده گذر، دری را برای مطالعات بعدی می‌گشاید تا ببینیم اتمسفر سیارات سنگی فراخورشیدی، در صورت وجود، چه ویژگی‌هایی ممکن است داشته باشد.

سیاره کوچک، LTT ۱۴۴۵Ac، اولین بار توسط ماهواره بررسی سیارات فراخورشیدی گذری ناسا (TESS) در سال ۲۰۲۲ کشف شد. اما هندسه صفحه مداری سیاره نسبت به ستاره آن که از زمین دیده می‌شد نامشخص بود، زیرا تس وضوح نوری کامل را ندارد و نمی‌توانست اندازه دقیقی از قطر آن بدست آورد. 

مشاهدات هابل نشان داد که این سیاره به طور کامل از مقابل قرص ستاره عبور کرده و اندازه واقعی آن تنها ۱.۰۷ برابر قطر زمین است. این بدان معناست که این سیاره مانند زمین یک دنیای سنگی است و تقریباً همان گرانش سطحی را دارد. اما آن طور که ما می‌دانیم دمای سطحی تقریباً ۲۶۰ درجه سلسیوس، برای تشکیل حیات بسیار داغ است.
این سیاره به دور ستاره LTT ۱۴۴۵A که بخشی از یک منظومه سه‌گانه -از سه ستاره کوتوله قرمز است- می‌چرخد. این منظومه در صورت فلکی اریدانوس قرار دارد.

این ستاره دو سیاره دیگر هم دارد که بزرگتر از LTT ۱۴۴۵Ac هستند. دو ستاره کوتوله دیگر نیز در حدود سه میلیارد مایل دورتر از LTT ۱۴۴۵A قرار گرفته‌اند که توسط هابل نشان داده شده‌اند. هم‌ترازی ستاره‌ها و مدار دو سیاره نشان می‌دهد که همه چیز از جمله سیارات شناخته شده در این منظومه هم‌سطح هستند.
امیلی پاس گفت: «سیارات در زمان گذر هیجان‌انگیز هستند، زیرا می‌توان جو آن‌ها را نه تنها با هابل بلکه با تلسکوپ فضایی جیمزوب و توسط طیف‌سنجی بررسی کرد. ما مشتاقانه منتظر رصد‌های بعدی هستیم که به ما امکان می‌دهند تنوع سیارات اطراف ستاره‌های دیگر را بهتر درک کنیم.»

رویداد گذر، راهی برای شناسایی سیارات فراخورشیدی

بسیاری از سیاراتی که در مدار ستاره‌های همسایه ما هستند را نمی‌توان به طور مستقیم رصد کرد. این سیارات فراخورشیدی را زمانی که از مقابل ستاره مادری خود عبور می‌کنند می‌توان پیدا کرد. در این رویداد موسوم به گذر، سیارات اندکی از نور ستاره را مسدود کرده و سایه‌ای روی ستاره ایجاد می‌کنند. با تغییر نور ستاره، این سیارات شناسایی می‌شوند. رویداد گذر اطلاعات بسیاری به ستاره‌شناسان می‌دهد. در طی گذر می‌توان دوره مداری سیاره را اندازه‌گیری و اتمسفر آن را مطالعه کرد و اندازه آن را تخمین زد. اما در این میان ممکن است مشکلی به وجود آید، امکان دارد سیاره فقط ازمقابل بخش کوچکی از قرص ستاره مادر عبور کند و اندازه‌گیری نادرستی از قطر آن بدست آید.

تلسکوپ فضایی هابل همکاری مشترک بین‌المللی بین ناسا و آژانس فضایی اروپا (اسا) است. مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا در گرین بلت، مریلند، این تلسکوپ را مدیریت می‌کند. موسسه علمی تلسکوپ فضایی در بالتیمور، عملیات علمی هابل و تلسکوپ فضایی جیمزوب را انجام می‌دهد.