۲۳ آبان در دنیای علم چه خبر؟

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۳ آبان برابر با ۱۴ نوامبر را ورق می‌زنیم.

روز جهانی دیابت

۱۴ نوامبر ۱۸۹۱ میلادی برابر با ۲۳ آبان ۱۲۷۰ خورشیدی، سِر فردریک گرانت بنتینگ فیزیولوژیست و پزشک کانادایی درگذشت. او اولین کسی است که با همراهی چارلز اچ بست در سال ۱۹۲۱ هورمون انسولین را از پانکراس استخراج کرد و برای این دستاورد، سهمی از جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی 1923 را دریافت کرد. ثابت شده که تزریق انسولین اولین درمان مؤثر برای دیابت است، در این بیماری، گلوکز به مقدار غیرطبیعی در خون تجمع می‌کند. ازاین‌رو، سال 1991، فدراسیون بین‌المللی دیابت (ISF) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) با هدف افزایش آگاهی درمورد تهدید سلامت ناشی از دیابت، ۱۴ نوامبر مصادف با سالمرگ بنتینگ را روز جهانی دیابت نام‌گذاری کردند و در 20 دسامبر 2006، روز جهانی دیابت با قطعنامه 61/225 سازمان ملل متحد به‌عنوان روز رسمی سازمان ملل نامگذاری شد.

لئو هندریک باکلند

۱۴ نوامبر ۱۸۶۳ میلادی برابر با ۲۳ آبان ۱۲۴۲ خورشیدی، لئو هندریک آرتور باکلند شیمیدان صنعتی بلژیکی‌آمریکایی به‌دنیا آمد. شهرت او به‌دلیل اختراع اولین پلاستیک گرماسخت مصنوعی با نام باکالیت است که همچنین با نام‌های فلنولیک‌رزین و فنول‌فورمال‌دهاید هم شناخته می‌شود. اولین اختراع موفق باکلند وِلوکس است که نوعی کاغذ عکاسی بود که می‌توانست به‌جای نور خورشید با نورهای مصنوعی استفاده شود. باکلند این محصول را در سال 1899 به قیمت یک‌میلیون دلار فروخت. سپس برای یافتن جایگزین مصنوعی مناسبی برای ماده طبیعی شِلاک، که عایق مفید سیم‌ها در سیم‌پیچ‌های برقی است آزمایش‌هایی انجام داد و درنهایت، توانست گرما و فشار را برای واکنش فرمالدئید-فنل کنترل کند. در سال 1909، او اولین پلاستیک کاملاً مصنوعی جهان را به نمایش گذاشت که می‌توانست نه‌فقط برای عایق‌ها، که در دکمه‌ها، دستگیره‌ها و موارد بی‌شمار دیگری استفاده شود. با این محصول ثبت‌شده، او به پیدایش صنعت پلاستیک امروزی کمک کرد.

لویس نیکلاس واکوئلین

۱۴ نوامبر ۱۸۲۹ میلادی برابر با ۲۳ آبان ۱۲۰۸ خورشیدی، لویس نیکلاس واکوئلین شیمی‌دان فرانسوی درگذشت. او در سال ۱۷۹۷ عنصر کروم و در سال ۱۷۹۸ عنصر برلیوم را کشف کرد. بِریلیوم عنصری شیمیایی با عدد اتمی ۴ و یک فلز قلیایی خاکی سخت، شکننده، سبک‌وزن و به رنگ خاکستری فولادی است. این عنصر در سنگ‌های باارزشی چون زمرد و زمرد کبود وجود دارد. کروم هم عنصر شیمیایی با عدد اتمی ۲۴ است و یک فلز واسطه به‌شمار می‌رود که رنگی خاکستری و سطحی براق دارد و سخت و شکننده است. کروم افزودنی اصلی در تولید فولاد زنگ‌نزن است که باعث خاصیت ضدخوردگی آن می‌شود.

پرواز از روی کشتی

۱۴ نوامبر ۱۹۱۰ میلادی برابر با ۲۳ آبان ۱۲۸۹ خورشیدی، یوجین الی اولین پرواز هواپیما از روی کشتی را از روی رزمناو پیشاهنگ بیرمنگام که در باشگاه قایق‌های تفریحی همپتاون رودز لنگر انداخته بود انجام داد. باندی که روی کشتی برای این هواپیما درنظر گرفته بود 83 فوت ( ۲۵ متر) طول و شیب پنج درجه داشت و طول خود هواپیما 57 فوت (۱۷.۳ متر) بود. الی پس‌از برخاستن از روی باند میان مه و باران به همپتاون رودز ویرجینیا پرواز کرد و به پاس این تلاش جایزه‌ای ۵هزار دلاری را دریافت کرد. الی خلبان غیرنظامی برای شرکت هوانوردی کرتیس بود که یک‌سال بعد در 18 ژانویه 1911، با فرودآمدن بر کشتی جنگی یو.اس.اس پنسیلوانیا در خلیج سانفرانسیسکو، رکورد دیگری را برای اولین‌بار در تاریخ به نام خودش ثبت کرد.

افتتاح انستیتو پاستور

۱۴ نوامبر ۱۸۸۸ میلادی برابر با ۲۳ آبان ۱۲۶۷ خورشیدی، لویی پاستور دانشمند فرانسوی انستیتو پاستور را در پاریس افتتاح کرد. انستیتو پاستور موسسه‌ای خصوصی است که برای پژوهش در حوزه‌های زیست‌شناسی، بیماری‌ها و واکسن‌ها تاسیس شد و درحال حاضر در ۲۴ کشور ازجمله ایران شعبه داد. این موسسه طی‌ بیش‌از ۱۳۰ سال به کشف‌های پیشرو و مهمی کمک کرده که علم پزشکی را به کنترل بیماری‌های خطرناکی چون دیفتری، کزاز، سل، فلج اطفال، آنفلوآنزا، تب زرد و طاعون توانا کرده است. از سال ۱۹۰۸ تاکنون، ۸ نفر از دانشمندان انستیتو پاستور برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی شده‌اند. انستیتو پاستور ایران در ۲۱ آگوست ۱۹۲۰ میلادی برابر با ۳۰ مرداد ۱۲۹۹ خورشیدی و فقط ۳۲ سال پس‌از تاسیس انستیتو پاستور پاریس گشایش یافت و در سال‌های اولیه راه‌اندازی شامل بخش‌های مایه‌کوبی، اپیدمیولوژی، آبله، ویروس‌شناسی، سل، شیمی، هاری، میکروب‌شناسی، واکسن‌سازی و ب.ث. ژ بود و به‌خصوص نقش موثری در تولید واکسن آبله و آبله‌کوبی در ایران، عراق، افغانستان و مصر ایفا کرد.