سنتز نانوکاتالیست‌های تسریع‌کننده‌ فرایند تولید داروی ضد ایدز در دانشگاه کاشان

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از ستاد ویژه توسعه نانو، امروزه سنتز ترکیبات مصنوعی دارویی و زیستی با استفاده از روش‌های آسان، اقتصادی و دوستدار محیط‌زیست از موضوعات مهم صنایع داروسازی به شمار می‌رود. در این‌ میان سنتز برخی مواد دارویی ضد ایدز و ضد سرطان از طریق واکنش‌های چند جزئی به دلیل برخورداری از برتری‌های قابل توجه نسبت به سایر روش‌ها مورد توجه قرار گرفته است. یکی از اجزای ضروری در واکنش‌های چند جزئی، کاتالیست است که نقش تسریع‌کننده فرایند تولید را ایفا می‌کند. افزایش کارایی و کاهش قیمت کاتالیست می‌تواند تا حدودی دست‌یابی به هدف نهایی را ممکن سازد.

دکتر جواد صفایی قمی ضمن اشاره به ترکیب آلی تیازولیدین به‌ عنوان یک ترکیب سنتزی دارای خواص دارویی ضد ایدز، ضد سرطان، ضد تب و ضدالتهاب اهداف طرح را بدین‌ صورت تبیین کرد: «در این طرح سعی شده است که نانوذرات سرامیکی و کاتالیستی CdZr4(PO4)6 سنتز شده و از این نانوذرات به همراه امواج فراصوت در جهت تولید ترکیب تیازولیدین استفاده شود».

وی در ادامه خاطرنشان کرد: «استفاده از این نانوذرات کاتالیستی منجر به افزایش بازده شده و سرعت فرایند تولید ترکیب دارویی تیازولیدین افزایش می‌یابد. به‌علاوه استفاده از انرژی فراصوت فرایند تولید را به یک فرایند دوستدار محیط‌زیست تبدیل کرده است. این موضوع همچنین موجب افزایش ایمنی فرایند و عدم تولید محصولات جانبی سمی می‌شود».

فرایندهایی که در اثر اعمال امواج فراصوت به محلول اتفاق می‌افتد شامل تشکیل حباب، رشد و ترکیدن در مایع است و تحت عنوان حفره‌زایی شناخته می‌شود. این حباب‌ها پس از ترکیدن دما و فشار را به‌صورت موضعی افزایش داده و موجب افزایش برخورد مؤثر ذرات واکنش‌گرها و نانوکاتالیست می‌شود. از طرفی به دلیل بالا بودن نسبت سطح به حجم بالای نانوکاتالیست، این برخوردها سرعت و بازده واکنش را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهند. نانوذرات کاتالیستی سنتز شده در این طرح قادرند بارها بازیافت شده و مورد استفاده مجدد قرار بگیرند.

صفایی قمی افزود: «نانوذرات سرامیکی CdZr4(PO4)6 که دارای هسته زیرکونیومی هستند به کمک امواج فراصوت و با استفاده از یک روش زیست‌سازگار سنتز شد. این نانوذرات به ‌عنوان کاتالیست در واکنش تولید ترکیب دارویی تیازولیدین استفاده شده و عملکرد آن مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین قابلیت این نانوذرات به لحاظ پایداری شیمیایی و استفاده مجدد بررسی شد».

این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر جواد صفایی قمی، عضو هیأت علمی دانشگاه کاشان، مریم نواب، دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد و حسین شهبازی علوی، دانشجوی مقطع دکترای این دانشگاه است.