جایزه مصطفی(ص) می‌تواند شبکه مرجعیت علمی را ایجاد ‌کند

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدحسین ساعی در برنامه «جریان» که از شبکه یک سیما به مناسب برگزاری جایزه مصطفی (ص) در اصفهان پخش شد، درباره رشد و مرجعیت علمی در دوران مختلف تاریخی اظهار کرد: ریشه اصلی رشد یا مرجعیت علمی به یک امر روانشناسی اجتماعی به نام خودباوری برمی‌گردد و برای اینکه مشخص شود جامعه‌ای با رشد علمی مواجه هست یا نه؟ باید دید که نخبگان و روح جمعی جامعه چقدر خودباور هستند. اگر خودباور تشخیص داده شود می‌توان دریافت که آن جامعه در مسیر رشد علمی قرار دارد. دلیلی که باعث شد در دوران قاجار و پهلوی رشد علمی نداشته باشیم همین خلأ خودباوری بود. 

رئیس دانشگاه سوره در ادامه به مفهومی به معنای تعهد اجتماعی به کشور یا سرزمین اشاره کرد و ادامه داد: متأسفانه فضای خیانت آلود، ضد ملی، ضد تاریخی در دوران قاجار و پهلوی در میان نخبگان دیده می‌شد البته شخصیت‌های نخبه‌ای هم وجود داشتند ولی نهادی وجود نداشت که پیشرفت علمی را دنبال کند، اما با پیروزی انقلاب اسلامی هر دوی این‌ها بازسازی شدند و بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزانی از خودباوری در میان جوانان ایجاد شد که از 400 سال قبل بی‌سابقه بود. 

 ساعی بیان کرد: اگر دوره شروع پیشرفت علمی را قرن‌ها پیش در نظر بگیریم باید به این موضوع توجه داشته باشیم که شتاب رشد علمی در دوران مختلف چقدر بوده است چراکه اگر همان شتاب رشد علمی تاکنون ادامه می‌یافت باید خیلی عقب‌تر از جایگاه امروزمان می‌بودیم. خوشبختانه انقلاب اسلامی سبب شد که هم‌اکنون رشدها خیلی بیشتر شود. 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: انقلاب اسلامی با رشد بی‌سابقه خودباوری در میان جوانان باعث شد که امروز بسیاری از جوانان به ما می‌توانیم معتقد باشند و دسترسی به هر دانشی از هوش مصنوعی تا کوانتوم را در دسترس بدانند. 

وی عامل دیگر رشد علمی کشور را وجود انسان‌های صالحی دانست که مدیریت دانش در کشور را بر عهده گرفتند و گفت: این افراد زمینه‌ای ایجاد کردند که به لحاظ ساختاری جهش زیادی در جذب هیئت‌علمی، دانشجو و انجام تحقیقات صورت گیرد، این رشد را بسیاری از نهادهای علم‌سنجی بین‌المللی نیز پذیرفته‌اند و به آن اذعان دارند. 

 ساعی افزود: در سال‌های 2014 تا 2017 در رشد علمی رتبه اول جهان را داشتیم و هم‌اکنون اساتید متعدد یک درصد و دو درصد برتر جهان را در کشور داریم. رشد علمی در بسیاری از حوزه‌ها به بیش از 50 درصد رسیده است و در برخی از حوزه‌های امنیتی و هسته‌ای رشد بیشتری را نیز تجربه کرده‌ایم. 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تأثیر رشد علم در زندگی مردم گفت: همان‌طور که اشاره شد ریشه رشد علمی خودباوری و وجود انسان‌های باکفایت و صالح است، آنجایی که این دو مؤلفه را داشتیم علم به جامعه کمک کرده است، مثلاً اقتدار ایران در حوزه نظامی بر کسی پوشیده نیست، دشمنان ما نیز به این امر اذعان دارند، این پیشرفت همان نمونه حضور علم در زندگی مردم است اما در آن حوزه‌هایی که خودباوری کافی نداشتیم عقب‌ماندگی داریم. 

وی درباره تأثیر جایزه مصطفی (ص) در پیشرفت علمی کشور ادامه داد: اعتماد به نفس ملی و تمدنی برای محقق کردن تمدن نوین اسلامی مهم است. رشد علمی در جهان مبتنی بر افراد نیست، باید تک‌تک افراد به سازمانی متصل شوند تا یک جریان و شبکه ایجاد شود. شبکه می‌تواند تولید علم داشته باشد، تحقیقات نشان می‌دهد یک‌چهارم تولید علم جهان مبتنی بر دیپلماسی علمی و مشارکت کشورهاست. جایزه مصطفی (ص) نیز می‌تواند شبکه‌ای از افراد نخبه را ایجاد کند، شبکه‌ای که مبتنی بر مرجعیت علمی است البته کشوری می‌تواند مرکز مرجعیت علمی باشد که خود اعتبار لازم را داشته باشد. جایزه مصطفی (ص) جزء جوان‌ترین جایزه‌های علمی جهان است اما تأثیرگذاری خوبی دارد. با این حال برای موفقیت باید زیرساخت‌های لازم برای رشد علم را ایجاد کنیم. 

 ساعی با بیان اینکه کشورهای اسلامی و مجلات معتبر بین‌المللی جایزه مصطفی (ص) را به عنوان نوبل اسلامی می‌شناسند، ادامه داد: امسال بیش از 2600 پرونده به دبیرخانه جایزه مصطفی ارسال شد که همگی این پروند‌ه‌ها از دانشمندان رده یک جهان بودند. 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره سخنان مقام معظم رهبری در خصوص مرجعیت علمی مبنی بر اینکه «باید پیشرفت ما جوری باشد که تا پنجاه سال بعد اگر کسی خواست به تازه‌های علمی دنیا دست پیدا کند مجبور باشد فارسی یاد بگیرد»، گفت: اصل جمله مقام معظم رهبری همان بحث خودباوری است، جامعه باید باور داشته باشد تا به آینده مطلوب دست یابد، آینده‌ای که در ذهن ایجاد نشود امکان بروز ندارد. باید تصویر در ذهن جامعه ایجاد شود ایشان تلاش می‌کنند که آن تصویر آینده را در ذهن جامعه ایجاد کنند. اگر ما نتوانیم آن تصویر آینده روشن را در ذهن جوانان و نوجوانان جامعه ایجاد کنیم به مرجعیت علمی دست نمی‌یابیم. 

وی اضافه کرد:‌ متأسفانه مقداری از این تصویر دچار آفت شده و در یک دهه گذشته رشد علمی کاهش پیدا است، به نظر می‌رسد که میزان خودباوری جوانان کم شده است چراکه افرادی می‌خواهند ریشه‌های خودباوری را بخشکانند، متأسفانه برخی رسانه‌ها نیز به صورت مفصل جریانات منفی را پوشش می‌دهند اما به اندازه کافی موفقیت‌ها را منعکس نمی‌کنند.

رئیس دانشگاه سوره عنوان کرد: در موقعیت کنونی نخبگان وظیفه تاریخی و ملی دارند چراکه در دوران مهمی به سر می‌بریم و آیندگان ما را قضاوت خواهند کرد نخبگان باید با دقت بیشتری به این فضا نگاه کنند و خودشان را در مسیر مرجعیت علمی قرار دهند. 

 ساعی با اشاره به پیشرفت‌های برخی از کشورهای همسایه نظیر امارات در ساخت ماهواره گفت: امارات را نمی‌توان بر مبنای تعریف علمی حتی یک کشور دانست چراکه کشورهای این‌چنینی بر اساس اراده بین‌المللی شکل می‌گیرند و اگر این اراده‌ها حذف شود این‌ها نیز حذف می‌شوند، در کشورهای اطراف ما دانشمند هم خریدوفروش می‌شود، در صورتی که علم باید درونی شود تا زمانی که درونی نشود توسعه اتفاق نمی‌افتد. 

وی در ادامه بیان کرد:‌ جمهوری اسلامی فشار همه جانبه‌ای را تجربه می‌کند که در طول تاریخ هیچ کشور آن را تجربه نکرده است اما ایران ایستاده و پیشرفت خود را طی می‌کند. اگر خودباوری و نیروهای صالح در کشور بیشتر بودند، قطعاً نتیجه بهتری می‌گرفتیم. 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نظرسنجی از مردم درباره مشاغل مختلف گفت: درصد زیادی از مردم برای استادان و دانشمندان شأن بالایی قائل هستند و بر مبنای نتیجه نظرسنجی این شأن اختلاف معناداری با سایر مشاغل دارد، اما اینکه چرا در عمل این موضوع خودش را نشان نمی‌دهد به این دلیل است که موفق نشدیم پاداش مالی حل مسئله دانشمندان را به آنها پرداخت کنیم. اگر دانشمندی زنجیره‌ای از مشکلات را حل می‌کند که مشخصاً مبلغی به سود کشور است، باید درصدی از این سود به دانشمند اختصاص یابد، در این باره سازوکار روشنی در کشور وجود ندارد. این در حالی است که در خیلی از کشورها تا حد زیادی این مشکل حل شده و اگر دانشمندان اختراع داشته باشند از مزایای آن منتفع می‌شوند. 

 ساعی درباره آینده رشد علمی و مرجعیت علمی تأکید کرد: در این عرصه فرصت‌ها و تهدیدهای بزرگی داریم. هیچ‌وقت در تاریخ ایران این میزان از دانشمندان متعهد را نداشتیم، بسیاری از این‌ها جوان هستند، اگر زیرساخت لازم فراهم شود جهش علمی عجیبی در کشور اتفاق می‌افتد. در عین حال تهدیدهایی نیز وجود دارد اگر دولتمردان تکالیف خودشان را نسبت به رشد علمی انجام ندهند و زیرساخت‌های علمی را ایجاد نکنند سقوط خواهیم کرد چراکه در نقطه عطف علمی قرار داریم.