مبارزه با دانه‌درشت‌ها کافی‌نیست؛ لزوم شناسایی بسترهای بروز فساد اقتصادی در کشور

به گزارش گروه اقتصادی آنا به نقل از ایسنا، فرشاد مومنی در دهمین نشست هم اندیشی توسعه با محوریت «اقتصاد مقاومتی» که در سازمان مدیریت و برنامه ریزی گیلان برگزار شد، با اشاره به رموز توسعه نیافتگی جوامع از دیدگاه اقتصاددانان اظهار کرد: باید مفاهیم کلیدی و سرنوشت ساز را جدی بگیریم. درباره آنها ژرف اندیشی کنیم و فهم عمومی ایجاده شده از این مفاهیم را عمق ببخشیم.

وی با بیان اینکه هویت جمعی پیدا کردن یک فهم از هر مسئله کلیدی، قابلیت عینیت بخشی به آن مفهوم را مشخص می کند، افزود: همه مفاهیم کلیدی و سرنوشت ساز در کشور ما در چارچوب فهم مسلط و موجود در جامعه به کار خود ادامه می دهد بنابراین توسعه یافتگی اتفاق نمی افتد.

این مدرس دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر لزوم شناسایی ابزارهای مناسب جهت تعمیق مفاهیم تصریح کرد: بعد از اینکه تکلیف ما با «مفهوم» روشن شد، نیازمند یک فهم نظری عمیق مبتنی بر علم هستیم. زیرا علم از نظریه آغاز و به نظریه ختم می شود؛ لذا برآیند یک تجربه 10 هزار ساله نشان می دهد که برای تمدن سازی باید فهم نظری عمیق داشته باشیم.

وی مهاجرت افسارگسیخته، غیر عادی و بی ضابطه را یکی از عوامل اصلی توسعه نیافتگی ایران در دوران پهلوی دانست و اضافه کرد: کارشناسان و روشن فکران بعد از انقلاب، نبود امکانات را دلیل مهاجرت روستاییان به شهرها معرفی کردند لذا بعد از مقام تصویر، در مقام تحلیل برآمدند. براین اساس، نرخ تامین زیرساخت های فیزیکی توسعه روستایی در سال 1368 نسبت به سال 1358 حدود 11.5 برابر شد و نقطه عطف تاریخ تجربه های توسعه روستایی را رقم زد. اما شدت مهاجرت ها کاهش نیافت.

مومنی با بیان اینکه فهم نظری همواره مورد تمسخر علم گریزان قرار دارد، عنوان کرد: عمل در غیاب فهم نظری نه تنها مشکلی را حل نمی کند، بلکه یک مشکل به سایر مشکلات می افزاید.

وی شوک افزایش 550 درصدی قیمت حامل های انرژی را یکی از فاجعه آمیزترین سیاست گذاری ها دانست و ادامه داد: این مطلب که مصرف انرژی در ایران به طرز غیر متعارفی بالاست، کاملا درست است. اما ارتباط این مسئله به ارزان قیمت بودن حامل ها، فهم نظری غلط محسوب می شود که منجر به ایجاد فقر بی سابقه در کشور، زمین گیر شدن تولید و مهم‌تر از همه، عدم کاهش مصرف حامل های انرژی شد.

مومنی مفهوم «اقتصاد مقاومتی» را نیازمند غنی سازی دانست و گفت: این مفهوم برگرفته از ایده «اغتنام فرصت ها و مهار تهدیدها» یا «قدرت انعطاف در برابر تغییر» است.

وی با بیان اینکه در درون هر تغییر طیفی از فرصت ها و طیفی از تهدیدها وجود دارد، تصریح کرد: اقتصاد مقاومتی فرایند دستیابی به آن توانایی هایی است که از فرصت ها حداکثر استفاده را داشته باشد و تهدیدها را تا سر حد ممکن مهار کند. مفهوم اقتصاد مقاومتی تنها ما را نسبت به تهدیدها حساس کرده است. در حالی که ایران در دهه اخیر از طریق نداشتن قدرت انعطاف برای رویارویی خردورزانه با فرصت ها آسیب های بسیاری را متحمل شده است.

این مدرس دانشگاه، کلید ارتقای توان مقاومت در اقتصاد را پیش بینی پذیر کردن امور دانست و متذکر شد: پیش بینی پذیر شدن امور در سطح نظری منوط بر ایجاد یک نظم اجتماعی قاعده محور و غیر قائم به شخص است. در واقع اگر سه مولفه علم محوری، قانون محوری و برنامه محوری بر جامعه حاکم باشد، نظم اجتماعی پیش بینی پذیر شود. دستاورد این پیش بینی پذیری در سطح عمل، تولیدمحوری ساختار نهادی یا تسلط «گرایش به تولید» در جامعه خواهد بود، زیرا تولیدمحوری به مثابه یک نظام حیات جمعی است.

وی با تاکید بر اینکه باید یک برنامه مبارزه با فساد اقتصادی مبتنی بر پیشگیری طراحی کنیم، یادآور شد: صرفا مبارزه صادقانه با دانه درشت ها اثر بازدارندگی اجتماعی را در پی نخواهد داشت. با افشاگری فقط قباحت فساد در جامعه از بین می رود؛ لذا در گام نخست شناسایی بسترهای بروز فساد اقتصادی در کشور الزامی است تا اثر بازدارندگی داشته باشد و مفسدین احساس ناامنی کنند.

مومنی طراحی یک برنامه توسعه گرای حمایت از تولید را گام بعدی دانست و بیان کرد: «تولید» در ساختار نهادی مشوق رانت و ربا و فساد، فضایی برای توزیع مجدد رانت ایجاد می کند. در شرایطی که 7000 بنگاه صنعتی کشور ورشکسته و تعطیل شده، تخصیص حتی یک ریال برای راه اندازی بنگاه جدید شبهه ناک است، مگر اینکه مبتنی بر علم و برنامه باشد.