نگاهی به عضویت ایران در پیمان بریکس؛
پیوستن به قدرت‌های نوظهور برای پایان دادن به هژمونی دلار
آفریقای جنوبی از سه‌شنبه تا پنجشنبه میزبان پانزدهمین اجلاس سران گروه بریکس بود و عضویت ایران در این گروه دستاوردی بود که اقتصاد کشورمان را به صاحبان یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی جهان نزدیک می‌کند.
گروه جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا- کتایون مافی؛ اجلاس بریکس در حالی برگزار شد که در این دوره پیوستن اعضای جدید به این بلوک اقتصادی و همچنین راه‌هایی برای گسترش نفوذ سیاسی و اقتصادی بریکس از اهداف برگزاری آن به شمار می‌رفت.
از دیگر اهدافی که اعضای بریکس دنبال می‌کردند موضوع دلارزدایی از اقتصاد کشورهای عضو این گروه بود.
باید در نظر داشت که اعضای بریکس ۴۲ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و مطالبه تعادل سیاسی و اقتصادیِ جهانی فراگیر را دنبال می‌کنند.
چین، روسیه، هند، برزیل و آفریقای جنوبی، به عنوان اقتصاد‌های نوظهور، اعضای بریکس در قالب فعلی به شمار می‌روند و به دنبال گسترش نفوذ خود در جهان هستند.
در اجلاسی که گذشت، حدود ۴۰ کشور برای عضویت در این سازمان درخواست داده بودند که از این میان ایران از جمله کشور‌هایی بود که توانست حمایت اعضای بریکس را جلب کند. این اولین گسترش بریکس از سال ۲۰۱۰ است.
پیش‌تر ایران جزء اولین کشور‌هایی بود که تقاضای عضویت در این گروه را مطرح کرده بود و اکنون به عنوان یکی از اعضای این گروه قدرتمند محسوب می‌شود.
این درحالی است که دولت سیزدهم از ابتدای تشکیل، توازن‌بخشی و نگاه به شرق را یکی از محور‌های اصلی سیاست خود اعلام و بر همین اساس عضویت در این سازمان‌های بین‌المللی از اولویت‌های دولت رئیسی بود.
شکل گیری بریکس
«لاجیم اونیل» اقتصاددان سابق «گلدمن ساکس» اصطلاح بریکس را در سال ۲۰۰۱ ابداع کرد. او برای نخستین‌بار عبارت «طلوع بلوک جدیدی بر روی کره زمین» را مطرح کرد. این بلوک در سال ۲۰۰۹، اولین اجلاس خود را برگزار کرد و سپس آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۱ به آن پیوست.
گروه بریکس بانک توسعه اقتصادی را که مقر آن در شانگ‌های است، در سال ۲۰۱۵ تأسیس کرد. این بانک، تا کنون۳۲.۸ میلیارد دلار بودجه برای ۹۶ پروژه توسعه در کشورهای عضو تصویب کرده است.
کشورهای بریکس از مهم‌ترین تولیدکنندگان کالا، خدمات و مواد خام در دنیا هستند و پیش‌بینی می‌شود که در آینده نه چندان دور بزرگترین آن‌ها شوند.
دلایل ایران برای پیوستن به بریکس
ایران دلایل متعددی را برای پیوستن به این گروه، دردپیلماسی اقتصادی خود تعریف کرده است.
در حقیقت، تهران با درک جایگاه این نهاد و اهمیتی که به موضوع‌های اقتصادی می‌دهد، درخواست عضویت را به این گروه داد و قبل از این اجلاس گفتگو‌های مثمرثمری را با اعضای آن برگزار کرد.
در این راستا، کارشناسان اقتصادی تاکید می‌کنند که عضویت ایران در ترتیبات منطقه‌ای و بین‌المللی، منجر به رشد اقتصادی کشور و در درجه بعد تأمین امنیت بیشتر در برابر تغییرات ژئوپلتیک جهانی می‌شود.
«مهدی صفری» معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر خارجه در مورد اثرات پیوستن کشورمان به بریکس گفت: انجام معاملات با کشورهای روسیه، چین، برزیل و آفریقای جنوبی بدون استفاده از دلار و با پول ملی و همچنین استفاده از تسهیلات بانک توسعه بریکس از جمله منافعی است که با عضویت ایران در بریکس حاصل می‌شود.
در این شرایط، ایران می‌تواند به منابع مالی درهر دو نهاد بریکس یعنی بانک توسعه جدید و مکانیزم ذخیره احتیاطی، دسترسی داشته باشد.
علاوه بر این مزایا باید گفت که اعضای بریکس در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی در جهان بازیگران عمده‌ای محسوب می‌شوند و از این منظر بریکس دارای سطوح مختلف و متنوعی از قدرت است.
در میان اعضای این گروه، چین و روسیه از اعضای دائم شورای امنیت و دارای حق وتو هستند. به‌علاوه چین، روسیه و هند دارای زرادخانه‌های سلاح هسته‌ای هستند و برزیل و آفریقای جنوبی هم از توانمندی‌های هسته‌ای برخوردارند. از این رو تمامی این فاکتور‌ها می‌تواند از کشورهای یاد شده، متحدان قوی برای ایران بسازد.
ایران با هر پنج عضو اصلی گروه بریکس متشکل از کشـور‌های برزیـل، روسـیه، هنـد، چیـن و آفریقـای جنوبـی روابط سیاسی خوبی دارد. روابط اقتصادی ایران با چین، هند و روسیه در میان قـدرت‌هـای کلیـدی بریکس نیز از اهمیت ویژه‌ای برای این کشور‌ها برخوردار است.
نگاهی به توانمندی اقتصادی ایران
باید در نظر داشت که ایران در مقابل در بخش انرژی، نیروگاه، ساختمان‌سازی، جاده سازی، فعالیت‌های دانش بنیان و صدور خدمات فنی مهندسی از توانایی بالایی برخوردار است و عضویت در این گروه موجب می‌شود تا زمینه صادرات این خدمات برای ایران مهیا شود.
همچنین وجود قدرت‌های جهانی در این گروه سبب خواهد شد که بازار‌های جدیدی برای منابع انرژی ایران فراهم شود.
ابعاد نظامی بریکس
البته کارشناسان غربی بر این باورند که به شکل کلی بریکس رویکرد به اصطلاح «جنوب جهان» را رهبری می‌کند، اما در حال حاضر رویکرد تقابلی با بلوک‌های غربی ندارد.
این گروه بر این باورند که بریکس می‌تواند سیستمی جایگزین برای هفت کشور بزرگ (گروه ۷) باشد و ظرفیت آن را دارد که در دراز مدت جایگزین نظامی برای ناتو شود، به ویژه آنکه سه ارتش از پنج ارتش بزرگ دنیا از نظر پرسنلِ در حال خدمت، در کشورهای عضو این گروه قرار دارند.
به باور این گروه اعضای بریکس تا رسیدن به توافق در زمینه اجرای اهداف خود فاصله دارند و باید بتوانند به اختلاف‌های داخلی میان اعضای اتحادیه غلبه کنند تا چشم‌انداز توافق گسترده‌ای را که زمینه‌ساز یک همکاری بزرگ اقتصادی بین‌المللی شود، فراهم کنند.
محدودیت‌ها
با وجود تمامی مزایایی که عضویت ایران در این بلوک بین‌المللی دارد، اما همچنان تحریم‌ها و سیاست‌های محدوده‌کننده آمریکا علیه کشورمان می‌تواند مانعی برای بهره‌وری کامل از عضویت در این نهاد بین‌المللی به وجود آورد.
از جمله تحریم‌های مالی دولت آمریکا دسترسی به منابع این دو نهاد را برای ایران دشوار می‌سازد.
اما ایران می‌تواند با حمایت از فرایند دلارزدایی از وام و سوآپ ارزی بدون تعهد‌های سیاسی از خدمات اقتصادی بریکس استفاده کند.
همچنین ادغام ایران در چارچوب اقتصادی، احتمالا چالش‌هایی را از نظـر همسویی بـا سیاست‌های اقتصادی، مکانیزم‌های نظارتی و قوانین و مقررات تجاری هماهنگ بـا اعضای بریکس ایجاد می‌کند.
البته در این میان تضمین هماهنگـی و تطبیق بوروکراسی داخلی با نهاد‌های بریکس در زمینه‌هایی مانند گمرک، تعرفه‌ها و مقررات سـرمایه‌گذاری به زمان و بررسی‌های کارشناسی پیچیـده‌ای نیاز دارد و همکاری همه جانبه در بخش‌های اقتصادی را می‌طلبد.
انتهای پیام/
