مهدی عرفاتی در گفت‌وگو با آنا تشریح کرد؛
هوش مصنوعی و نگاه ابزاری بنگاه‌های خبرپراکنی و عملیات روانی
دبیر جشنواره ملی رسانه‌های کشور گفت: مهم‌ترین رکن و وجه کاری در اطلاع‌رسانی یا کار رسانه‌ای، صحت اخبار و اطلاعات است. هوش مصنوعی این امکان را دارد که اگر در اختیار دستگاه‌های تبلیغاتی و بنگاه‌های خبرپراکنی و عملیات روانی قرار بگیرد، می‌تواند خسارت‌های عجیب و غریبی به افکار عمومی وارد کند.
مهدی عرفاتی دبیر جشنواره ملی رسانه‌های کشور در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، در رابطه با تغییر فضای رسانه‌ای کشور از رسانه‌های رسمی و معتبر به شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های جدید گفت: این مسئله یک هشدار جدی و زنگ خطری است ک همه اهالی رسانه و مدیران رسانه‌ای کشور حداقل در سال‌های اخیر صدای آن را شنیده‌اند.
وی افزود: رسانه‌های رسمی، معتبر و برند اگر خودشان را جمع و جور نکنند و متناسب با تحولاتی که در دنیای رسانه در حوزه فرم و محتوا شکل گرفته نتوانند پیش روند و همگام با نیازها و ذائقه‌های جدید مخاطب تغییراتی در سبک کاری‌شان اعمال کنند و متحول شوند، اعتبارشان را از دست می‌دهند. این بدان معنی نیست که در فضای تغییراتی که شکل گرفته این رسانه‌ها نیز همراه شوند و از رسالت خود دور بمانند، آن‌ها باید ضمن اینکه به رسالت‌های اطلاع‌رسانی، اخلاقی و حرفه‌ای خود پایبند هستند، این تغییرات را در نظر بگیرند و توأمان هم به رسالت خود بپردازند و هم این تغییرات را انجام دهند.
دبیر جشنواره ملی رسانه‌های کشور با اشاره به این مسئله که هنوز شاهد اتفاقات ویژه‌ای در این حوزه نیستیم، گفت: در جشنواره مطبوعات هم بحث فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی را به عنوان یک قالب و بخش جدا نگاه کردیم، اما ارزیابی‌ها نشان می‌دهد ما در این عرصه به نسبت سایر کشورهای پیشرفته دنیا عقب هستیم و هنوز نتوانستیم اتفاق ویژه‌ای را رقم بزنیم. یک مسئله مهم که جشنواره مطبوعات و سایر رویدادهای حوزه رسانه و مطبوعات می‌تواند به آن کمک کند، ریل‌گذاری برای ورود رسانه‌های رسمی و برند به حوزه‌های جدید است. این امر با آموزش، طرح موضوع و استفاده از نظرات کارشناسان و صاحب نظران این حوزه عملی می‌شود و رسانه‌ها باید وارد این فضاهای جدید بشوند.
وی ادامه داد: چاره‌ای نداریم جز اینکه توجه مخاطبان و افکار عمومی را به سمت رسانه‌های رسمی و رسانه‌هایی که صحت و دقت واصالت خبر برایشان موضوعیت دارد ببریم. رسانه‌هایی که دنبال این نیستند به هر نحوی برای رسیدن به اهداف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ذهن مخاطب را اغوا کنند. تفاوت جدی رسانه رسمی با رسانه‌های خرد و فیک نیوزها این است که برای اصالت و صحت خبر و ذهن مخاطب ارزش قائل است، اما اگر نتواند متناسب با تغییرات جدید خود را به روز کند وهم راستا با ذائقه‌های جدید مخاطب خود را همراه کند، این فضا را از دست می‌دهد و فیک نیوزها و رسانه‌های اجتماعی غیرمعتبر و زرد، فضا را در دست می‌گیرند و نتیجه می‌شود چیزی که بعضی از اوقات در فضای افکار عمومی نیز شاهد آن هستیم.
فیلترینگ و بستن دست و پای رسانه‌های رسمی
عرفاتی در رابطه با مسئله فیلترینگ و قوانین و چارچوب‌های موجود، گفت: متاسفانه در کشور ما هنوز یک ساختار نظام‌مند، دقیق و حساب‌شده برای مدیریت فضای جدید رسانه‌ای یا رسانه‌های اجتماعی وجود ندارد و در نتیجه سیستم چون ابزار تنظیم‌گری در رسانه‌های اجتماعی را ندارد، تمام کنترل‌کنندگی خود را روی رسانه‌های رسمی متمرکز کرده است. در این میان رسانه رسمی ناگزیر است به ابلاغیه‌ها و چارچوب‌های رسمی کشور پایبند باشد که این مسئله آن را محدود می‌کند. اگرچه این محدودیت کاملا طبیعی است و در همه جای دنیا هم وجود دارد، اما چون در طرف دیگر ماجرا روی رسانه‌های اجتماعی هیچ کنترلی وجود ندارد، عملا در عرصه رقابت، رسانه‌های جدید از رسانه‌ها رسمی سبقت می‌گیرند، چون به هیچ چارچوبی پایبند نیست. البته بسیاری از افرادی که در فضای رسانه‌های اجتماعی فعال هستند، چه انسان رسانه‌ها و چه رسانه‌های خرد و کانال‌های خبری در چارچوب اخلاق و حرفه‌ای‌گری عمل می‌کنند، اما ما کلیت ماجرا را می‌بینیم و بیشتر منظورمان با صفحه‌ها، کانال‌ها و اشخاصی است که سوءرفتار از خود نشان می‌دهند.
وی اضافه کرد: متاسفانه چون ابزاری برای کنترل این رسانه‌های بی‌چارچوب وجود ندارد و از این طرف تمام ابراز کنترل‌کنندگی مخصوص رسانه‌های رسمی است، ما نمی‌توانیم توقع کنیم در این رقابت سنگین و فشرده و نفس‌گیر، با این حجم از محدودیت نیروی انسانی و بحث کاغذ و مباحث اقتصادی، رسانه‌های معتبر و رسمی توان رقابت با رسانه‌های اجتماعی را داشته باشند. بخشی از این مسئله به رسانه‌های رسمی برمی‌گردد که باید با شیوه‌های فناورانه و جدید را در دستور کار خود قرار دهند و از سبک سنتی فاصله بگیرند و به تکنیک‌های روز مجهز شوند. بخش دیگر هم سیستم‌های کنترل کننده و تنظیم‌گری در حوزه قانون‌گذاری و اجرای قانون هستند که باید این ملاحظات را در نظر بگیرند. به نظرم باید یک ساختار، سازمان و قواعدی را برای تنظیم‌گری و کنترل‌گری تاسیس کنند. البته این به معنای صرفا محدود کردن نیست، این کنترل کردن باید در فضای رسانه‌های اجتماعی باشد و دست رسانه‌های رسمی را بازتر بگذارند که مرجعیت صحت اخبار در عرصه رقابت به رسانه‌های اجتماعی منتقل نشود و مردم همچنان پیگیر رسانه‌های رسمی باشند.
این فعال رسانه‌ای با اشاره به ارزش جایگاه تکنولوژی در رسانه‌های جدید و شناخت آن هم گفت: این روزها فناوری در رسانه حرف اول را می‌زند. یعنی این موضوع ممکن است بر محتوا نیز بچربد، محتوایی که خیلی خوب باشد اما نتواند بر بستر فناورانه و تکنیک جدید سوار شود، حتما به هدف نمی‌نشیند و نمی‌تواند جریان ساز باشد. فناوری امر مهم و پیچیده‌ایست که در حال حاضر بسیار حائز اهمیت است. اگر رسانه‌ها این موضوع را در دستور کار قرار ندهند نمی‌توانند کارشان را در سال‌های آتی جلو ببرند.
نگرانی‌های درست در رابطه با پیشرفت هوش مصنوعی
عرفاتی درخصوص پیشرفت‌های هوش مصنوعی و حضورش در مشاغل و صنایع مختلف و احتمال پررنگ شدن نقش آن در فضای رسانه‌ای گفت: پیشرفت‌ها در این حوزه حتما جای نگرانی دارد. نه فقط هوش مصنوعی که کلا تکنولوژی این روزها بر همه حوزه‌های تاثیرگذار بر رسانه، غالب شده است. در سال‌های گذشته می‌گفتند محتوا اگر خوب و استاندارد باشد، خود مسیر رسیدن به مخاطبش را پیدا می‌کند و آنطور که باید دیده می‌شود. بعد از آن گفتند نه، قالب اثر بسیار مهم است و اگر محتوا در یک قالب به‌روز و جذاب ارائه نشود، دیده نمی‌شود. اما امروزه می‌گویند اگر محتوا خوب باشد، قالب هم خوب طراحی شود، اما بر یک مرکب فناورانه سوار نشود، به هیچ عنوان جریان‌ساز نمی‌شود. البته این موارد نسبی است و مطلق نیست. ممکن است یک محتوا هیچ کدام از این شاخص‌ها را نداشته باشد اما جریان‌ساز شود، ما داریم در رابطه با روند و فرایندی که این روزها در رسانه غالب است صحبت می‌کنیم.
وی افزود: در مورد هوش مصنوعی من به شخصه نگرانی‌های جدی دارم. نه در مورد این مباحث که ممکن است جای خبرنگاران را بگیرد و شرایط کاری در این بخش را سخت کند، نگرانی من در حوزه اصالت و صحت اخبار است. مهم‌ترین رکن و وجه کاری در اطلاع‌رسانی یا کار رسانه ای، صحت اخبار و اطلاعات است. هوش مصنوعی این امکان را دارد که اگر در اختیار دستگاه‌های تبلیغاتی و بنگاه‌های خبرپراکنی و عملیات روانی قرار بگیرد، می‌تواند خسارت‌های عجیب و غریبی به افکار عمومی وارد کند و این به شدت اهالی رسانه را نگران کرده است.
مهدی عرفاتی در پایان سخنانش گفت: کارشناسان این حوزه، فعالان و اساتید رسانه در دانشگاه‌ها باید در مورد این موضوع حساس شوند و روی آن تدبیر کنند و قواعدی حرفه‌ای، اخلاقی، رسانه‌ای و حتی حقوقی برای آن تنظیم کنند. چه بسا نیاز باشد مثل فردی که وقتی می‌خواهد پزشک شود به یک منشور سوگند می‌خورد، ما نیز برای استفاده درست از فناوری‌های جدید در حوزه رسانه یک منشور تهیه کنیم و سوگند بخوریم که به آن پایبند باشیم. به نظرم باید ضمن اینکه با فناوری و پیشرفت‌های تکنولوژیک همراه می‌شویم، به این پیامدها هم حساب شده فکر کنیم و روی آن‌ها متمرکز باشیم.
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
