وحدت حوزه و دانشگاه باعث کاهش اختلاف نظر میان مذاهب اسلامی می‌شود/ آگاهی‌بخشی مناسب دانشگاه آزاد برای جلوگیری از تفرقه‌گرایی

حجت‌الاسلام عبدالکریم بی‌آزار شیرازی عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا در مورد نقش دانشگاه‌ها و مجامع علمی در تحقق وحدت و ایجاد تقریب مذاهب اسلامی اظهار کرد: مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مانع وحدت در تقریب بین امت‌ها جهالت مردم است. اگر مردم از یکدیگر اطلاع پیدا کنند، اختلافات کنار می‌رود. متأسفانه مردم در اثر اینکه از یکدیگر اطلاعی ندارند، تصورات بیهوده‌ای دارند و استعمار هم به‌شدت از این مسئله برای مقاصد سیاسی خود سوءاستفاده و بهره‌برداری کرده است. 

مردم می‌توانند در عین‌ اختلاف‌نظر با ادب از آراء و نظریات یکدیگر استفاده کنند

بی‌آزار شیرازی عنوان کرد: حوزه و دانشگاه نقش بسیار مهمی در اطلاع‌رسانی به مردم دارند چراکه باید بیان کنند که چگونه آن‌ها می‌توانند در عین‌ اختلاف‌نظر، با ادب و اخلاق اسلامی از آراء و نظریات یکدیگر استفاده کنند؛ یعنی تهدید‌هایی را که به نظر می‌رسد در اثر اختلاف‌نظر‌ها وجود داشته باشد، به فرصت تبدیل کنند و این را وسیله‌ای برای ترقی و تعالی خودشان قرار دهند.

وی افزود: متأسفانه گاهی وقت‌ها این‌قدر توأم با عصبانیت نظرات خود را بیان می‌کنند که ترجیح می‌دهند کنار بروند و با هم گفت‌وگویی نداشته باشند و از دور مشغول به اختلاف و تهمت زدن به یکدیگر باشند.

عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در مورد مهم‌ترین و اصلی‌ترین چالش پیش روی تقریب در فضای دانشگاهی خاطرنشان کرد: همان‌طور که بیان کردم یکی از عوامل تفرقه، جهالت افراد نسبت به یکدیگر است. از طرف دیگر گاهی وقت‌ها اطلاعات اندک باعث می‌شود این همه نفرت‌پراکنی به یکدیگر کنند. در قرآن مکرر گوشزد می‌کند که «کل حزبٍ بما لدیهمْ فرحون» طبیعت بشر است که هر حزبی نسبت به آنچه دارد شادمان است و از غیر خود از دیگران متنفر است؛ بنابراین دانشگاه می‌تواند به مردم آگاهی دهد تا افراد، اقوام و فرقه‌های دیگر در چه وضعیتی هستند. 

بی‌آزار شیرازی تأکید کرد: مسلماً هر انسانی خوبی‌ها را دوست دارد و از بدی‌ها متنفر است. ولی گرفتاری این است که تمام بدهی‌ها را به دیگران نسبت می‌دهد و تمام خوبی‌ها را به خود؛ بنابراین این مسئله باعث اختلاف می‌شود. باید توجه کنند که هر انسان، گروه و مذهبی دوست دارد خوبی‌ها را داشته باشد و آن‌هایی که با ما بد هستند در اثر این است که فکر می‌کنند ما دارای صفات بدی هستیم و ازاین‌جهت ندانسته با یک دشمن فرضی می‌جنگند. 

وی ادامه داد: اگر آشنایی پیدا کنند، متوجه می‌شوند آنچه فکر می‌کردند، واقعیت نداشته و طرف مقابلشان نیز از دروغ، ریا، حقه‌بازی، نیرنگ و سایر صفات بد متنفر است. اگر به هم نزدیک شوند متوجه می‌شوند آنچه به آن‌ها القاء شده و یا توهماتی که در ذهنشان رفته، واقعیت ندارد.

بی‌آزار شیرازی گفت: اگر به محیط‌هایی بروید که با شیعه دشمن هستند و بپرسید چرا شما دشمن هستید؟ می‌گویند به‌این‌علت که خدای شیعه علی است و قرآنشان فاطمه و حجشان کربلا و نجف است، ولی اگر بیایند از نزدیک ببینند، متوجه می‌شوند که خدای ما، خدای همه است و قرآن ما، همان قرآن است و حج‌مان مکه است، درنتیجه سوءتفاهم‌ها کنار می‌رود و متوجه می‌شوند آنچه گفته‌ شده، درست نیست. همچنان که به ما شیعیان از قدیم وانمود شده که اهل سنت، دشمن اهل‌بیت هستند. ولی وقتی نزدیک می‌شویم متوجه می‌شویم که آن‌ها هم دوستدار اهل‌بیت هستند و اسامی اهل‌بیت را دارند و می‌بینیم اختلافات اساسی بین ما وجود نداشته است.

دانشگاه‌ها با آگاه کردن مردم می‌توانند عوامل تفرقه‌انداز را کنار بزنند

استاد حوزه تصریح کرد: خوشبختانه در دانشگاه آزاد گروه تقریب دایر شده و در این زمینه فعالیت می‌کنند که می‌توانند نقش بسیار مهمی در نزدیکی مسلمانان به یکدیگر داشته باشند و تهاجم فرهنگی را که از سوی استعمار برای تفرقه‌افکنی میان مسلمانان است، کنار بزنند.

وی در مورد مهم‌ترین راهکار برای از حاشیه به متن آوردن مسئله تقریب در رویکرد مدیران فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشور عنوان کرد: در گذشته مرحوم سید جمال‌الدین اسدآبادی قصد داشت وحدت و اتحاد اسلامی را به‌وسیله سران و پادشاهان کشور‌های اسلامی برقرار کند، اما متوجه شد آن‌ها در ظاهر استقبال می‌کنند و در باطن بسیاری از آن‌ها یا تفرقه‌افکن هستند یا حکومت‌های استعماری که بر آن‌ها مسلط است تفرقه‌افکنی می‌کنند؛ بنابراین شاگرد او، شیخ محمد عبده، این مسئله را دریافت و گفت ما باید توسط دانشگاه‌ها و علما این وحدت را برقرار کنیم. زمانی که علما، دانشمندان و اساتید متوجه مسائل شوند، مردم از آن‌ها حرف‌شنوی خواهند داشت و کار محمد عبده نتیجه خوبی داشت و باعث شد مسلمانان حول محور قرآن کار کنند.

بی‌آزار شیرازی در پاسخ به این سؤال که آیا وضعیت مقوله تقریب در ایران رضایت‌بخش است؟ اظهار کرد: مسلماً باید ارتباطات و رفت‌وآمد‌ها زیاد شود. از امام صادق (علیه‌السلام) پرسیدند آیا حدیث "اختلاف امت من رحمت است" صحیح است؟! ایشان فرمودند: بله صحیح است، اما منظور از اختلاف، آمدوشد است. مثل لیل و نهار یعنی آمدوشد شب و روز؛ یعنی اگر اختلاف به معنای آمدوشد علمای مذاهب و مردم پیروان مذاهب با همدیگر باشد، مایه رحمت خواهد بود و باعث می‌شود مسلمانان روزبه‌روز پی به وجود هم ببرند و نزدیک‌تر شوند. کار مهم و اساسی را امام خمینی (ره) در اوایل انقلاب انجام دادند و گفتند واجب است شیعیان در نماز‌های اهل سنت شرکت کنند که باعث شد در نماز جماعت به یکدیگر نزدیک شوند و از یکدیگر بپرسند آیا واقعاً عقیده شما این است؟ و باب گفت‌وگو باز شود و بسیاری از سوءتفاهم‌ها کنار رود.

عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی اضافه کرد: اگر در همه مذاهب دیگر نیز فرد شجاعی مثل امام خمینی (ره) پیدا شود و بگوید که اهل سنت هم می‌توانند در نماز‌های شیعیان شرکت کنند، گشایش بسیار خوبی خواهد بود. البته کسانی از اهل سنت هستند که این کار را می‌کنند خصوصاً مصری‌ها و شخصیت‌های درجه اول الازهر که به ایران آمدند، در نماز‌های شیعیان شرکت کردند. این می‌تواند یک اقدام بسیار مهم و مؤثری در راه تقریب مذاهب باشد. 

بی‌آزار شیرازی در پایان گفت: خوشبختانه در دانشگاه‌های مختلف ایران، تفاوتی بین شیعه و سنی گذاشته نمی‌شود و دانشجویان، اساتید سنی را می‌پذیرند. حتی برخی از علمای اهل سنت را برای تدریس در قم دعوت می‌کنند که باب خوبی است. متقابلاً از میان علمای شیعه به مناطق اهل سنت برای تدریس و گفت‌وگو و سخنرانی دعوت می‌شوند که کار‌های بسیار سودمندی است که الحمدلله انجام‌ گرفته و دانشگاه آزاد اسلامی در این راه پیش‌قدم شده و گام‌های بسیار خوبی برداشته است و ان‌شاءالله روزبه‌روز توسعه پیدا کنند. در حال حاضر مسئله تقریب میان مذاهب اسلامی نسبت به گذشته بهتر شده و نزدیکی بیشتری میان مسلمانان جهان در داخل و خارج صورت گرفته است.