عاملی: دانشگاه از حوزه علمیه جدا نیست

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، سعیدرضا عاملی دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی در نشست تخصصی تحول در حکمرانی آموزش عالی بیان کرد: ستاد انقلاب فرهنگی هم وزنی دروزن شورای انقلاب داشت که درمدت نسبتاً طولانی تری از شورای انقلاب و در دوره کوتاهی از سال 59 تا 63 منتهی به تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی شد، شورای عالی انقلاب فرهنگی یک نوع نهادسازی پایدار ومستمری برای راهبری، مدیریت و حکمرانی و ایجاد ساز و کارهای لازم برای حوزه علم وفرهنگ را فراهم کرد.

وی یادآوری کرد: انقلاب اسلامی زمانی شکل گرفت که دوره فراگیری نظام مدرن بر جهان بود. جریان شرق با محوریت مارکسیسم گستره فکری و اندیشه‌ای و نهادی و سیاسی پیدا کرده بود و نظام تجدد با محوریت امریکا و اروپا سیطره وگستره جهانی پیدا کرده بود. انقلاب اسلامی در واقع یک جریان معکوس دونظام حاکم بر جهان بود. یعنی انقلاب اسلامی یک جریان معکوس، متفاوت و مخالف با سوسیالیست و لیبرالیسم مبتنی بر استثناگرایی آمریکایی و اروپای مرکزی بود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: این جریان معکوس حرف‌های بزرگی دارد. پیروزی انقلاب آغاز یک مجموعه مسئولیت های سنگینی برای استقرار اندیشه اسلامی در جامعه و امتداد اجتماعی، سیاسی فرهنگی پیدا کردن اندیشه انقلاب اسلامی در جامعه بود. اینجا ابتدای مسئله و ماجراست که چطور می خواهیم این اتفاق را عملی کنیم و با چالش هایی که وجود دارد چطورمواجه شویم؟

وی ادامه داد: بحثی که در دهه 80 تحت عنوان جهانی شدن پررنگ شد، آغاز آن به دوره انقلاب اسلامی باز می گردد. در واقع جهانی شدن مدرن که محصول صنعت همزمان ارتباطات، فراگیری صنایع رسانه ای، ارتباطات شبکه ای، رسانه های اجتماعی و تحولاتی که دو دهه بعد منتهی به ظهور فضای مجازی واینترنت شد، پایه های اصلی اش در دهه ظهور و بروز انقلاب اسلامی است. بسیاری موفقیت انقلاب اسلامی ایران را تحت تأثیر کاست هایی می دانند که سخنرانی های امام در کشور و کشورهای پیرامون پخش می‌شد.

دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: با این نگاه انقلاب اسلامی نه تنها فرآیند معکوس نظام مدرن و فرآیند معکوس نظام سوسیالیست بود بلکه فرآیند معکوس جهانی شدن به معنای آمریکایی سازی جهان بود و این مسئله کار را بسیار پیچیده تر می‌کرد. ما در ظرفی قرار گرفته بودیم که ظرف جهانی بود. البته ادیان الهی خطابات جهانی داشتند و خطابات جغرافیایی نبوده و در بستر دولت، ملت ها خطاب نکردند. قرآن کریم بارها همه مردم را خطاب کرده است. یا ایها الناس و ال استقرا و  ناس اسم عام است یعنی ای همه مردم جهان، خطاب جهانی است. مومنین که به عنوان گروه خاص هستند، باز هم خطاب جهانی است. یا ایها الذین آمنوا مومنان ایران، عربستان و جغرافیای خاص را نمی گوید، خطاب جهانی است. ظرف ارتباطی ادیان با جهان بوده وانقلاب اسلامی در جهان ظهور پیدا کرد و به نظر بنده پیام انقلاب اسلامی، پیام جهانی بود.

وی افزود: حضرت امام (ره) در اول اردیبهشت 1359 در جمع دانشجویان عضو انجمن اسلامی و سازمان های دانشجویان مسلمان دانشگاه های سراسر کشور می فرمایند سلام به ملت بزرگ ایران؛ سلام بر ملت مسلمان جهان، سلام بر دانشگاهیان، سلام بر دانشجویان معظم که سربازانی برای اسلام هستند. در وصیت نامه الهی سیاسی امام، خطابات جهانی است. درک این وضعیت که ما با جهان حرف می زنیم و در جهان صحبت می کنیم اهمیت بسیار زیادی دارد.

عاملی افزود: سوال کردند این تحول برای چه کسی بوده و برای چه بوده است؟ تحولی که امام (ره) دنبال می کردند از جنس تحول تمدنی بود. امام می فرمایند همه با هم و همه برای هم به سمت تمدن الهی حرکت کنیم. نگاه تمدنی از آغاز در انقلاب اسلامی وجود داشته است. رهبر معظم انقلاب در جمع بندی 40 ساله اول انقلاب وبرنامه ریزی برای 40 ساله دوم انقلاب که یک افق گشایی در نظام برنامه ریزی بود، نگاه برنامه ریزی 5 ساله را به نگاه چشم انداز 40 ساله تحول دادند و فرمودند باید نگرش 40 ساله داشته باشیم.

وی بیان کرد: اگر ایشان گام اول را 40 سال اول فرض کردند و گام دوم راهم 40 سال دوم انقلاب تدبیر کردند و در آنجا به وضوح می فرمایند هدف جامعه پردازی، خودسازی، جامعه پردازی و تمدن نوین اسلامی است. بنابراین نگاه تمدنی است و نگاه امام (ره) ساخت یک تمدن بزرگ بوده است و این یک واقعیت اجتماعی است. نه در این دوره که الان صنعت همزمان ارتباطات وفضای مجازی یک فضا و زیست بوم جهانی ایجاد کرده که فرامحل و فراجغرافیا است بلکه در دوره هایی که از این صنعت برخوردار نبودیم، جامعه اسلامی در یک زیست بوم به هم پیوسته زندگی می کند.

کسانی که انقلاب اسلامی را پایه گذاری کردند، پایه تمدنی گذاشتند

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه این نگاه تمدنی اقتضای رفتار، نهادها و روابط تمدنی دارد، گفت: تمدن یک امر متعالی است. تمدن از جنسی است که مشترکات عموم مردم به آن دلبستگی ایجاد می کند. چرا تمدن می گویند؟ برخی معتقدند که تمدن مربوط به گذشته است و باید یک رسوب تمدنی صورت بگیرد تا برجستگی‌های یک بنا در مقایسه با بناهای دیگر به وجود بیاید یا یک فکر و اندیشه در مقایسه با فکر و اندیشه های دیگر متمایز شود. تمدن یک امر برجسته و منتخب است و امری است که همگان قضاوت خوبی نسبت به آن دارند و آن را می پذیرند و تعاملی با فطرت انسان ها دارد. این در حالی است که تمدن ساختنی است و البته پیامد آن، شدن تمدن است. کسانی که بناهای بزرگ ساختند، افکار بزرگ خلق کردن، معنویت را به وجود آوردند و انقلاب اسلامی را پایه گذاری کردند و پیروزی بر نظام پهلوی را محقق کردند، پایه تمدنی را گذاشتند و ساختند.

وی با اشاره به دانشگاه به عنوان نهادی تمدن ساز ادامه داد: امام (ره) می فرمایند اگر ما دانشگاه ها را سست گرفتیم، این سستی منجر به سست شدن تمدن و زندگی ما خواهد شد. دانشگاه پایگاه جدی برای توسعه و پیشرفت است. دانشگاه یک نهاد بسیار مهم برای هدف‌های متعالی و مسیر دادن به فرهنگ زندگی است.

دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: من دانشگاه را جدای از حوزه نمی دانم و این جداسازی دانشگاه وحوزه به معنایی بحث وحدت حوزه و دانشگاه پذیرش سکولاریسم است. این دو با هم هستند، یک نهاد هستند. علم نور است و راهگشا است، مسیر ایجاد می کند و منشأ آن خدای متعال است. بنابراین جدا کردن این دو نهاد از همدیگر اشتباه است. وقتی به گذشته علوم بر می گردیم (علوم پایه وعلوم الهی حکمت الهی) در یک مدرسه آموزش داده می شدند و پیوستار یک دانش بودند. البته جداسازی ها به لحاظ رشته ای وجود دارد کما اینکه رشته های مختلف داریم، اینها شعبه های یک حکمت و دانش و علم هستند. باید به آن فضای دانشگاه به هم متصل برگردیم که هم علوم الهی و هم سایر علوم در آن تدریس شود که به لحاظ هدف، یک هدف را دنبال می کنند.

وی ادامه داد: آن چیزی که حضرت امام به عنوان دانشگاه اسلامی و اسلامی سازی دانشگاه مطرح کردند و به وضوح بیان می کنند که ما ریاضیات اسلامی و غیر اسلامی و هندسه اسلامی و غیر اسلامی نداریم اما ریاضیات و هندسه با هدف الهی و غیر الهی داریم. ریاضیات می تواند بمب اتم، فیزیک بمب هسته ای تولید کند و این منشأ کشتار جمعی شود و می تواند ریاضیات وفیزیک منشأ دانش های جدید برای کاهش آلام و درد بشر شود. شاید یک مقدار مفهوم اسلامی شدن را دقیق دریافت نکردیم و در جاهای دیگر جستجو کردیم و پیدا نکردیم. گمگشتی مفاهیم اسلامی در این است که نتوانیم دریافت کنیم که امتداد اجتماعی دادن به مفاهیم اسلامی و الهی به چه گونه ای است؟

عاملی بیان کرد: در مدل حکمرانی آموزش عالی باید  آموزش عالی ای دنبال کنیم که هدف خود را از دست ندهد وهدف متعالی ساخت تمدن نوین اسلامی است. دنیای غرب پیشرفت کرده است. جاده ها واتوبان های بزرگ، امکانات بسیاربرجسته زندگی، دانشگاه های بزرگ، امکانات تفریحی بسیار زیاد و بسیاری از پیشرفت ها در نظام پزشکی و سایر نظامات زندگی به وجود آمده است اما محصول زندگی چیست؟ وقتی می بینید 25 درصد نسل جوان در امریکا گرفتار همجنس خواهی هستند یعنی علم هدف خود را گم کرده و نتوانسته به آن هدف متعالی برسد. آزار جنسی در امریکا وقتی می بینید از هر 6 دختر یک نفر تجربه آزار جنسی داشته است. فراگیری خشونت، جنگ و ... صنعت جنگ محصول فکر بیمار است. کسی که بی محابا به کشتار ملت ها می پردازد و ابزار کشتار جمعی را تولید می کند، محصول فکر بیمار است. 

علم باید بتواند یک جامعه سالم و متعالی در همه عرصه ها تولید کند

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: علم باید بتواند یک جامعه سالم و متعالی در همه عرصه ها تولید کند. اگر بتوانیم هدف را در نظام حکمرانی دانشگاهی پررنگ کنیم و دانشمندان و محققین و برجستگان ما در این هدف مشترک شوند که قصد داریم محصول کارمان تمدن نوین اسلامی باشد که درآن عدالت استقرار فراگیر داشته باشد، تبعیض ازبین برود، کرامت انسانی تأمین شود. انسان یک زندگی پایدار و جاودانه الهی داشته باشد. در اینصورت دانشگاه ما توانسته هدف خود را تأمین کند. اینکه نظام تغییر کند، نظرات متفاوت است وبنده بیشتر طرفدار استقرار نظام های موجود هستم به این معنا که تغییر دادن در محیط نهادهای علمی کار سختی است ونمی توان به سادگی نهادهای علمی و نظم های علمی را تغییر داد اما می توان هدف گذاری را اصلاح کرد. این دانش نیازمند اقتضائات جدید است.