بهار کتاب ۳۴| ترکیب شیرین داستان و علم رجال در کتاب «لاهوتیان»

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری علم و فناوری آنا، حسینی، مجری کارشناس، در ابتدای نشست رونمایی و بررسی این کتاب بیان کرد: رویکرد کلی شرکت چاپ و نشر بین‌الملل انتشار کتب مذهبی است؛ البته با گسترده متنوع داستان و اندیشه و فقه و احکام و تاریخ و ... «لاهوتیان» در حوزه ادبیات و رمان قرار دارد؛ ولی برگرفته از تاریخ است. حکایات بسیار زیبایی در کتب کهن شیعه وجود دارد که برای اینکه برای مخاطب امروزی قابل استفاده شود، باید ترجمه شود و به یک زبان قابل فهم تبدیل شود. این کتاب نیز در همین راستا منتشر شده است.

** استخراج داستان از یک منبع ناب شیعی

سید امیرحسین سیدکشمیری، نویسنده کتاب «لاهوتیان» در این نشست بیان کرد: بنده طی مطالعاتی که به دلیل کارم داشتم، با قریحه داستانی که در ذهنم داشتم، میان مباحث رجالی نکات داستانی را کشف می‌کردم و با خودم فکر می‌کردم که اگر اینها از دل این مباحث استخراج و به زبان داستانی بیان می‌شد، بسیار راهگشا بود.

سیدکشمیری افزود: حین مطالعاتم دیدم میان کتب رجالی منحصرترین کتاب، «رجال کَشی» است. هم متقدم است و هم به عصر امام نزدیک است و معاصر با شیخ کلینی است و یک منبع ناب شیعی است که می‌شود سراغش رفت. این کتاب مفقود شده است و کتابی که الان در دسترس ماست، تالیف شیخ طوسی است و سیر کتاب از پیامبر (ص) تا امام یازدهم (ع) است. در این کتاب حدود 510 تا 520 روات بررسی می‌شوند و مجموعا حدود 1115 روایت از امام معصوم می‌آورد.

سیدکشمیری درباره آغاز روند کتاب بیان کرد: کم‌غلط‌ترین نسخه از کَشی که امروزه داریم، نسخه‌ای است که لابه‌لای بحارالانوار آیت‌الله مجلسی آمده و من از آن استفاده کردم. برای شروع کار از میان اصحاب این کتاب، 28 نفر را استخراج کردم؛ از سلمان فارسی و ابوذر تا اصحاب کمترشناخته‌شده. از بعضی هم چند داستان استخراج و ترجمه کردم. گزاره گزاره داستان‌ها را از بحار خارج و ترجمه کردم و شخصیت‌پردازی کردم و پیرنگ دادم. سعی کردم با حفظ اصل داستان و روایت، خصوصا در مواجهه با امام معصوم، داستان‌پردازی کنم و تصمیم دارم این مسیر را ادامه دهم.

** تبدیل یک بحث تاریخی سنگین به داستان

سمیه جمالی، نویسنده و منتقد کتاب، از دیگر مهمان‌های این نشست بود. جمالی عنوان کرد: هر چیزی وقتی به اثر هنری تبدیل شود، ماندگارتر می‌شود و این اثر هنری به زعم من وقتی تبدیل به قالب ادبی و داستان شود، ماندگاری بیشتری دارد؛ زیرا در خیلی هنرها و مدیاهای دیگر لقمه آماده تحویل مخاطب می‌دهیم؛ اما داستان اینطور نیست و اجازه تخیل به مخاطب می‌دهد و مخاطب به دنبال کشف و کنجاوی برای فهمیدن زوایای پنهان داستان است.

جمالی درباره «لاهوتیان» گفت: نویسنده یک بحث خیلی تاریخی سنگین را تبدیل کرده به داستانی برای مخاطب عام تا با رجال بزرگ تاریخ اسلام آشنا شود. کتاب از نظر ادبی نثر بسیار روانی دارد و به دور از هر نوع نثر پیچیده و شاعرانه‌ای نوشته شده است و نویسنده فقط خواسته است داستان را بگوید و عبور کند. تولید این اثر جای تبریک دارد. مخاطب عام که طرفدار داستان است، اما دغدغه تاریخ ندارد، می‌تواند این کتاب را بخواند.

جمالی بیان کرد: ما با یک سری کتب تاریخی مواجهیم که به صورت علمی و تخصصی مواردی را توضیح داده‌اند. یک سری داستان‌های تاریخی هم داریم که یک حادثه یا شخصیت تاریخی را روایت می‌کند و با پایبندی به اصالت داستان، آن را در قالب داستان و رمان ارائه می‌کند؛ کاری که در «لاهوتیان» انجام شده. کار آقای کشمیری از این جهت سخت است که باید وفادار به اصل داستان بمانند. بعضی از این روایات در حد یکی دو خط هستند و نیاز به پرواز داستان دارند و اینکه از اصالت آن روایت دور نشوی در عین تولید داستان، مهارت زیادی می‌طلبد.

** «لاهوتیان» مسیر را برای آثار مشابه هموار کرد

دکتر محمود مطهری‌نیا، استاد دانشگاه، در ادامه گفت: رجال یک دانش بسیار تخصصی است و خود حوزوی‌ها هم از این دانش دوری می‌کنند. اینکه این تابو شکسته شده، یک کار بزرگ است. این ادبیات نه‌تنها به فضای عموم متخصصان کشانده شد، که عامه جامعه حتی نوجوانان هم می‌توانند از این کتاب استفاده کنند.

مطهری‌نیا درباره ویژگی مهم این اثر گفت: این کتاب هر ویژگی و ضعف و قوتی داشته باشد، قبل از هرچیز مسیر را برای آثاری از این دست هموار کرده است و یک عرصه خیلی خیلی تخصصی، آن هم تخصصی‌ترین کتابش با حداقل مخاطب، به کف جامعه آورده شده است. این می‌تواند سرآغاز پدیده‌های مشابه در رشته‌های دیگر باشد.

** پافشاری بر اعتقادات در عرصه امامت

در ادامه سیدکشمیری، نویسنده اثر، به نکته مهمی اشاره کرد و گفت: ویژگی مشترک میان داستان‌های «لاهوتیان» پافشاری بر اعتقادات در عرصه امامت است. با خودم گفتم هرکس این کتاب را می‌خواند، در انتهای این کتاب سرسپردگی‌اش به امام زمان قطعا بیشتر می‌شود.

مطهری‌نیا با اشاره به اینکه این را به عنوان یک متن سالم می‌توانیم در مقطع متوسطه اول و دوم و دانشگاه معرفی کنیم، افزود: این اتفاق بزرگی در فضای داستانی ماست. اشکالی که در کارهای مذهبی و ایرانی معاصر دیده می‌شود، بحث خط تعلیق و کشش داستانی است که در کارها کمرنگ است. در یکی از دو داستان‌های این اثر تعلیق وجود دارد. اگر در هر داستانی این کشش اضافه می‌شد، کار قشنگ‌تر می‌شد.

این استاد دانشگاه در پایان گفت: یک امتیاز فوق‌العاده این کتاب این است که ماده خام چندین رمان و داستان و فیلم و سریال است.