ساختن «غریب» شجاعت می‌خواست

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست اکران و پرسش و پاسخ دانشجویی فیلم سینمایی «غریب» عصر امروز با حضور محمدحسین لطیفی کارگدان این اثر در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

لطیفی که فیلمش با استقبال خوبی در سالن آمفی تئاتر دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی روبرو شد، در ابتدای صحبت هایش با تقدیر از دانشجویانی که به تماشای فیلم نشستند گفت: من تجربه زیادی دارم، اما همیشه کار‌هایی که خیلی سخت است و تیم تولید را اذیت میکند عموما کار‌های دلنشینی است و تمام خستگی‌های ما با واکنش ئ مثبت تماشاگران در می‌شود. خوشحالم که فیلم را دیدید و امیدوارم خدا از ما راضی باشد.

وی درباره دلیل انتخاب شخصیت محمد بروجردی و آن مقطع تاریخی برای ساخت فیلمش عنوان کرد: من زمان انقلاب ۱۷ سال سن داشتم و در لحظه لحظه انقلاب در شهر بودم و بعد از هر اتفاقی جنگ و جدل‌ها و بحث‌ها و... را دنبال میکردم. اوایل فروردین سال ۵۸ مقوله کردستان آغاز شده بود و دولت مرکزی تازه به سر کار امده بود وآرزوی تجزیه ایران در دل بیگانگان بود. شهید بروجردی را هم میشناختم؛ شهید همت و باکری، دست پرورده‌های این شهید بزرگوار است. این واقعیت آن زمان است و این شهید عزیز در تاریخ مغفول بود.

** ورود به حریمی که عجیب و غریب بود

لطیفی گفت:ساخت این فیلم شجاعت میخواست. منظورم از شجاعت این است که اگر اشتباه می‌کردم باید آن دنیا جواب پس می‌دادم. لطیفی ادامه داد: من در حال ورود به حریمی هستم که خیلی عجیب و غریب بود. قبل از اکران اولیه فیلم خانواده شهید بروجردی کار را دیدند و من ان روز حس کردم بار را درست زمین گذاشتم و اگر آن‌ها راضی نبودند فیلم را اصلا اکران نمی‌کردم.

وی افزود: من بعد از بیست و پنج سال کار، روز سوم را ساختم و خدا را شاکرم که ان پروژه نتیجه خوبی داشت. حالا که بعد از چهل سال کار «غریب» را ساختم، بسیار خوشحالم که این اتفاق رخ داد. اما کار نیکو کردن از پر کردن است. ادم اگر در اوج گرفتار شود، سقوطش آغاز می‌شود. اگر مغرور شویم، قطعا زمین میخوریم.

کارگردان فیلم غریب عنوان کرد: اینکه این فیلم در سال ۱۴۰۱ ساخته شد دلیل داشت. من  در سال ۶۵ قصد داشتم فیلمی تحت عنوان «بوسه بر خاک» را بسازم؛ خودم هم ان را نوشته بودم و پیش تولید را اغاز کرده بودیم، اما آن فیلم ساخته نشد و من بسیار ناراحت شدم. اما امروز خیلی خوشحالم که در آن سال فیلم را نساختم. فیلمسازی اصول دارد و نمیتوان فکر کرد راحت با اندکی تجربه فیلم ساخت. امیدوارم فیلمسازان جوان این تجربیات را کسب کنند و کار‌های بهتری بسازند.

لطیفی ادامه داد: ما فیلمسازان بسیار مومن و معتقدی داشتیم، داریم و خواهیم داشت. ولی زمانی که وارد ساخت این فیلم‌ها می‌شوند، با اثار خود قاطی می‌شوند و در نهایت می‌بازند. اینکه جنبه‌های قدیس گونه اشخاص را بزرگ می‌کنند باعث شکست می‌شود. فیلمساز باید وکیل مدافع اثرش باشد و بهترین و عمیق‌ترین دفاع را برای فیلمش انجام دهد. اگر قرار است نگینی روی انگشتر زیبا شود، باید. رکاب درستی داشته باشد که خوش نشیند. شما اگر میخواهید حرف قشنگی بزنید، باید مفاهیم روایت را به گونه‌ای ترسیم کنید که خوب از اب دربیاید.

وی گفت: اگر کار شما درست باشد مرز هم نمیشناسد، چون روی موضوعاتی دست میگذارید که جهان شمول است. مثلا اگر ما یک فیلم سینمایی میسازیم به اسم «رستاخیز»، به درد خارج از کشور نمیخورد. ان موقع است که من فکر کنم این اثر را برای ایران میسازم و باید تمام تمرکزم را بگذارم که در اینجا اثرگذار باشد. باید به جهان شمول بودن درام قصه باشیم و اعتقادات مان را به فیلم اضافه نکنیم که ان را غیر قابل دیدن کند. اگر پخش کننده خوبی وجود داشته باشد من باتوجه به تجربیات قبلی «غریب» را در خارج از کشور اکران می‌کنم، ولی مخاطب هدف من همین نسلی است که امروز در سالن است.

** شهید بروجردی «غریب» بود

لطیفی در رابطه با انتخاب نام «غریب» برای این اثر گفت:، چون واقعا این شخصیت غریب بود و در غربت قرار گرفته بود. او حتی بین دوستان و هم لباسانش هم غریب بود.

در ادامه جلسه، یکی از دانشجویان با نقد بخش‌هایی از فیلم، شهید بروجردی به نمایش درامده در فیلم را غیرواقعی خواند. لطیفی در پاسخ به این دانشجو عنوان کرد: شهید بروجردی، چون خودش را بخشی از حکومت اسلامی می‌داند از گرسنگی مردم ناراحت است و خود را در قامت منتقد می‌بیند. من هر موقع ملاقاتی داشتم با بزرگی از ایران، از نفر اول مملکت گرفته تا کوچکتر، منتقد بودم. ما اگر نقد نکنیم چه کسی نقد کند؟! این را هم باید گفت که هیچ سانسوری بر فیلم ما اعمال نشده و در خیلی جا‌ها ما حتی جلوتر رفتیم. تا به حال تن کدام شخصیت شهید در فیلم‌های سینمایی پیراهن جین دیدیم؟ من نمی‌خواستم از شهید بروجردی چهره مقدسی بسازم. ایشان دو سال قبل در کشوری زندگی می‌کرده که نفر اولش شاه بوده، اما حالا مسیرش تغییر کرده است.

** «غریب» فیلم من است، نه سازمان اوج

این کارگردان در رابطه با همکاری کردن با سازمان اوج و سفارشی بودن فیلم غریب نیز گفت: سازمان اوج شاید برای اولین بار یا دومین بار بعد از ابراهیم حاتمی‌کیا، دست فیلمسازش را باز گذاشت. از من دعوت کردند و قرار شد هرچه خواستم را بسازم. پس غریب فیلم من است، نه سازمان اوج. به من پول کمی هم برای این اثر پرداخت شده که اسنادش موجود است.

لطیفی افزود: من قیاس غلطی می‌کنم، ولی مجبورم این کار را انجام دهم. ما یک قهرمان ملی در ایران داریم، که همه ان را میشناسیم. امیرکبیر، نخست‌وزیری که داماد ناصرالدین شاه است. ما نباید بگوییم امیرکبیر، چون داماد شاه بود پس ادم درستی نبود. حالا چرا وقتی فیلمی را اوج می‌سازد به آن انگ سفارشی میزنیم و اعتقاد داریم کسی مثل محمد حسین لطیفی نباید برای اوج فیلم بسازد؟ برای ساخت این فیلم آدم‌های زیادی سال‌ها دویدند تا نهایتا ساخته شد.

**دیالوگ‌های فیلم نشانه حساسیت آدم‌هاست

کارگردان غریب درباره وجود دیالوگ‌های شعاری در فیلم نیز عنوان کرد: نام این دیالوگ‌ها شعار نیست، حساسیت ادمهاست. شخصیت سازی از چه طریقی شکل میگیرد؟ من زمان زیادی ندارم و باید شخصیت را دربیاورم. باید در دیالوگ هایش این شخصیت‌سازی را بار بگذارم. اینکه این شخصیت از دل باران گلوله جان سالم به در نیبرد هم تخیلی نیست و عین واقعیت است. جا‌هایی واقعا رخ داد، دوست من درعملیاتی شلوارش هفت سوراخ داشت، اما گلوله و ترکشی به او نخورده بود. چنین اتفاقی در فیلم از نظر مخاطب ممکن است حقه سینمایی باشد، اما واقعیت داشته است. در کل ما به پیشنهاد تهیه‌کننده برای حضور در جشنواره فیلم فجر بیست و سه دقیقه از فیلم را حذف کردیم که نسخه کامل در پلتفرم‌ها منتشر می‌شود. این زمان اگر به فیلم اضافه شود بسیاری از ابهامات و سوالات مخاطبان برطرف می‌شود.

لطیفی درباره عدم زیرنویس صحبت‌های کردی شخصیت‌ها اظهار کرد: من حس کردم شاید نیاز نباشد، ولی با این سوال فکر کنم برای قرار دادن فیلم در پلتفرم‌ها بخش‌های کردی فیلم را زیرنویس می‌کنیم.