مشکلی اساسی آموزش عالی وابستگی زیاد به بودجه عمومی است

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، علی خطیبی، معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم گفت: بر اساس آخرین آمار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی تعداد دانشجویان کشور در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱، سه میلیون و ۳۴۲ هزار و ۲۲۰ نفر (یک میلیون و ۷۰۰ هزار و ۷۹۴ نفر مرد و یک میلیون و ۶۴۱ هزار و ۴۲۶ نفر زن) بوده است که از این تعداد اکثریت یعنی ۶۱.۹۳ درصد در مقطع کارشناسی تحصیل می‌کنند.

معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم در مورد آمار دانشجویان شاغل به تحصیل در زیر مجموعه‌های وزارت علوم و دانشگاه آزاد گفت: بر اساس همین آمار، ۵۷ درصد از کل دانشجویان (حدود یک میلیون و هزار نفر) در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم شامل دانشگاه‌های جامع، تخصصی، پیام نور، فرهنگیان و علمی‌کاربردی تحصیل می‌کنند و بقیه در حال تحصیل در واحدهای مختلف دانشگاه‌ آزاد هستند.

وی ادامه داد: افزون بر این، از میان دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های دولتی، تعداد دانشجویان شهریه‌پرداز اکنون به ۲۰ درصد رسیده و تعداد دانشجویان تحصیل رایگان به نسبت کل دانشجویان نیز ۸۰ درصد است که همین امر بار مالی زیادی را به وزارت علوم تحمیل می‌کند به‌ ویژه اینکه حتی دانشجویان شهریه‌پرداز نیز سرانه دانشجویی را کامل نمی‌پردازند.

خطیبی ادامه داد: بازگشایی دانشگاه‌ها از فروردین ۱۴۰۱ بعد از دو سال و افزوده‌ شدن هزینه‌های غذای دانشجویی و اقامت خوابگاهی بار سنگینی برای دانشگاه‌های مختلف به خصوص دانشگاه‌های جامع و بزرگ با تعداد دانشجویان زیاد بود؛ با وجود این و حتی چالش‌های دیگر دانشگاه‌ها، آموزش حضوری با تاکید وزارت علوم در سال تحصیلی ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ ادامه پیدا کرد و به پایان رسید.

وی افزود: بودجه سال ۱۴۰۲ وزارت علوم با افزایش ۳۳ درصدی به ۵۲ هزار میلیارد تومان رسیده است و باید دید چقدر این میزان از افزایش بودجه می‌تواند مشکلات دانشگاه‌ها را در بخش‌های مختلف حل کند. اما سوالات دیگری نیز در مورد میزان تخصیص بودجه وزارت علوم در سال ۱۴۰۱ و راه‌های دیگر برای تامین اعتبار مورد نیاز دانشگاه‌ها نیز وجود دارد.

** خوابگاه‌ متاهلی را جدی پیگیری می‌کنیم

وی در مورد میزان تخصیص بودجه سال گذشته وزارت علوم بدون اشاره به میزان دقیق بودجه تخصیص‌یافته به وزارت علوم گفت: دولت در شرایط سخت مالی و اقتصادی فراتر از توقع وزارت علوم، بودجه سال ۱۴۰۱ را محقق کرد و برای آموزش عالی سنگ تمام گذاشت.

معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم گفت:: با وجود کرونا دانشگاه‌ها در سال ۱۴۰۱ بازگشایی و غذاخوری و خوابگاه‌ها دوباره برای استفاده دانشجویان آماده شد؛ در حالیکه بسیاری زیرساخت‌ها از بین رفته بود و باید احیا می‌شد. سال ۱۴۰۱ را با سختی آغاز کردیم و در پایان با فشار بیشتری روبرو بودیم، ولی دولت و سازمان برنامه و بوجه و همه ارکان دیگر دولت در این فشار اقتصادی کمک بزرگی به آموزش عالی کردند.

وی در مورد ساخت خوابگاه‌های متاهلی گفت: ساخت خوابگاه متاهلی را در چند دانشگاه شامل دانشگاه‌های رازی کرمانشاه، یزد، دامغان آغاز کرده‌ایم و حتی به بهره‌برداری هم رسیده است. بحث خوابگاه متاهلی را جدی پیگیری می‌کنیم. تعامل خوبی با وزارت مسکن و شهرسازی داریم و به دنبال ابزار مالی جدید برای تامین اعتبار مورد نیاز هستیم، در بودجه ۱۴۰۲ بخشی از بودجه را برای ساخت خوابگاه متاهلی پیش‌بینی کردیم. به دلیل اینکه زمین‌ها آماده است هر وقت تامین اعتبار شود، می‌توانیم ساخت خوابگاه‌ها را شروع کنیم.

** صندوق‌های سرمایه‌گذاری را باید در دانشگاه‌ها قانونمند کنیم

خطیبی افزود: دنبال ابزارهای مالی جدیدی هستیم، بخشی از آن از بودجه عمومی باید تامین شود و برای تامین بخشی دیگر هم باید سراغ تسهیلات بانکی برویم که کمی فرمول متفاوتی با طرح جهش ملی مسکن دارد؛ زیرا ذی‌نفع نهایی (در خوابگاه‌های متاهلی) دولت است.

وی در مورد وابستگی حدود ۸۵ درصدی دانشگاه‌های دولتی به بودجه دولت و ضرورت طراحی و اجرای مدل‌های جدید تامین اعتبار برای دانشگاه‌ها نیز گفت: اگر بتوانیم بحث صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در دانشگاه‌ها قانونمند کنیم و موانع قانونی آن حل شود، راه نسبتا مناسبی برای تامین مالی است.

خطیبی خاطرنشان کرد: با قانون بودجه ۱۴۰۱ همه حساب‌های دانشگاه‌ها در بانک مرکزی تجمیع شد و دانشگاه‌ها دیگر نمی‌توانند از راه سپرده پول در بانک کسب درآمد کنند. سرمایه‌گذاری به معنای پول گذاشتن در بانک و سود گرفتن نیست. از نظر ما مولدسازی منابع دانشگاه ها مهم است، یعنی اگر منابعی که در دانشگاه‌ها هست در چرخه تولید قرار بگیرد مفید است. نکته دوم هم درآمد حاصل از تحقیقات است یعنی درآمد حاصل از تحقیقات دانشگاهی باید آورده مالی داشته باشند.

** باید دنبال مدل‌های جدید تامین اعتبار باشیم

معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم گفت: این شکل تحقیقات به تحقق شعار سال هم کمک می‌کند. یعنی رشد تولید بدون دانشگاه محقق نمی‌شود، رشد تولید با ابزارها یا با روش‌های دیگر باید انجام شود و گام اول هر دو این موارد با نیروی کار ممکن است. اگر نیروی کار به‌خوبی آموزش نبیند، بهره‌وری کافی نخواهد داشت.

وی افزود: وابستگی زیاد به بودجه عمومی، مشکل اساسی آموزش عالی است و به طور کلی تنها راه برون‌رفت اقتصاد آموزش عالی از شرایط بغرنج، مدل‌های جدید تامین اعتبار است.