پژوهشگران برای کاهش ترافیک شهری پژوهش تازه‌ای انجام دادند

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، مطالعه اخیر پژوهشگران دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران، امکان استفاده از سامانه اسکوتر برقی اشتراکی در تهران و شرایط پذیرش اجتماعی این فناوری را مورد سنجش قرار داده است که مطابق یافته‌های پژوهش انجام‌شده، استفاده از سامانه‌های اسکوتر برقی اشتراکی می‌تواند یک شیوه سفر جایگزین برای ترابری پایدار و سازگار با محیط زیست باشد.

به گفته مهدی صمدزاد استادیار دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران، سامانه‌های اسکوتر برقی اشتراکی در سال ۲۰۱۷ معرفی شده‌اند و مطالعات انجام‌شده عمدتاً نشان‌دهنده نتایج مثبت استفاده از این سامانه‌ها برای سفر در مسافت‌های کوتاه تا متوسط بوده است. اسکوتر برقی از وسایل نقلیه مشابه مانند دوچرخه برقی کوچک‌تر و نسبتاً ارزان‌تر است و در عین حال یک وسیله سبز به شمار می‌آید که تولید آلاینده نمی‌کند. به‌علاوه از آنجا که در بسیاری از مناطق شهری، ایستگاه‌های مترو یا اتوبوس تندرو در فاصله‌های نسبتاً دور از مبدأ یا مقصد نهایی قرار دارند، اسکوتر برقی اشتراکی می‌تواند کمک شایانی به افزایش سطح دسترسی به شیوه‌های ترابری همگانی کند.

این پژوهشگر حوزه برنامه‌ریزی حمل‌ونقل درخصوص شرایط استفاده از این فناوری نو توضیح داد: برای گسترش استفاده از اسکوتر‌های برقی اشتراکی، موانع متعددی وجود دارد که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به کمبود مسیر‌های اختصاصی ایمن اشاره کرد. با این حال اولین عامل اثرگذار بر گسترش استفاده از اسکوتر برقی اشتراکی به عنوان یک شیوه جدید ترابری، میزان پذیرش اجتماعی آن است.

صمدزاد درباره مطالعه‌ای که به تازگی انجام گرفته است، گفت: در این مطالعه، از مدل روانشناسی اجتماعی موسوم به «مدل پذیرش فناوری توسعه‌یافته» بهره گرفته‌ایم تا میزان اثرگذاری عواملی از قبیل مشخصات سامانه (سازگاری، مزیت نسبی، لذت درک‌شده، ارزیابی قیمت)، مشخصات فردی (آگاهی زیست‌محیطی، نگرانی از حفظ حریم خصوصی، اعتماد، نوآوری شخصی) و هنجار‌های اجتماعی (هنجار‌های ذهنی) را بر تصمیم افراد برای استفاده از اسکوتر برقی اشتراکی ارزیابی کنیم.

وی افزود: بر اساس این مطالعه که بر روی یک جامعه آماری از ساکنان کلانشهر تهران انجام شده است، مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر تمایل ایشان برای استفاده از این سامانه‌ها ناظر بر افزایش دسترسی، اجتناب از ترافیک و صرفه‌جویی در زمان / هزینه بود.

نویسنده کتاب «مقاومت مصالح» یادآور شد: مولفه‌هایی نظیر اعتماد، هنجار‌های ذهنی و گرایش به استفاده از نوآوری به عنوان عامل‌های مهم بعدی شناخته شده‌اند. افراد هنگام انتخاب استفاده از اسکوتر برقی به قضاوت دیگران اهمیت می‌دهند، هرچند اثرپذیری استفاده‌کنندگانی که تمایل به آزمودن فناوری‌های جدید دارند، کمتر خواهد بود. آگاهی زیست‌محیطی، برداشت افراد از سهولت استفاده، و ارزیابی ایشان از قیمت با نگرش مثبت به اسکوتر برقی همبستگی دارند. در نهایت نگرانی نسبت به حفظ حریم خصوصی تنها عاملی است که دارای اثر منفی بر تمایل به استفاده از این سامانه است.

صمدزاد درخصوص ابعاد دیگر استفاده از این فناوری تأکید کرد: تنظیم مقررات شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات ترابری خرد (micromobility) یک چالش مهم است. این شرکت‌ها به دلیل مسایل ایمنی که به سبب پارک نامناسب اسکوتر‌ها و تأثیر آن‌ها بر تردد عابران پیاده به وجود می‌آید مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. همچنین حوادث منجر به جرح در استفاده از این وسایل نقلیه در کشور‌های دیگر باعث نگرانی‌های جدی شده است. در این خصوص اعمال قید حداقل سن و محدود ساختن تعداد وسایل نقلیه اشتراکی مستقر در یک منطقه خاص، می‌تواند مؤثر باشد. سامانه‌های ترابری خُرد باید در شبکه‌های ترابری موجود، مانند سامانه ترابری همگانی، ادغام شوند تا مزایای محیط‌زیستی و افزایش دسترسی آن‌ها عملیاتی شود. همچنین توسعه مسیر‌های محافظت‌شده و توسعه پارکینگ مناسب برای اسکوتر‌ها حائز اهمیت است.

وی اضافه کرد: سامانه‌های اسکوتر برقی اشتراکی دارای این ظرفیت هستند که به عنوان یک شیوه سفر جایگزین برای ترابری پایدار و سازگار با محیط زیست ایفای نقش کنند. ولی دستیابی به این ظرفیت نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، وضع مقررات جامع و همکاری بین شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات، شهرداری‌ها و دیگر ذینفعان است. توسعه مسیر‌های اختصاصی ایمن، حفاظت از اطلاعات مربوط به سفر‌های کاربران و ارائه مشوق‌های یارانه‌ای از جمله پیش‌نیاز‌های موفقیت سامانه‌های اسکوتر برقی اشتراکی خواهد بود.

این پژوهش به تازگی در نشریه «سیاست‌گذاری حمل‌ونقل» از سوی الزویر منتشر شده و از اینجا قابل رویت است.