سید محمد بهشتی: ساز موزه‌ها کوک نیست

به گزارش گروه فرهنگی آنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری این مطلب را در نشست موزه و گفتمان‌های اجتماعی که در موزه ملک برگزار شد مطرح کرد و به مقوله موزه و جامعه پرداخت .

وی تصریح کرد : جامعه ای که ما از آن سخن می گوییم یک تعداد انسان اند که در یک محیط قرار دارند که البته این یک تلقی با تسامح است زیرا که این توده انسانی معمولا در سه حالت جمعیت،اجتماع و جامعه وجود دارند .

بهشتی افزود : طبع انسان متمایل به جامعه بودن است اما یک زمانهایی بحران هایی ایجاد می شود که جامعه متلاشی شده و اجزای آن به نسبت شدت بحران کوچکتر می شوند .

او با اشاره به تعبیری در متون اسلامی مبنی بر اینکه" آبادانی به عدل و عمارت موکول است" گفت : عدل به معنی هر چیزی سرجای خودش بودن است یعنی زمانی که هر چیز سرجای خودش فهمیده شود آن زمان عدل اتفاق افتاده است .

وی افزود: آن چه در مقابل عدل قرار می گیرد ظلم است یعنی زمانیکه ظلم واقع می شود هیچ چیز سر جای خودش نیست از آن رو است که ظلم و ظلمت را هم ریشه می دانیم زیرا زمانیکه چیزی سر جای خودش نباشد دچار ظلمت و تاریکی می شویم برعکس زمانیکه در عدل بسر می بریم همه چیز نورانی است.

به گفته بهشتی ، در جامعه با یک ارگانیسم واحد روبرو هستیم که مانند بدن انسان اجزایی دارد و اگر هر کدام از آنها در جای خودشان باشند اندام را تشکیل می دهند و موجودیت می یابند و در غیر اینصورت این اجزا پراکنده و دچار ظلمت می شوند.

وی با اشاره به تعبیر کسی بودن گفت :مقابل کسی نا کسی است و مخالف کجا ،ناکجا و ...که هر کدام از اینها زمانی این گونه می شوند که عدل اتفاق نیفتاده باشد و همه چیز در ظلم و تاریکی باشد .

بهشتی گفت : درست است که میل بشر به جامعه بودن است اما گاهی شرایط بیرونی آنقدر تأثیر گذار می شود که شرط بقا جمعیت بودن است ، البته گاهی هم جامعه به حال خودش رها می شود و می گوییم اگر شرایط محیا شود از جمعیت به جامعه تبدیل می شودکه این گمان غلطی است.

او گفت : گاهی خود به استقبال ایجاد تحول و تبدیل جمعیت به جامعه می رویم یعنی می خواهیم شرایطی پیش آید که هر چیزی در جای خودش قرار گیرد زیرا که در جمعیت هیچ چیز در جای خودش نیست و ما می خواهیم از فضای ظلمت به روشنایی برویم .

وی با اشاره به زیباتر بودن اصطلاح آثار خانه از موزه تصریح کرد : با توجه به تلقی عرفی که از موضوع داریم ، عنوان آثار خانه ازموزه قشنگتر است ولی اگر به ماهیت مفهوم موزه رجوع کنیم درست تر این است که موزه ها به یاد خانه نامگذاری شوند زیرا که وظیفه موزه ها تذکر و یادآوری است .

زمانی که ما از جمعیت به جامعه تبدیل می شویم یکی از اتفاق هایی که می افتد این است که دچار نسیان می شویم و فراموش می کنیم کی هستیم ، کجا هستیم و.... و آن چیزی که باید اینها را به یاد ما بیاورد موزه است که می تواند در استحاله جمعیت به جامعه نقش پررنگی ایفا کند .

بهشتی تأکید کرد: در این شرایط جمعیت باید در وضعیتی باشد که تمایل به جامعه شدن داشته باشد ، اگر جمعیت در بحران باشد و این شرایط را نداشته باشد آن وقت موزه ها نقششان همان آثار خانه است که تنها باید آثار را حفظ کنند برای روزی که به کار آید .

وی افزود: البته که موزه ها در شدت بحران هم ارزشمند به حساب نمی آیند و هر چیز که به درد نمی خورد را در موزه ها می گذارند زیرا دردی که آنجا وجود دارد دردی نیست که با موزه به معنای واقعی مرتفع شود ،اما زمانیکه جمعیت دچار عطش و میل به سمت جامعه شدن می کند موزه می تواند نقش خوبی ایفا کند .

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت : امروز شاهد این هستیم که تحولات فرهنگی اجتماعی به نحوی در جامعه ما اتفاق می افتد که جامعه (تعریف با تسامح )در حال میل به سمت جامعه (یک ارگانیسم واحد) شدن است .

باتوجه به شرایط موجود ما شاهد این هستیم که از جمعیت به جامعه تبدیل می شویم زیرا که در این صورت متوجه این فراموشی می شویم و تمنای به یاد آوردن در ما زنده می شود ،به گونه ای که اگر روزی هر چیزی که به درد نمی خورد را به موزه می فرستادیم امروز معدود چیزهایی که به درد می خورد را موزه ای می نامیم .

به گفته بهشتی ، اگر شرایط قبلی را شرایط ظلمت بدانیم موزه ها چراغ هایی اند که این ظلمت را از بین می برند.

او افزود : در نسبت بین تحول از جمعیت به جامعه هیچ چیز به اندازه حقیقت موزه نمی تواند کمک کند اما اینجا یک نکته ای هم به وجود می آید و آن این است که آیا حقیقت موزه همان چیزی است که امروز ما در موزه هایمان داریم .

بهشتی اظها رداشت : موزه های ما هنوز سازشان کوک زمانی است که ما جمعیت بودیم و کارشان حفظ این آثار برای روز مبادا بود و الان که آن روز مبادا فرا رسیده بلد نیستند که چطور بایدایفای نقش کنند .

وی تأکید کرد :باید یاد بگیریم که موزه ها حقیقتا یاد خانه اند ولی در شرایطی که بحران و جمعیت وجود دارد موزه ها فراموش خانه هستند و زمانی یاد خانه می شوند که این تمنای تذکر در جامعه ایجاد شده باشد آن وقت است که می توانند نقش یاد خانه و باطل السحر نسیان را ایفا کنند .

رییس ایکوم در پایان موزه داری را نه یک شغل بلکه یک صفت دانست و گفت :در هر کاری اگر بتوانیم نقش یک موزه داررا ایفا کنیم در تبدیل این تاریکی به روشنایی کمک کرده ایم .