نقش پررنگ سیاست در صادرات گاز

محمدامین نبی سروستانی، پژوهشگر انرژی اندیشکده حکمرانی امیرکبیر در گفتگو با خبرنگار آنا با بیان اینکه با توجه به وجود دومین ذخایر گازی اثبات‌شده جهان در ایران، ایفای نقش پررنگ در بازار جهانی گاز و تصاحب سهم قابل توجه از صادرات و تجارت گاز در جهان از موضوعات مورد تاکید در اسناد بالادستی کشور بوده است، گفت: از جمله بازار‌های هدف که تا کنون ایران ورودی به آن نداشته و همواره توسط برخی کارشناسان و مسئولین به عنوان گزینه مناسب برای صادرات گاز عنوان شده، بازار گاز اروپا است. این بازار در کنار بازار منطقه و بازار شرق آسیا از بازار‌های بالقوه برای صادرات گاز ایران محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: گزینه صادرات به اروپا در ماه‌های اخیر و با شروع جنگ روسیه و اوکراین مجددا مورد توجه قرار گرفته است. با شروع جنگ اوکراین و بازنگری اروپا در روابط تجاری خود با روسیه، یکی از حوزه‌های اصلی مورد مناقشه بین اروپا و روسیه صادرات گاز بوده است. روسیه که بزرگترین صادرکننده گاز به اروپا تا پیش از جنگ اوکراین به شمار می‌رفت با شروع جنگ، در ماه‌های اخیر به علل مختلف از جمله ادعای تعمیرات از سوی طرف روس، انفجار در خطوط لوله و تحریم‌های اروپا، صادرات روزانه گاز این کشور به اروپا به یک‌سوم کاهش یافته است. این موضوع باعث شده است قیمت گاز در اروپا به شدت افزایش یابد.

این کارشناس ارشد اقتصاد انرژی با اشاره به اینکه افزایش قیمت گاز در اروپا و نیاز این کشور به جایگزینی گاز روسیه باعث شده است برخی صاحب‌نظران در کشور، صادرات گاز ایران به اروپا را به عنوان گزینه‌ای مناسب برای کسب درآمد و نیز ایجاد روابط سیاسی بهتر با اروپا مطرح کنند. حال باید بررسی کرد که صادرات گاز ایران به اروپا چه تبعات مثبت و منفی اقتصادی و سیاسی می‌تواند برای کشور داشته باشد.

به گفته نبی سروستانی، برای ارزیابی گزینه پیشنهادی صادرات گاز به اروپا، ابتدا لازم است چارچوب تحلیلی مشخص شود. صادرات انرژی و به طور خاص صادرات گاز امری صرفا اقتصادی نیست و بعد سیاسی جدی در روابط بین‌الملل دارد.

وی با تاکید بر اینکه استفاده کشور‌های مطرح مانند ایالات متحده، روسیه و چین از انرژی به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف خود در عرصه بین‌الملل گواهی بر این مدعا است که صادرات انرژی تنها امری اقتصادی نیست، تصریح کرد: به این ترتیب باید در کنار معیار سودآوری اقتصادی، میزان آورده سیاسی برای کشور نیز در هر پروژه تجارت انرژی مورد ارزیابی قرار گیرد. در بررسی اقتصادی صادرات گاز به اروپا، باید درآمد حاصل از این کار را با هزینه‌های آن مقایسه کرد.

این پژوهشگر انرژی اندیشکده حکمرانی امیرکبیر ادامه داد: برای صادرات گاز از ایران به اروپا، بسته به فاصله کشور مورد نظر، نیاز به توسعه خط لوله به طول ۳.۵ تا ۵.۵ هزار کیلومتر است. هم‌چنین، از طریق ال. ان. جی نیز می‌توان به صادرات گاز به اروپا پرداخت، اما به علت تحریم‌پذیری بالا و هم‌چنین کاهش قدرت صادرکننده، استفاده از ال. ان. جی گزینه مطلوبی برای ایران محسوب نمی‌شود.