از هفت سین تا هفت شین و هفت چین؛ سفره‌هایی که در نوروز پهن می‌شود

بوی بهار که در هوا می‌پیچد حال و هوای عید و هفت سین و نویی که به مشام می‌رسد.

بوی دید و بازدید‌های عید و چیدن سفره هفت سین و شیرینی‌های عید، صحبت از چیدن سفره هفت سین شد که یکی از آداب‌ورسوم مخصوص ایرانیان محسوب می‌شو و معمولا در میان خانواده‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است.

نوروز خود سنتی باستانی است که شاید تاریخچه آن به ۳ هزار سال پیش برد، جشنی که پارسی‌زبانان جهان هرساله در اولین روز بهار مقارن با بیست‌و‌یکم مارس را در سرور و شادی رها می‌کند.

اما برسیم به سفره هفت سین و ویژگی‌های آن هفت سینی که در این سفره خودنمایی می‌کنند.

 ویژگی‌های هفت سین

هفت عنصر نمادین در سفره هفت سین عید وجود دارد، بعبارتی هفت عنصر که نام آن‌ها با حرف سین آغاز شده و شامل سبزه، سنجد، سیر، سمنو، سیب، سرکه و سماق می‌شود.

براین اساس هر عنصری که سین داشته باشد را نمی‌توان به سفره راه و داد و عناصر اصلی هفت سین باید دارای ویژگی‌های زیر می‌بودند:

• دارای نام پارسی باشند
• با حرف سین آغاز شوند
• از اسامی مرکب نباشند مثل سیب‌زمینی یا سبزی‌پلو
• قابل‌خوردن باشند
• ریشه گیاهی داشته باشند

با توجه به این موضوع سکه و سنبل که نه قابل‌خوردن و نه واژه‌ای پارسی هستند را نمی‌توان جزو هفت سین به‌شمار آورد؛ با این‌حال، بسیاری از ما از این دو برای تکمیل سفره هفت‌سین خود استفاده می‌کنیم.

تاریخچه هفت سین

بسیاری چیدن سفره هفت سین را رسمی کهن می‌دانند و برخی دیگر قدمت آن را تنها به دوران قاجار نسبت می‌دهند. اما طبق دانشنامه‌ی ایرانیکا تاریخچه این رسم نامشخص است و تاجیک‌ها، افغان‌ها و ارامنه که در میراث فرهنگ پارسی با ایرانیان سهیم هستند، سفره‌ی هفت سین را آماده نمی‌کنند.

از سوی دیگر نیز این آیین حتی در میان کرد‌ها و زرتشتیان که بیشتر آیین‌های باستانی ایرانی را حفظ کرده‌اند و عناصر هفتگانه، نقش مهمی در سنت‌های آنان بازی می‌کند، مرسوم نیست، اما امروزه زرتشتیان شهرنشین نیز این رسم نوین را تحت تاثیر معاشرت با سایر ایرانیان به‌جا می‌آورند.

اما برخی دیگر نیز ریشه این آیین را بدلیل دوبیتی منتسب به کیانیان ارتباط می‌دهند که هفت سین در واقع هفت شین بوده است:

روز نوروز در زمان کیان/ می‌نهادند مردم ایران/ شهد و شیر و شراب و شکر ناب/ شمع و شمشاد و شایه اندر خوان

گروهی نیز معتقدند که سفره هفت چین در زمان هخامنشیان، به‌جای سفره هفت سین متداول بوده است و با توجه به این موضوع ایرانیان هفت نوع غذا را روی ظروف چینی خوش نقش‌ونگار قرار داده و سفره نوروز را زینت می‌بخشیدند که باز هم در این مورد اسنادی در تاریخ کشور چین و ارتباط با هخامنشیان آورده نشده است.

اما باز هم تضاد، زیرا برخی دیگر بر این باور هستند که هفت چین یعنی هفت چیدنی و ایرانیان باستان هفت میوه خشک و‌تر را که از درخت چیده بودند، بر سر سفره می‌گذاشتند، که نکته قابل توجه درباره این موضوع این است که، این رسم نوروزی در حال حاضر در افغانستان و تاجیکستان نیز رایج است و به آن هفت میوه می‌گویند.

اما هفت میم هم یکی دیگر از اعتقادات مطرح شده است، هفت‌میم شامل میگو، مَویز، ماست، میوه، مسقطی، مربا و مرغ که مردم بوشهر آن را در کنار هفت‌سین پهن می‌کنند و به استقبال نوروز می‌روند.

اما توجه داشته باشید که تمامی این دیدگاه‌ها به‌علت نداشتن اسناد تاریخی کافی و مستند، از سوی پژوهشگران رد شده‌اند.

اما در این میان تنها هاینریش بورگش آلمانی است که در سال ۱۸۶۰، مقارن با حکومت ناصرالدین‌شاه، به ایران سفر کرد و تا حدودی به‌تفصیل از رسوم نوروز سخن گفته است.

وی در خاطرات خود اینطور نوشته است که، ایرانیان هفت گل را که با حرف سین آغاز شده باشد، در باغچه‌های خود می‌کارند.

• بیشتر بخوانید:
• یکم فروردین چه روزی است؟
• خاصیت‌های شگفت انگیز آب سبزه گندم
• چه نکاتی را باید در خرید ماهی قرمز رعایت کنیم؟
• از فلسفه‌ وجودی «سین‌های نوروزی» چه می‌دانید؟

انتهای پیام/