شیوه، فرصت گفتگو و بانگ «فاخلع نعلیک»

خبرگزاری آنا- فاطمه قاسم پور:  برنامه شیوه با موضوع بررسی سیاست‌گذاری‌های حوزه زنان و با حضور معاون سابق و فعلی امور زنان ریاست جمهوری برگزار شد.

برنامه‌ای که قصد داشت تلاش کند با نگاهی کارشناسانه به آسیب‌شناسی وضعیت سیاست‌گذاری حوزه زنان در چهل و اندی سال پس از انقلاب بپردازد.

اگرچه شروع غیرکارشناسانه و سیاست‌‎زده بحث توسط خانم دکتر ابتکار، معاون سابق امور زنان ریاست جمهوری و اصرار بر امتداد این خط سیاسی در کل زمان مناظره سبب شد آن‌چه هدف این برنامه بود به تمامی محقق نشود و گاه به قدری چگالی سیاسی گفتگو بالا بود که بیم آن می‌رفت مسئله اصلی به محاق رود، اما نمی‌توان از نکات مثبت این مناظره غافل شد و آن‌ها را نادیده گرفت:

در شرایطی که در حوزه‌های گوناگون کمتر شاهد کنار هم نشستن جریان‌های مختلف فکری و سیاسی هستیم، ضروری است گفتگو و تضاراب آرا را جدی پی بگیریم.

گاهی چنین به نظر می‌رسد که متولیان و فعالان عرصه‌های حکمرانی در دو جریان سیاسی، در دو سوی یک دیوار بلند قرار گرفته‌اند، اما تجربه برنامه مذکور و تجربه‌های مشابه، قدمی مثبت و فرصتی پسندیده جهت برقراری تعامل و گفتگو میان تجربه‌های مختلف و شنیدن روایت‌هاست؛ هر چند نباید اقتضائات لازم برای این گفتگو‌ها را در نظر نگرفت.

اگرچه قابل پیش‌بینی است که به جهت سویه پررنگ جدال سیاسی، در ابتدای شکل‌گیری چنین فضا‌هایی بخش بسیاری از گفتگو‌ها رنگ و بوی سیاست داشته باشد، اما در صورت تداوم این حرکت کم‌کم می‌توان شاهد بود که این غبار‌ها کنار رفته و گفتگو‌ها بیش از پیش شکل کارشناسانه و با هدف آسیب‌شناسی و در ادامه اصلاح وضعیت به خود بگیرد. البته گاه عاملان می‌توانند با اقداماتی آگاهانه این روند را تسریع کنند.

این‌که هر فردی پشت میز سعی کند کفش‌های سیاست را از پا درآورد، اگرچه گاه کاری دشوار، اما بسیار مثمرثمر است و کمک می‌کند هم خود و هم طرف مقابل با نگاهی وسیع‌تر به مسائل نگاه کنند و متواضعانه به نقد آن‌چه در این سال‌ها رقم خورده بپردازند؛ چه نقد خود و چه نقد دیگری. اقدامی که شب گذشته خانم دکتر ابتکار عامدانه دنبال نکردند.

در مناظره در کنار این موارد، موضوعاتی نیز مورد توجه طرفین قرار گرفت که قابل تأمل است:

۳.۱. موضوع عدالت جنسیتی و بحث کوتاه مبنایی که درباره این مفهوم، تفاوت آن با برابری جنسیتی و نگاه دو جریان به برابری جنسیتی صورت گرفت، یکی از این موضوعات مهم است. امتداد این بحث مبنایی و نسبت این مباحث با گفتمان اصیل انقلاب اسلامی در فضای کارشناسانه و از منظر‌های مختلف می‌تواند تفاوت رویکرد جمهوری اسلامی با رویکرد‌های غربی و شرقی به حوزه زنان را شفاف‌تر کند.

۳.۲. موضوع دیگر نسبت میان سیاست‌گذاری‌ها با اسناد بین‌الملل است که در این برنامه به یکی از اسناد اشاره‌ای مختصر صورت گرفت، اما لازم است نسبت میان این اسناد، مفاهیم گفتمانی آن‌ها و سیاست‌گذاری‌های داخلی مورد بررسی کارشناسانه جدی قرار گیرد.

۳.۳. مقوله طولانی‌بودن فرآیند تقنین و تعریف حمایت قانونی از زنان نیز یکی از مقولاتی بود که در قالب برخی مثال‌های طرفین درباره طرح‌ها و لوایح مشهود بود و اتفاقاً گویای آن است که این فرآیند لازم است مورد آسیب‌شناسی قرار گیرد و خارج از هیاهوی سیاسی بررسی شود که چرا اغلب طرح‌ها و لوایح حوزه زنان علی‌رغم میل دست‌اندرکاران و مسئولان این عرصه، چه در مرحله تدوین و چه در مرحله تصویب با کندی و مشقت بسیار پیش می‌روند یا حتی به بن‌بست می‌رسند.

۴. اگرچه مطالبه‌گری نسبت به فضای کلان سیاست‌گذاری حوزه زنان بسیار مطلوب است و نباید به حاشیه رود، اما لازم است در کنار آن، موضوعات دیگر نیز روی میز قرار گرفته و طرفین مباحث خود را به آن اختصاص دهند. موضوعاتی مانند مقوله حمایت و توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، الگو‌های مداخله‌ای بازتوانی زنان و دختران آسیب‌دیده و در معرض آسیب، موازنه میان اشتغال و نقش‌های خانگی، چالش‌های حقوقی حوزه زنان و...

در نهایت ضمن تشکر از خانم دکتر خزعلی که تلاش خود را کردند نا مناظره کمتر وارد فضای سیاسی شود، امیدوارم این فضای گفتگو با قدرت بیشتری به حرکت خود ادامه داده و نهاد‌های پژوهشی و دانشگاه‌ها و همچنین عرصه‌های رسانه‌ای مخصوصاً رسانه ملی این فضا را بیش از پیش فراهم سازند و در یک تلاش جمعی با رویکردی تخصصی و با مشارکت دلسوزان عرصه زنان که دغدغه‌مندانه به دنبال پیگیری مسائل این حوزه هستند، پیش رویم.