معاونت دیپلماسی اقتصادی «موانع توسعه تجاری ایران و سوریه» را برطرف کند

جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل منطقه در گفتگو با خبرنگار جهان خبرگزاری آنا، در خصوص چرایی روابط نزدیک و سطح بالای سیاسی ایران و سوریه و در عین حال پایین بودن سطح توسعه تعاملات تجاری این دو کشور منطقه ای، گفت: در عرصه گسترش روابط تجاری ایران با سوریه متاسفانه هم بخش دولتی و هم بخش خصوصی در ایران، اهتمام لازم را نداشتند و می‌شود گفت هیچ برنامه‌ای را برای گسترش روابط تجاری طراحی و تدوین نکرده‌اند.

وی افزود: «اصلی‌ترین ریشه» و علت این که روابط تجاری این دو کشور قابل توجه نیست، عدم اهتمام و جدیت بخش خصوصی و دولتی در گسترش روابط تجاری با سوریه بوده و متاسفانه از طرف بخش خصوصی، نگرانی‌هایی از ناآرامی‌ها در سوریه وجود دارد و شاید آنها از اینکه روابط تجاری با سوریه می‌تواند برای ما سودآور باشد اطلاعی ندارند و این امر سبب شده که بخش خصوصی انگیزه‌ای برای گسترش تعاملات تجاری با سوریه پیدا نکند.

کارشناس مسائل منطقه تاکید کرد: متاسفانه اخباری که از داخل سوریه توسط رسانه‌ها گسترش پیدا می‌کند مربوط به برخورد‌های نظامی است و هیچ کدام از رسانه‌ها به این که بسیاری از «شهر‌های مهم سوریه در شرایط عادی قرار دارند» و به خصوص شهر‌های بندری در دریای مدیترانه که می‌توانند پذیرای تجار ما و فعالیت تجاری باشند، اطلاع رسانی نکرده است.

قنادباشی یکی دیگر از دلایلی که روابط تجاری این دو کشور گسترش پیدا نکرده است را عدم انعکاس واقعیات سوریه بیان کرد و گفت: سوریه می‌تواند علاوه بر اینکه مکان خوبی برای اقدامات تجاری باشد، جای کار گسترده ای هم برای «اقدامات عمرانی» دارد، چرا که سوریه در دوران جنگ داخلی و تحرکات داعش بسیاری از زیر ساخت‌هایش تخریب شده، لذا این امر برای شرکت‌های ما که توانایی اجرای طرح‌های عمرانی از جمله، جاده سازی، برق، تلفن و آب را دارند فرصت بسیار خوبی است و آنها می‌توانند در سوریه خدماتشان را گسترش دهند و با «صدور خدمات فنی و مهندسی» و با استقرار بخشی از توانمندی‌هایشان به سود‌های قابل توجهی دست پیدا کنند.

وی بیان کرد: برای اینکه روابط با کشوری گسترش پیدا کند باید سابقه‌ای وجود داشته باشد، یعنی بخش خصوصی ما به این موضوع عادت و قبلا این روابط را تجربه کرده باشند، اما، چون تجربه چنین موضوعی نیست آغاز کردن برخی از فعالیت‌های تجاری طبیعتا می‌تواند با یک نگرانی‌هایی توام باشد. یکی از دلایل، «عدم وجود سوابق» روشن، مهم و قابل ملاحظه در روابط تجاری ایران و سوریه است.

کارشناس مسائل منطقه مطرح کرد: ایران در بازسازی سوریه و اقدامات عمرانی در حال اجرا برای بازسازی خرابی‌های ناشی از جنگ داخلی و تحرکات داعش، نقش قابل ملاحظه‌ای که بتوانیم از آن یاد کنیم ندارد. البته برخی از شرکت‌های ما توانستند چه در بنادر سوریه چه در برخی از شهر‌های مهم اقداماتی را آغاز کنند که این می‌تواند الگویی برای شرکت‌ها و بخش خصوصی باشد و بدانند اقداماتشان در سوریه می‌تواند سودآور باشد و همچنین درآمد‌های ارزی قابل ملاحظه‌ای را از این نظر کسب کند.

قنادباشی در مورد علت کم رنگ بودن نقش ایران در بازسازی سوریه، گفت: برای همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و عمرانی دو کشور اطلاعات و آگاهی‌های لازم است که باید بخش خصوصی و دولتی برخوردار باشند بدون اطلاع و آگاهی و «اطلاع رسانی صحیح»، طبیعتاً انگیزه‌ای برای سهیم شدن در اقدامات بازسازی وجود ندارد. 

وی افزود: ما می‌دانیم بسیاری از کشور‌هایی که می‌خواهند در امر بازسازی کشوری شرکت کنند ابتدا تیم‌هایی چه از بخش خصوصی، چه بخش دولتی به آن کشور سفر می کنند، اطلاعات لازم را کسب و نیازسنجی می‌کنند و بخشی که کشورشان می‌تواند در آن نقش آفرینی کند را مشخص می‌کنند. دلیل اینکه نتوانستیم سهم قابل توجهی در بازسازی سوریه داشته باشیم در واقع عدم تحرک و فعالیت نکردن برای «شناخت نیاز‌های سوریه» است. ما باید گروه‌های تحقیق و پژوهش را به سوریه اعزام و بعد اولویت اقداماتی که باید صورت گیرد را تدوین کنیم.

کارشناس مسائل منطقه اضافه کرد: بعد از اینکه نیاز‌های سوریه و توانمندی‌های خودمان را برای برآورده کردن و مشارکت در طرح‌های عمرانی سوریه مشخص کردیم، باید در صدد اجرا برآییم و بعد باید تقسیم کاری بین بخش دولتی و خصوصی صورت گیرد.

قنادباشی گفت: در این رابطه باید گفت که وظیفه معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه این است که موانع را برطرف کند که از جمله آنها «بیمه مسافرتی» است.

وی گفت: ما باید خط هوایی قابل اعتمادی را با سوریه داشته باشیم تا تجار و مهندسین ما بتوانند به آنجا سفر کنند و این یکی از لوازم کار است. البته در بحث ارتباطات از طریق دریا باید خطوط کشتی‌رانی مطمئنی از «بندرعباس تا بندرلاذقیه» ایجاد شود تا تجار ما بتوانند کالا‌ها و وسایلی که می‌خواهند در کار‌های عمرانی شرکت کنند را انتقال دهند.

کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: همچنین «فراهم کردن زمینه اقامت» برای کسانی که در آنجا می‌خواهند فعالت کنند، ما باید اقامت اطمینان بخشی به آن‌ها دهیم که نگران اقدامات تروریستی یا تبهکارانه نباشند.

قنادباشی در خصوص فعالیت سفارتخانه ما در دمشق در این راستا،گفت: سفارتخانه ایران در سوریه اقدامات متعددی را می‌تواند برای گسترش روابط تجاری ایران و سوریه و بالا بردن سهم ایران در بازسازی صورت دهد. بخشی از ماموریت اصلی وزارت خارجه برای گسترش روابط سیاسی و تبادل نظر با مقامات سوری، نشست و برخاست با وزرای مختلف و امضای توافق نامه‌هایی است که در واقع یک سلسله «برنامه‌های مشترک و همکاری‌ها» را مورد تایید قرار می‌دهند. 

وی افزود: یعنی طبیعتا اگر «کمیسیون مشترک همکاری ایران و سوریه» یک دستورالعمل مشخصی را برای همکاری‌ها به تصویب برساند، خود به خود راه برای همکاری‌ها هموار می‌شود که البته چنین کار‌هایی صورت گرفته است، برخی از قرارداد‌ها نوشته و بعضی از تفاهم نامه‌های مختلف به امضای طرفین رسیده و کوشش برای عملی و اجرایی کردن و جلب توجه به نکاتی که در این تفاهم نامه‌ها وجود دارد و همچنین کوشش برای یافتن و رفع موانعی که ممکن است بر سر راه اجرای توافقنامه مربوط به همکاری‌های دو کشور قرار هست بوجود آید، از جمله کار‌های وزارت امور خارجه است.

کارشناس مسائل منطقه تاکید کرد: وزارت خارجه می‌تواند زمینه سفر متصدیان، مسئولان و صاحبان شرکت‌های تولیدی و عمرانی در ایران را هموار کند تا با ایجاد زمینه برای اقامت موقت، تحقیق و پژوهش، فراهم کردن سمینار‌ها و همایش‌هایی که می‌تواند با شرکت‌های تجاری طرف سوری برگزار شود، روابط تجاری این دوکشور افزایش یابد.

قنادباشی افزود: این همایش‌ها و سمینار‌ها کاربرد‌های مختلفی از جمله آشنایی طرفین با یکدیگر، اطلاع رسانی برای نهادینه شدن روابط تجاری، پیگیری و اطلاع رسانی اقدامات رقبا دارد.

وی در پایان گفت: اگر ما وارد بعضی عرصه‌ها شویم ممکن است توان ما کاهش پیدا کند، اما آنجایی که خلاء وجود دارد، ولی رقبای ما آنجا حضور ندارند، می‌تواند روابط ما را بیشتر کند و با حداقل موانع به «حداکثر نتایج» دست پیدا کنیم. ما انتظار داریم وزارت امور خارجه هرچه سریع‌تر زمینه آشنایی بیشتر با عوامل اقتصادی سوریه را با برگزاری همایش‌ها فراهم کند.