خط تولیدی که به دلیل نبود نقدینگی همچنان تعطیل است

گروه استان‌های خبرگزاری آنا - محمدحسن پیشداد؛ توجه به صنایع کوچک و متوسط به‌ویژه در شهر‌های کوچک و دور از مراکز استان که سرمایه‌گذاری فعالان اقتصادی کمتر وجود دارد، می‌تواند به پیشرفت، توسعه و اشتغال نیروی کار متخصص و تحصیل‌کرده کمک کند.

از تفاوت‌های صنایع و کارخانه‌ها کوچک‌تر در مقایسه با کارخانه‌های بزرگ می‌توان به‌سرعت بالای راه‌اندازی و آغاز کار، تأثیرگذاری مستقیم، پایین آوردن قیمت محصولات تولیدی و قیمت فروش با توجه به افزایش تولید، جذب نیروی انسانی و تأثیر فوری در شاخص‌های اشتغال، تبدیل سریع منابع دریافتی به بخش‌های دیگر و تحریک آن‌ها و تأثیر سریع بر فعال شدن دیگر حلقه‌های زنجیره تأمین صنایع کوچک‌تر اشاره کرد که سبب تسریع در به حرکت درآوردن چرخ‌های اقتصاد می‌شود.

همیشه چرخش چرخ تولید و حمایت از بنگاه‌های تولیدی کوچک، یکی از نگرانی‌های فعالان اقتصادی و موضوعی بوده که کشور‌های پیشرفته به آن اهمیت می‌دهند؛ اما در ایران آنقدر‌ها به آن بها داده نمی‌شود درحالی‌که اگر بنگاه‌های کوچک رونق پیدا کند، چرخ اقتصاد می‌چرخد و جوانان زیادی مشغول کار می‌شوند.

شهرستان کاشمر و منطقه ترشیز در ۲۲۰ کیلومتری مشهد با محصولات کشاورزی مانند انگور، کشمش، انار و زعفران که به‌عنوان قطب انگور، کشمش و شربتخانه استان خراسان رضوی از آن یاد می‌شود در زمینه صنعتی شدن، تبدیل و فرآوری محصولات خود مشکلاتی دارد که می‌توان با سرمایه‌گذاری‌های فعالان این عرصه در بخش صنایع بسته‌بندی، ساخت و راه‌اندازی تولیدی‌ها و صنایع کوچک راه را برای تبدیل محصولات کشاورزی منطقه به فرآورده‌های زیرمجموعه و محصولات برند این شهرستان کمک کنند که باعث جذب و آغاز به کار افراد متخصص و تحصیل‌کرده در این رشته‌ها وارد بازار کار شوند.

به‌عنوان نمونه می‌توان فرآورده‌هایی مانند شیره انگور، رب انار و... را در کنار محصولاتی مانند قالی در صنایع‌دستی و انگور در محصولات کشاورزی کاشمر به برند‌های این منطقه تبدیل کرد.

خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا در کاشمر به منظور معرفی یکی از بنگاه‌های تولیدی کوچک شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی و مشکلات و چالش‌هایی که پیش رو دارند با قاسم امیری‌مقدم مدیر کنترل کیفیت یک واحد صنعتی و تولیدی به گفت‌وگو نشسته که در ادامه می‌خوانیم.

آنا: درباره شرکت متبوع خود و مجوز‌های آن بگویید.

امیری‌مقدم: دبیر بازنشسته شیمی شهرستان کاشمر و مدیر کنترل کیفیت بنگاه تولیدی کوچک تولید اتانول طبی هستم که افتتاح نشده، تعطیل شد. این شرکت دارای پروانه بهره‌برداری برای پنج محصول گلوکز یا دکستروز، شیره انگور، رب انار، عرقیات گیاهی و اتانول طبی از وزارت جهاد کشاورزی بوده که به دلیل تفاوت نوع محصولات، اجازه داده نمی‌شود این محصولات در یک مکان تولید شوند و اکنون فقط پروانه ساخت اتانول طبی از طرف سازمان غذا و دارو صادر و آماده بهره‌برداری است. برای تولید اتانول، مواد اولیه آرد ذرت، نشاسته ذرت، نشاسته گندم، دکستروز و شکر مورد مصرف قرار می‌گیرد.

آنا: دریافت مجوز تولید اتانول طبی چه مراحلی دارد و آیا واحد دیگر‌ی هم در منطقه یا استان فعالیت دارد؟

امیری‌مقدم: در استان خراسان دو شرکت مجوز تولید اتانول طبی دارند. اخذ مجوز تولید اتانول مراحل، شرایط سخت و مشکلاتی به همراه داشته که حدود دو سال طول کشید تا توانستیم مجوز‌های لازم را بگیریم. مشکل عمده‌ در تولید اتانول بُعد مباحث مذهبی و شرعی آن بوده که به دلیل سوءاستفاده‌های غیرمجاز از این محصول، ارگان‌های ذی‌ربط مجبور به سختگیری‌های زیادی برای اخذ مجوز و شرکت‌های تولیدکننده هستند. از شرایط مهم دیگر داشتن دانش فنی تولید این محصول بوده که شرکت به دانش فنی جدیدی دست یافته و هزینه طراحی، تولید تجهیزات و ماشین‌آلات را پایین آورده است.

آنا: مزیت‌های اتانول طبی بنگاره تولیدی شما در مقایسه با تولیدکنندگان مشابه چیست؟

امیری‌مقدم: یکی از مباحث و معضلات پروسه تولید اتانول، وجود مواد ناخالصی مانند متانول است که با اتانول تولید می‌شود. حد مجاز و استاندارد این ناخالصی پنج پی پی‌ام بوده که در پروسه شرکت این مشکل وجود ندارد یعنی در فرآیندمان برنامه‌ریزی کردیم تا شرایطی به وجود بیاوریم که میزان متانول صفر باشد. برای ترکیبات دیگری که معمولاً کم و به مقادیر هشت تا ۱۰ پی پی‌ام وجود دارد مانند اتیل استات توانسته همه اینها را از پروسه تولید اتانول حذف و محصول به دست آوریم و ویژگی‌هایی مانند میزان مواد مضر و ناخالصی در حد بسیار ناچیز بوده که مورد تأیید شاخص‌های استاندارد است.

در مسیر تولید اتانول طبی نیاز به گلوکز با دکستروز - اکی والان (DE ۹۵) داریم، تهیه چنین دکستروزی نیاز به فناوری‌های شیمیایی یا بیوشیمیایی دارد که توانستیم تجهیزاتمان را به گونه‌ای طراحی کنیم تا تولید از هر دو روش امکان‌پذیر باشد. گلوکز را می‌توانیم از طریق روش هیدرولیز اسیدی به‌عنوان روش شیمیایی استفاده و تولید کرده و با روش بیوشیمیایی با استفاده از آنزیم‌ها، دکستروز مورد نیاز تولید اتانول طبی را تهیه کنیم.

آنا: در طراحی و سفارش تجهیزات از تولیدات داخلی استفاده شده یا خارجی؟

امیری‌مقدم: همه تجهیزات به‌صورت شخصی در شرکت طراحی و توسط شرکت‌های ایرانی ساخته و تولید شده است. بحثی که مطرح می‌شود اینکه تجهیزات کارخانه را چرا باید طراحی کنیم و بسازیم؛ زیرا بعضی از لوازم و تجهیزات مانند پمپ و لوله و... در بازار به‌صورت آماده موجود بوده و می‌توانیم خریداری کنیم و اسمبل(مونتاژ) شود؛ اما بعضی از تجهیزات تخصصی بوده که باید طراحی و ویژه ساخته شود.

آنا: درباره مهم‌ترین سیستم طراحی شده شرکت توضیح دهید.

امیری‌مقدم: یکی از بارزترین سیستم‌ها، سیستم واحد تقطیر است که در مرحله جداسازی، اتانول طبی را از ماده شربت تخمیری می‌گیرد و نیاز به دیگ تقطیر دارد. برای این کار مخزن ۲ هزار و ۵۰۰ لیتری طراحی کرده‌ایم که عمل تخمیر در آن انجام می‌شود، غیر از دیگ تقطیر برج تقطیر بوده که در شرکت‌های دیگر تولید اتانول و موارد مشابه حداقل باید ۶۰ متر ارتفاع داشته باشد تا بتواند فرآیند را انجام دهد، یعنی الکل ۹۶ را جداسازی و تولید کند و شرایط مطلوب فراهم شود؛ اما فرآیند و یا دانش ویژه که به‌کار گرفته‌ و در این سیستم استفاده کردیم، مسئله پتنت یا سکرت را برای خودمان نگه داشتیم و سیستم داخلی این برج را به‌گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که منجر به این شده ارتفاع برج از ۶۰ متر و قطر یک متر به ارتفاع هفت و نیم متر با قطر ۴۵ سانتی‌متر کاهش پیدا کند.

آنا: مشکلات پیش رو و معضلات بنگاه تولیدی خود را بیان کنید.

امیری‌مقدم: مهم‌ترین و اصلی‌ترین مشکلات پیش رو و معضلات شرکت کمبود نقدینگی بوده که با وجود تلاش‌ها و پیگیری‌های متعددی که انجام شده ثمری نداشته و نتوانسته‌ایم به آرزوهایمان برسیم. قول‌هایی هم در این زمینه داده شده که به‌عنوان نمونه از طرف معاونت توسعه روستایی ریاست جمهور در سفری که سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور در فروردین ۱۴۰۱ به کاشمر داشت قرار بود حداقل ۵۰ درصد سرمایه در گردش مورد نیاز که حدود ۴ میلیارد تومان بود، تأمین شود و بتوانیم استارت اولیه را بزنیم.

در همان سفر مدیرعامل صندوق کارآفرینی کشور هم تأیید و تصویب کرد که این سرمایه در گردش در اختیار شرکت قرار بگیرد؛ اما به بهانه سهمیه بودجه شهرستان، گفتند حجم اعتبار پیش‌بینی شده‌ای که به کارخانه شما اختصاص داده‌اند در اندازه و سهمیه بودجه اختصاص یافته به شهرستان نبوده و حداکثر بودجه سرمایه در گردش که می‌توانیم در نظر بگیریم یک میلیارد تومان بوده و مابقی آن را برای سرمایه‌گذاری ثابت در نظر می‌گیریم.

سرمایه ثابت یعنی اینکه باید خط تولیدمان را افزایش بدهیم در صورتی که نیاز به اضافه کردن خط تولید نداشتیم و همان خط تولید هم خوابیده و مشکل عمده نقدینگی و بودجه سرمایه در گردش لازم داریم. با توجه به عدم اختصاص سرمایه در گردش با تمام تجهیزاتی که آماده کرده‌ایم، خط تولید کماکان تعطیل است.

آنا: مزیت فعال شدن خط تولید و توسعه محصول اتانول طبی در منطقه چیست؟

امیری‌مقدم: از مزیت‌های خط تولید و توسعه محصول اتانول طبی به‌عنوان صنعت بالادستی، موجب فعال شدن کارخانه اتانول طبی به‌عنوان پشتیبان مواد اولیه کارخانه‌های دیگر می‌شود. در صورت توسعه بیشتر می‌توانیم از اتانول برای تولید اسید استیک یا همان سرکه استفاده کنیم که همه امکانات برای این کار نیز فراهم بوده و با اضافه کردن استاتور به راحتی می‌توان این سرکه را تولید و از واکنشی که بین اتانول و اسید استیک به وجود می‌آید، اتیل استات که ماده پرمصرف در صنعت دارویی بهداشتی و آرایشی به کار می‌رود و حاشیه سود بسیار بالایی نیز دارد، تولید خواهد شد.

آنا: درباره اشتغال به کار نیروی انسانی مورد نیاز بگویید.

امیری‌مقدم: در صورت به حرکت آمدن و چرخش چرخ کارخانه با توجه به نیاز نیروی متخصص، حداقل فوق‌دیپلم و متخصص در رشته‌هایی ازجمله مکانیک، شیمی، بیوشیمی، زیست و صنایع غذایی و... می‌توانیم از ظرفیت نیروی انسانی تحصیل‌کرده و جویای کار منطقه استفاده کنیم.

با توجه به اینکه یکی از معضلات شهرستان کاشمر بیکاری جوانان به‌ویژه جوانان تحصیل‌کرده و نبود کار مناسب با رشته تحصیلی آنان است در صورت راه‌اندازی کارخانه با شرایط فعلی و فاز نخست شرایط برای جذب و مشغول به کار شدن حداقل ۲۰ نفر به طور مستقیم و ۵۰ نفر غیرمستقیم از متخصصان و دانشگاهیان فراهم خواهد شد و در صورت توسعه و فاز‌های بعدی آینده به ۴۰۰ نیروی متخصص نیاز خواهد بود.

آنا: ظرفیت‌های شهرستان کاشمر را بیان کنید.

امیری‌مقدم: منطقه ترشیز و کاشمر ازنظر تولید و رشد گیاهان دارویی دارای ظرفیت بالایی است. در همین راستا یکی از مجوز‌هایی که گرفتیم تولید عرقیات گیاهی بود که در این زمینه تولید و کاشت گیاهان دارویی رونق خواهد گرفت و رشته گیاهان دارویی و گیاه‌پزشکی در دانشگاه رونق مجدد می‌گیرد.

ظرفیت بعدی فرآوری محصولات کشاورزی بوده و با اینکه از منطقه کاشمر به‌عنوان شهر و قطب تولید محصولات انگور و انار مطرح و یاد می‌شود؛ اما به دلیل نبود صنعت فرآوری مطلوب از این محصولات در کاشمر قسمت اعظم و حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد محصولات به دلیل نبودن امکانات از بین می‌رود.

اکنون باغدار، انگور را به کشمش تبدیل می‌کند که بیش از یک سال عمر ندارد. رب انار و شیره انگور در کاشمر به‌صورت سنتی تولید می‌شود که ازنظر بهداشتی و ارزش غذایی کیفیت زیادی ندارد در صورتی که می‌توان همین محصولات را با استفاده از تکنولوژی روز و کارخانه به شیره انگور و رب انار مرغوب و با کیفیت بالایی تبدیل کرد و از ضایعات تبدیل این دو محصول نیز محصولات دیگر‌ی تولید کرد. به‌عنوان نمونه از هسته انار برای تولید آنتی‌اکسیدان، مصارف بهداشتی، دارویی و پوست انار برای رنگرزی و صنعت قالیبافی که کاشمر قطب آن است، استفاده کرد.

آنا: و سخن آخر....

امیری‌مقدم: به‌عنوان فرد بومی منطقه و دبیر بازنشسته که ۳۰ سال از عمر خود را صرف خدمت به پرورش جوانان کرده و تعهدی که به کاشمر و منطقه ترشیز دارم با این تفکر به ساخت کارخانه اقدام کردیم. با خانواده هر آنچه سرمایه مالی و معنوی داشتیم در طبق اخلاص گذاشتیم تا بتوانم شرایط شغلی برای تعدادی از فرزندان تحصیل‌کرده منطقه مهیا کنیم که نیاز به مهاجرت به شهر‌های دیگر نداشته باشند و از طرفی در کنار برند‌هایی مانند کشمش و قالی کاشمر، محصولات و ظرفیت‌های موجود دیگر منطقه مانند شیره انگور و رب انار نیز تبدیل به محصولات برند شوند.