«بابک بیات»؛ خالق نُت‌های ماندگار روی پرده +صوت

به گزارش خبرنگار موسیقی خبرگزاری آنا، یکشنبه پنجم آذرماه سال ۱۳۸۵، آسمان موسیقی ایران ستاره‌ای درخشان از جمع ستارگان خود را از دست داد. مردی که هم برای دوستداران موسیقی و هم برای اهالی سینما جایگاهی رفیع داشت و سازنده ملودی‌هایی خاطره‌انگیز و ماندگار بود.

از «بابک بیات» می‌گوییم؛ هنرمندی که برای حدود ۱۰۰ فیلم موسیقی ساخت و سه سیمرغ بلورین فیلم فجر را در کارنامه خود ثبت کرده بود. آثاری که هر کدام به نوعی بخشی از خاطرات ما را تشکیل داده‌اند و در تداعی این خاطرات موسیقی چه نقش پررنگی دارد.

در کنار این فعالیت درخشان، شاگردان زیادی را از جمع آهنگسازان و خوانندگان به جامعه هنری تحویل داد ضمن اینکه آهنگسازی قطعاتی خاطره‌انگیز از خوانندگان پاپ نیز از دیگر فعالیت‌های هنری این آهنگسار فقید محسوب می‌شود.

 ** کارنامه‌ای پربار در موسیقی فیلم

علی‌حسین بیات‌زرندی‌مطلق معروف به «بابک بیات» در بیست و سومین روز از خرداد ۱۳۲۵ در تهران چشم به جهان گشود. پدرش دوست داشت او به دانشگاه افسری برود و زندگی نظامی را شروع کند، اما علاقه به موسیقی باعث شد تا وارد هنرستان عالی موسیقی شود.

پس از فارغ التحصیلی از هنرستان موسیقی، از ۱۹ سالگی در اپرای تهران مشغول به فعالیت شد و همچنین دوره سازشناسی را نیز در خارج از کشور گذراند. او در گروه کُر باغچه‌بان به عنوان خواننده رسمی فعالیت هنری خود را آغاز کرد. بعد از آن با محمد اوشال، آهنگ‌ساز و رهبر ارکستر جاز فولکوریک دوستی عمیقی پیدا کرد که این دوستی به ادامه هارمونی و آکومپانیمان و فراگیری بیشتر موسیقایی منجر شد.

بابک بیات موسیقی فیلم را با فیلم «غریبه» آغاز کرد، اثری که با همراهی «واروژان» بعد از فیلم غریبه  ساخته شد و در ادامه نیز موسیقی فیلم‌های «خوشید در مرداب»، «شب آفتابی»، «فریاد زیر آب» و چند فیلم دیگر را نیز به کارنامه خود افزود.

«مرگ یزدگرد» ساخته بهرام بیضایی در سال ۱۳۶۰ آغاز فعالیت سینمایی بابک بیات در سال‌های پس از انقلاب بود. روندی که در سال‌های بعد با «نقطه ضعف» و «ریشه در خون» ادامه پیدا کرد. «شکار» (مجید جوانمرد) «شب حادثه» (سیروس الوند)، «عروسی خوبان» (محسن مخملباف)، «عروس» (بهروز افخمی)، «سرزمین خورشید» (احمدرضا درویش)، «مردی شبیه باران» (سعید سهیلی)، «مرسدس» (مسعود کیمیایی)، «جهان پهلوان تختی» (بهروز افخمی)، «قرمز» (فریدون جیرانی)، «دو زن» (تهمینه میلانی)، «دست‌های آلوده» (سیروس الوند)، «شیدا» (کمال تبریزی)، «سام و نرگس» (ایرج قادری) و ... از جمله آثاری است که اسم بابک بیات پای موسیقی آن‌ها نوشته شده است.

**  از «شکار» ماندگار تا «ولایت عشق» فاخر

با این که همه این آثار یاد شده از حیث فنی در زمره بهترین نمونه‌های موسیقی فیلم قرار دارد، اما شاید موسیقی فیلم «شکار» ساخته مجید جوانمرد و محصول سال ۱۳۶۶ را بتوان خاطره‌انگیزترین موسیقی فیلم بابک بیات دانست.

در این فیلم که مضمونی انقلابی داشته و در این سه دهه پای ثابت فیلم‌هایی است که در ایام دهه فجر پخش می‌شود بازیگران همچون خسرو شکیبایی، پرویز پرستویی، عنایت بخشی، مهری ودادیان و نعمت‌الله گرجی ایفای نقش کرده‌اند. اثری که ملودی اصلی و سوزناک آن به خوبی با درونمایه فیلم و مفاهیم همچون ایثار، تعهد، فراق، رفاقت و شهادت در مسیر آرمان همخوانی داشت.

البته سایر قطعات نیز به اقتضای داستان فیلم توانست حس حاکم بر سکانس‌ها را به مخاطب منتقل کند. از جمله در سکانس‌هایی که به تعقیب و گریز مأمور ساواک و کامیون حمل گوشت اختصاص دارد؛ موسیقی فیلم نیز حس هیجان، تنش انگیزه و تلاش برای عبور از خطرات و موانع را به خوبی ارائه می‌دهد.

دو سریال «پهلوانان نمی‌میرند» ساخته حسن فتحی (پخش در سال ۱۳۷۶) و «ولایت عشق» به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده (۱۳۷۹) از بهترین و ماندگارترین کار‌های او در زمینه موسیقی سریال است.

زنده‌یاد بیات از موسیقی سریال «ولایت عشق» به‌عنوان یکی از بهترین آثار خود یاد کرده و در گفت‌و‌گویی عنوان کرده بود: «برای تک‌تک شخصیت‌های این سریال تم‌های جداگانه ساختم. برای ایرانیان که در پرده اول می‌بینید یک تم، شخصیت مأمون با بازی محمد صادقی تم جداگانه دیگری، برای شخصیت «فضل‌بن‌سهل» هم تم متفاوتی، امین عباسی با بازی رامبد جوان هم تم دیگری، برای خود امام رضا (ع) هم تم‌های جداگانه‌ای ساختم. تم‌های مختلفی را که بر اساس شخصیت‌های سریال ساخته، جداگانه درنظر گرفته و بعد همه را با هم تلفیق کرده است و به موسیقی «ولایت عشق» تبدیل شده است».

البته او به غیر از ساخت موسیقی‌های فیلم، قطعات زیاد دیگری را هم در سال‌های قبل و پس از انقلاب ساخت و تنظیم کرد که با صدای خوانندگانی مانند مانی رهنما، نیما مسیحا، محمد اصفهانی و خشایار اعتمادی به بازار آمدند.

این چهره شاخص عرصه موسیقی فیلم که در سال‌های پایانی عمرش کم‌کار شده بود، در۶۰ سالگی درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

 روحش شاد و یادش گرامی باد.