بهینه‌سازی استخراج الکلی عصاره آنتی‌اکسیدانی چای سفید

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار با امکانات مناسب علمی، آموزشی و پژوهشی اکنون دارای ۱۶ رشته در مقطع دکتری تخصصی (Ph.D) بوده و با توجه راه‌اندازی رشته دکتری تخصصی علوم و مهندسی صنایع غذایی، آبان‌ امسال شاهد فارغ‌التحصیلی الهام احمدی به‌عنوان نخستین فارغ‌التحصیل مقطع دکتری این رشته در دانشگاه آزاد بود.

رساله دکتری الهام احمدی با عنوان «بهینه‌سازی استخراج الکلی عصاره آنتی‌اکسیدانی چای سفید با استفاده از پیش تیمار فراصوت، ریزپوشانی عصاره به روش لیپوزوم و استفاده از آن برای پایدارسازی روغن‌های خوراکی» است که منجر به تولید نخستین مقاله ISI در سطح Q۱ بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار شد.

رساله فارغ‌التحصیل رشته دکتری تخصصی علوم و مهندسی صنایع غذایی، گرایش شیمی مواد غذایی دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار به‌صورت مشترک بین گروه صنایع غذایی واحد سبزوار، گروه بیوشیمی و زیست‌شناسی دانشگاه حکیم سبزواری اجرا شده است.

احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا در تشریح چکیده رساله دکتری خود با عنوان «بهینه‌سازی استخراج عصاره آنتی اکسیدانی چای سفید با استفاده از پیش تیمار فراصوت، ریزپوشانی عصاره به روش لیپوزوم و استفاده از آن برای پایدارسازی روغن‌های خوراکی» اظهار کرد: امروزه جایگزینی ترکیبات آنتی‌اکسیدان طبیعی به جای ترکیبات سنتزی به‌واسطه خواص سلامت بخش آن‌ها از مهم‌ترین اهداف و رویکرد‌های صنعت غذاست.

وی اضافه کرد: هدف از این مطالعه، استفاده از نانولیپوزوم‌های حاوی عصاره چای سفید به‌عنوان یک ترکیب ضداکسایشی طبیعی در روغن خوراکی سویا بود. به همین منظور عصاره‌گیری به کمک امواج فراصوت و با استفاده از سه حلال (اتانول، متانول و ترکیبی) اتانول/ متانول (سه سطح شدت فراصوت) و سه سطح زمان فراصوت انجام و ویژگی‌هایی از قبیل راندمان استخراج، میزان ترکیبات فنولی کل، فعالیت مهارکنندگی رادیکال‌های آزاد (DPPH) عصاره‌های تولیدی توسط روش سطح پاسخ مورد ارزیابی قرار گرفت.

فارغ‌التحصیل رشته دکتری تخصصی علوم و مهندسی صنایع غذایی، گرایش شیمی مواد غذایی مطرح کرد: برای تولید نانولیپوزوم‌های حاوی عصاره بهینه چای سفید از نسبت‌های مختلف لستین- کلسترول براساس روش هیدراتاسیون لایه نازک و سونیکاسیون تهیه و روی نانولیپوزوم‌های تولیدی آزمایش‌های مختلفی صورت پذیرفت.

احمدی اضافه کرد: بعد از تهیه عصاره چای سفید و نانولیپوزوم بهینه حاوی آن ۳ غلظت از آن‌ها به روغن سویا فاقد آنتی اکسیدان اضافه شد و به مدت ۹۶ ساعت این روغن‌ها در دمای ۶۳ درجه سانتیگراد در آون آزمایشگاهی نگهداری شدند و بعد، آزمایش‌هایی مانند پراکسید، آنیزیدین و شاخص تیوباربیتوریک اسید روی روغن‌ها انجام شد و در نهایت سینتیک اکسایشی روغن‌ها مورد بررسی قرار گرفت.

وی تشریح کرد: نتایج نشان داد که با افزایش شدت فراصوت، مقدار ترکیبات فنولی و فعالیت مهارکنندگی رادیکال‌های آزاد (DPPH) ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت و بیشترین میزان این مواد در حلال متانول و کمترین آن در حلال اتانول مشاهده شد. با افزایش زمان و شدت فراصوت، مقدار راندمان استخراج عصاره چای سفید به صورت معنی داری افزایش یافت و در نهایت عصاره متانولی تحت پیش تیمار فراصوت به مدت ۱۵ دقیقه و شدت ۱۱khz به عنوان بهترین نمونه‌ای که دارای بالاترین ترکیبات فنولی و خاصیت آنتی اکسیدانی و راندمان استخراج بود، انتخاب شد.

فارغ‌التحصیل رشته دکتری تخصصی علوم و مهندسی صنایع غذایی، گرایش شیمی مواد غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار تأکید کرد: بررسی‌های صورت گرفته مشخص کرد که در نمونه‌های روغن سویای حاوی نانولیپوزوم عصاره چای سفید میزان عدد پراکسید، عدد تیوباربیتوریک اسید و عدد آنیزیدین در مقایسه با سایر نمونه‌ها به طور معنی‌داری پایین‌تر بود.

احمدی تبیین کرد: بر این اساس نمونه نانولیپوزوم حاوی ۶۰۰ پی پی ام عصاره چای سفید مقاومت بالاتری در برابر اکسایش از خود نشان داد. بررسی سینتیک اکسایشی روغن‌ها نیز نشان داد که میزان ثابت سرعت واکنش اکسیداسیون تمام نمونه‌ها با افزایش دما افزایش یافت.

وی افزود: کمترین میزان انرژی فعال‌سازی مربوط به نمونه روغن فاقد آنتی اکسیدان و بیشترین آن مربوط به نمونه حاوی عصاره آزاد چای سفید بود. ضریب دمایی نمونه حاوی نانولیپوزوم و روغن فاقد آنتی اکسیدان به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار بود که نشان‌دهنده پایداری اکسایشی متفاوت این روغن‌هاست.

فارغ‌التحصیل رشته دکتری تخصصی علوم و مهندسی صنایع غذایی، گرایش شیمی مواد غذایی عنوان کرد: از سویی بیشترین میزان آنتالپی و آنتروپی مربوط به نمونه روغن دارای نانولیپوزوم حاوی عصاره چای سفید بود، هرچند از نظر آماری میزان آنتالپی آن با نمونه حاوی عصاره آزاد تفاوت معنی‌داری نداشت.

گفتگو از حسین عقابی