گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ حسین پیمان عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، دکتری تخصصی در رشته شیمی تجزیه، بیش از ۱۵ سال عضو هیئت علمی این دانشگاه بوده است. او اعتقاد دارد تا زمانی که سرمایه‌گذار، صنعتگر و پژوهشگر دست در دست همدیگر نگذارند، امکان تبدیل دانش به محصول مهیا نخواهد شد.
پیمان که به اتفاق تیم تحقیقاتی با محور «پلیمرها» محصول تولید می‌کنند از وعده و وعیدهای مسئولان گله‌مند است و اعتقاد دارد تا زمانی که سرمایه‌گذار، صنعتگر و پژوهشگر دست در دست همدیگر نگذارند، امکان تبدیل دانش به محصول مهیا نخواهد شد و تا محصولات تولیدی تجاری‌سازی نشوند، اتفاق خاصی صورت نگرفته است و ... . (آخر شاهنامه خوش است)
او و گروه تحقیقاتی‌اش به مدت ۱۵ سال در زمینه استفاده بهینه عملی از پلیمرها تحقیق می‌کنند و در انتخاب زمینه پژوهشی، هدفشان مسئله‌محوری است؛ چراکه با توجه به نیازهای جامعه لازم است از دانش فنی و دانشگاهی خود برای رفع مشکلاتی که در زمینه‌های مختلف ازجمله سلامتی، محیط‌زیست و صنعت وجود دارد، فعالیت‌های پژوهشی منجر به تولید محصول عملی و رفع مشکلی از جامعه شود که به همین منظور در شاخه کاربردی بهینه‌سازی استفاده از پلیمرها و نانومواد موضوعاتی را مطرح و مورد تحقیق و پژوهش قرار داده‌اند.
به منظور تسریع در استفاده از نتایج پژوهش‌ها و استفاده از توان جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، این تیم تحقیقاتی شرکت پژوهش‌محور «پویش پژوهان آسو» را در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام راه‌اندازی کرده تا علاوه بر توان و ظرفیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه از نیروی جوانان فارغ‌التحصیل و باسواد جامعه علمی نیز بهره‌مند شود.
با هم‌افزایی این قابلیت‌ها و استفاده از امکانات تخصصی دانشگاه و تمرکز بر مشکلاتی که در جامعه وجود داشته است، موضوعات بسیار خوب و کاربردی مطرح و مورد پژوهش قرار گرفته‌‌اند که منجر به محصولاتی عملی در مقیاس پژوهشی شده است.
خبرنگار خبرگزاری آنا در راستای بررسی عملکرد و کارکرد این شرکت دانش‌بنیان و پژوهش‌محور گفت‌و‌گویی را با پیمان عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام و مدیرعامل این شرکت ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانیم.
آنا: ابتدا درباره کارکرد پلیمرها بیشتر توضیح دهید.
پیمان: پلیمرها ترکیباتی دارای ساختار مولکولی بزرگ با منشأ عالی یا صنعتی هستند و با طراحی خواص، این قابلیت وجود خواهد داشت تا نوع بهره و استفاده‌هایی که از پلیمر حاصل می‌شود، متناسب با نیازها باشد.
اکنون این امکان وجود دارد که با طراحی ساختارهای ویژه به پلیمرها هوش شیمیایی داده شود، یعنی این ترکیبات قادر باشند با تغییر شرایط محیطی رفتارهای متفاوتی از نظر واکنشی داشته باشند.
** پروژه ساخت حامل‌های دارویی هوشمند
آنا: گروه تحقیقاتی در زمینه سلامت و دارو چگونه به کپسول پلیمری رسید؟
پیمان: گروه تحقیقاتی ابتدا در زمینه سلامت و دارو همگام با تحقیقاتی که به صورت جدید و نوین در دنیا در حال انجام است، پروژه ساخت حامل‌های دارویی هوشمند برای انتقال داده به بافت ویژه در بدن را طراحی و مورد تحقیق قرار داد.
هدف گروه در این پروژه، ساخت کپسول پلیمری بود که قادر باشد داروهای خاص به‌خصوص داروهای ضد سرطان را در درون خود جای داده و فقط در بافت سرطانی به آزادسازی این داروها اقدام کند. به‌این ترتیب داروهای ضد سرطان بر سایر بافت‌های بدن تأثیر مضر و مخرب نخواهند داشت و تأثیر آنها بر بافت دچار سرطان دوچندان خواهد شد.
البته برای افزایش اثر درمانی و ردیابی این حامل دارویی، گروه تحقیقاتی از یک نانوذره سوپر مغناطیس در ساختار حامل پلیمری استفاده و علاوه بر دارویی که در درون کپسول پلیمری هوشمند بارگذاری می‌شود از خاصیت گرمازایی این نانوذره سوپر مغناطیسی در میدان مغناطیسی بهره‌برداری کرد تا در ردیابی دارو قابلیت تصویربرداری از آن به صورت پیوسته امکانپذیر باشد.
این تحقیق منجر به سنتز و طراحی نانو حامل هوشمند پلیمری شد که در آزمایش‌های سلولی قادر به از بین بردن سلول‌های سرطانی در محیط کشت مورد مطالعه بود.
** تصفیه آب و پساب‌های شهری و صنعتی
آنا: چگونه به تصفیه آب و پساب‌های شهری و صنعتی رسیدید؟
پیمان: یکی دیگر از زمینه‌هایی که گروه تحقیقاتی روی آن تمرکز کرد، تصفیه آب و پساب‌های شهری و صنعتی بود. امروزه می‌دانیم که منابع آبی زیرزمین دیگر قادر به تأمین آب شرب شهرها نیستند و همچنین کشور ما دسترسی بسیار مطلوبی به آبهای آزاد و دریاها دارد.
از سوی دیگر آبهای مورد استفاده در صنایع و شهرها درصورت رهاسازی به صورت تصفیه نشده در محیط زیست صدمات جبران‌ناپذیری را به همراه خواهد داشت. در این راستا نمونه پژوهشی، سنتز و آزمایش شد و در تحقیقات میدانی به خوبی توانست اهداف تیم را محقق کند.
امروزه یکی از راه‌های تصفیه آب‌ها و پساب‌ها، استفاده از غشاهای پلیمری و بهینه شده با کمک نانوذرات است و گروه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام با همکاری پالایشگاه گاز ایلام پروژه را در راستای تصفیه پساب کاستیک این پالایشگاه انجام داد که پساب ناشی از آن به خوبی توسط غشای طراحی شده تصفیه شد.
با استفاده از مایعات یونی و نانوکامپوزیت‌های فلزی، متناسب با چند آلاینده مختلف نیز توانستیم غشای لازم برای فیلتراسیون آلودگی‌های موردنظر را طراحی و آزمایش کنیم.
گروه تحقیقاتی به این دانش فنی رسید که متناسب با منبع آب یا آلودگی موردنظر با تغییرات لازم در ساختار غشای پلیمری بتواند تصفیه مطلوب را انجام دهد و نمونه نانوفیلترهای غشای پلیمری ساخته شده توسط این گروه در استفاده پژوهشی، نتایج بسیار مطلوبی را حاصل کرد.
با استفاده از پلیمرها تحول خاصی را در صنعت نساجی با استفاده از ساخت الیافی که نانوذرات به صورت پیوند پایدار به ساختار الیاف سنتز شدن دارد نیز ایجاد کردیم.
آنا: چگونه؟
پیمان: یکی از زمینه‌های صنعتی که بسیار مورد توجه و تحقیق بوده، موضوع صنعت نساجی و استفاده از الیاف مختلف با قابلیت‌های متنوع در این صنعت و یکی از پرکاربردترین الیاف‌های صنعتی، نخ‌های پلیمری بوده و استفاده از آنها در صنایع نساجی و بسته‌بندی سبب تولید محصولات با کاربردها و قابلیت‌های متنوعی شده است.
به‌منظور بهبود کیفیت و قابلیت این محصولات معمولاً از نانوذرات در ساخت الیاف استفاده می‌شود تا هم بتوان محصولی با خاصیت آنتی باکتریال تولید کرد و هم محصولاتی با قابلیت‌های جدید. الیاف‌های بهینه شده با نانوذرات به‌دلیل روش ساختی که اکنون در صنعت ساخت الیاف وجود دارد، دارای طول عمر بسیار کم بوده و پس از چند بار شست‌وشوی یا استفاده نانوذرات و ساختار الیاف خارج می‌شوند و قابلیت کسب شده توسط نانوذرات از بین می‌رود.
گروه تحقیقاتی مستقر در دانشگاه آزاد ایلام به منظور ساخت الیافی با پوشش نانوذره اما با اتصال پایدار و مادام‌العمر پروژه تحقیقاتی را تعریف و مورد اجرا قرار داد که پس از چند سال تحقیق و آزمایش موفق به طراحی و ساخت الیافی شد که نانوذرات به صورت پیوند پایدار به ساختار الیاف سنتزشده متصل هستند و این موجب می‌شود که منسوجات، فیلترها یا هر آنچه که به کمک این الیاف ساخته می‌شوند، مادامی که مورد استفاده هستند از خصوصیات مطلوب به نانوذرات بهره‌مند باشند.
** حلقه مفقوده در جامعه علمی و صنعتی
آنا: محصولات تیم تحقیقاتی در نمایشگاه‌های مختلف حضور یافته است؟
پیمان: به منظور معرفی محصولات و نتایج تحقیقات حاصل از پروژه‌های در چند رویداد علمی شرکت کردیم و محصولات تولیدی مورد اقبال و توجه جامعه علمی قرار گرفت، ازجمله در رویداد گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی که خرداد امسال برگزار شد(نمایشگاه عصر امید) و ایده‌های ارائه شده توسط این شرکت تحقیقاتی و گروه پژوهشی با عنوان ایده برتر برگزیده شد.
در نمایشگاه سازمان‌های کشاورزی و توضیحاتی که به برخی وزرا ازجمله وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام گرفت، فعالیت‌های شرکت مورد تقدیر و تشویق قرار گرفت و قول‌هایی برای تولید صنعتی داده شد که هنوز عملیاتی نشده‌اند.
نکته مهم آنکه برخلاف کشورهای پیشرفته که دانشگاه محل اجرای خواسته‌های صنعت و صنعت محل تولید محصولات پژوهشی دانشگاه‌ها هستند، ارتباط دانشگاه و صنعت آنچنان که باید در کشور محقق نشده است.
البته در سال‌های اخیر به‌خصوص امسال با برگزاری رویداد گام دوم تلاش‌های چشمگیری در این زمینه صورت گرفته است. تا زمانی که سرمایه‌گذار و صنعتگر و پژوهشگر دست در دست همدیگر نگذارند، امکان تبدیل دانش به محصول مهیا نخواهد شد؛ چراکه دانشمند سرمایه‌دار نیستند و سرمایه‌دار لزوماً توان و فرصت دانشمند شدن را ندارد؛ اما با در کنارهم قراردادن آنها می‌توان از تمام قابلیت‌ها بهره لازم و کافی را برد.
آنا: درباره محصولات پژوهشی گروه تحقیقاتی‌تان بگویید.
پیمان: محصولات پژوهشی تولیدشده توسط این گروه تحقیقاتی و شرکت پژوهشی برای تولید و استفاده، نیازمند سرمایه‌گذاری و اقبال صنعتگر هستند که در مسابقات و رویدادهایی که شرکت داشتیم بر لزوم آن تأکید کرده‌ایم؛ البته از سویی وزرا و مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی قول‌ها و امیدهایی به این منظور داده‌اند که امیدواریم در راستای تحقق آنها اقدام لازم صورت بگیرد. هرچند به عنوان یک دانشگاهی اعتقاد دارم که علاوه بر توجه و همراهی ارگان‌های دولتی و دانشگاهی نیاز به سرمایه‌گذاری و جلب توجه صنعت و بخش خصوصی برای استفاده دوچندان از توان علمی و دانشگاهی لازم و ضروری است.
** یک نانو پلیمر فوق جاذبه آب
آنا: برای مقابله با کمبود آب محصولی تولید کرده‌اید؟
پیمان: یکی از معضلاتی که کشورهایی مانند کشور ما که در مناطق خشک و کم‌بارش قرار دارند با آن مواجه هستند، پدیده خشکسالی، افزایش مناطق عاری از پوشش گیاه و تولید ریزگردهاست. علت این پدیده کاهش بارش در این مناطق و در نتیجه آن خشک شدن لایه بالایی خاک در ایام گرم یا بدون بارش و سرانجام از بین رفتن لایه گیاهی و علف‌های پوشش‌دهنده خاک است.
متأسفانه راهکارهای اشتباهی به‌منظور مقابله با این رویداد در برخی مناطق در پیش گرفته شده است، ازجمله مارلچ‌پاشی که صدمات جبران‌ناپذیری را به اکوسیستم و جانداران منطقه وارد می‌کند.
راهکاری که در راستای مقابله با این پدیده در نظر گرفته‌ایم، حفظ پوشش گیاهی و کمک به حفظ رطوبت در لایه فوقانی خاک در این مناطق است، از آنجایی که به‌دلیل گستردگی این مناطق و نبود دسترسی، امکان آبیاری انسانی و صنعتی این مناطق وجود ندارد. در ایده مطرح شده توسط این گروه تحقیقاتی به کمک یک نانوپلیمر فوق جاذبه آب در ایام دارای بارش به‌دلیل جذب بسیار زیاد آب توسط نانوپلیمر قرار گرفته در لایه فوقانی خاک، مقدار بسیار زیادی آب در این لایه جذب و نگه داشته می‌شود.
با از بین رفتن بارش‌ها و آغاز ایام گرم، پلیمر سنتزشده به رهایش آرام آب اقدام می‌کند، به این ترتیب مدت زمان بیشتری لایه خاک مرطوب می‌ماند که منجر به حفظ لایه سبز خواهد شد.
** کودهای پوشش‌دار شده با پلیمرهای هوشمند
آنا: برای بهبود صنایع غذایی چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
پیمان: جدیدترین پژوهشی که توسط گروه تحقیقاتی صورت گرفته است به کمک استادان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی گروه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام موضوعی در زمینه بهینه‌سازی مصرف کودهای شیمیایی در کشاورزی مطرح و مورد بهره‌برداری و پژوهش قرار گرفت.
همانگونه که می‌دانید به‌علت رشد جمعیت و نیاز بیشتر به منابع غذایی حاصل از کشاورزی، استفاده از کودهای شیمیایی در صنعت کشاورزی رواج یافته است؛ اما این ترکیبات می‌توانند در صورت استفاده بسیار زیاد و یا ورود به منابع آبی زیرزمینی اثرات سوء بر سلامت جانداران، انسان و محیط زیست داشته باشند.
به منظور جلوگیری از این رخدادها بهترین کار قراردادن مقدار بهینه کود در دسترس گیاه و ممانعت از ورود آن توسط شست و شوی آب به منابع زیرزمینی است، راهکاری که به همین منظور طراحی و اجرا شد، استفاده از کودهای پوشش‌دار شده با پلیمرهای هوشمند است که با عنوان کود پلیمری هوشمند مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفت.
گفتگو: حسین بوذری
