خطای پزشکی منجر به مرگ در اراک/ جراحی اشتباهی پای چپ به جای پای راست

در این حادثه، مردی ۷۴ ساله، پای شکسته خود را به تیغ پزشکان سپرد، اما پزشکان، به اشتباه، به جای پای چپ شکسته بیمار، پای راست او را شکافته و جراحی کردند که در ‌‌نهایت پس از چند روز، مرگ این مرد را به دنبال داشت. این اتفاق، در عین ناباوری بازهم در بیمارستانی دولتی رخ داد تا نقص نظارت و امکانات در بیمارستان‌های دولتی بیش از پیش احساس شود.
خطایی که جان بیمار را گرفت
پنجشنبه دو هفته قبل مقارن با بیست و ششم فروردین ماه، مرد ۷۴ ساله‌ای به نام «ن ش» به یکی از بیمارستان‌های دولتی شهر اراک – نام بیمارستان نزد روزنامه محفوظ است – مراجعه و اعلام می‌کند پای چپ او به شدت آسیب دیده و شکسته است. پزشکان بیمارستان بعد از طی مراحل اولیه، شکستگی فمور سمت چپ بیمار را تشخیص می‌دهند و تصمیم به جراحی پای آسیب دیده مرد می‌گیرند. اما در اتاق عمل، در حالی که پزشک متخصص حضور نداشت، رزیدنت ارشد ارتوپدی بیمارستان دست به تیغ شده و کار جراحی پای بیمار را به عهده می‌گیرد. ولی در عین ناباوری و در اشتباهی شاید تکرار نشدنی، رزیدنت بیمارستان به جای پای چپ، پای راست بیمار را شکافته و جراحی می‌کند. این اشتباه سبب شد بیمار به آی. سی. یو منتقل شده و به کما رود. این بیمار که در مراقبت‌های وی‍ژه بیمارستان بستری بود، متاسفانه بعد از قریب به ۹ روز، جان خود را از دست داد!
خبرنگار «قانون» به دنبال پیگیری اتفاق عجیب در بیمارستان دولتی اراک، از منابع بیمارستان دریافت که در روز جراحی، با آنکه قرار بوده پزشک متخصص در اتاق عمل باشد، رزیدنت ارشد بیمارستان آقای «الف» در اتاق عمل حضور داشته که اشتباهی منحصر به فرد را مرتکب می‌شود. بعد از این حادثه، مسئولان بیمارستان از خانواده بیمار که پسرشان، به عنوان نگهبان در بیمارستان فعالیت می‌کند، می‌خواهند شکایتی را علیه بیمارستان مطرح نکنند تا این اتفاق به گوش مسئولان بالا‌تر در اداره بهداشت استان یا وزارتخانه در تهران نرسد. خانواده بیمار از دست رفته نیز به هر ترتیبی که بود، با قول‌هایی که مسئولان بیمارستان به آن‌ها می‌دهند، از شکایت صرف نظر می کنند تا اشتباه عجیب پزشکی، جایی درز نکند.
در پرونده فوت این بیمار، از «آمبولی» به عنوان عامل مرگ یاد شده تا به این ترتیب سرپوشی بر یک اشتباه پزشکی دیگر گذاشته شود.
وضع وخیم بیمارستان دولتی اراک
پیگیری‌های خبرنگار «قانون» از وضعیت این بیمارستان و خدماتی که به بیماران داده می‌شود، حاکی است آن یکی از مراکز قدیمی درمانی در اراک بوده که به لحاظ امکانات
سخت افزاری و خدمات پزشکی وضعیت چندان مطلوبی ندارد. عمده افراد مراجعه کننده به این بیمارستان از شهروندان قشر متوسط و ضعیف محسوب می‌شوند که به دلیل نبود نظارت کافی بر خدمات پزشکی آن، آنها رضایت چندانی از عملکرد بیمارستان ندارند. یکی از پرسنل این بیمارستان که در گفت‌و‌گو با «قانون» ضمن اعلام جزییات اشتباه عجیب پزشکی ای که در بالا روایت شد، تاکید کرد: متاسفانه نظارت چندانی از سوی مسئولان بر عملکرد و فعالیت بیمارستان نیست و مشکلات زیادی را برای بیماران به دنبال دارد. وی تاکید کرد وسایل پزشکی و نوع خدمات این بیمارستان هرگز مطلوب نیست و به دفعات، اشتباهات پزشکی آنُ با جان بیماران بازی کرده است.
جامعه پزشکی و خطاهایی که نمی‌پذیرند
سریال اشتباهات پزشکی در شهر‌ها و بیمارستان‌های مختلف کشور، سریالی تمام نشدنی است که بخشی از آن طبیعی و بخش دیگر غیر قابل جبران و نا‌بخشودنی است. اشتباه پزشکی بیمارستان اراک که جان بیمار ۷۴ ساله را گرفت و خانواده‌ای را بی‌سرپرست کرد، از آن دست اشتباهات است که هزینه‌های بسیاری را برای خانواده‌ها به همراه دارد. این در شرایطی است که بخشی از جامعه پزشکی، در مقابل مطرح شدن اشتباهاتی که در مراکز درمانی رخ داده، به شدت موضع گرفته وآن را برنمی تابند. مصداق این موضوع، اعتراضاتی بود که سال گذشته پس از سریال طنز درحاشیه رخ داد و گروه هایی از پزشکان، لب به اعتراض درباره محتوای این سریال گشودند. در این سریال طنز، پزشکان، انگشتر و تیغ جراحی در بدن بیماران جا گذاشته و اشتباهات فاحشی را دچار می‌شدند. نظیر این اشتباه، اکنون در فضای حقیقی در اراک رخ داده است و به جای پای چپ بیمار، پای راست او جراحی و در ‌‌نهایت به مرگ او منتج شده است . از این دست اتفاقات به گواه پرسنل بیمارستانی در مراکز درمانی کشور بسیار رخ داده اما متاسفانه گروهی از مسئولان مراکز از انتشار اخبار آن خودداری کرده اند تا نکند مورد توبیخ و تنبیه قرار گیرند. در سال‌های اخیر، میزان اشتباهات پزشکی در مراکز درمانی ایران به دفعات تیتر رسانه‌ها شده است که البته نتیجه‌ای نیز در مسئولیت پذیری بیشتر مسئولان درمانی و نظارت بیشتر مراکز نداشته است. چنانچه در سال ۹۴، اخبار مختلفی از مرگ مادران باردار در اتاق عمل و به خاطر اشتباهات پزشکی در شهرستان‌ها منتشر شد و کام بسیاری از شهروندان را تلخ کرد. خطاهای پزشکی، هرچند در قیاس با حکم و تعداد موارد مراجعه بیماران به پزشکان، آمار بسیار اندکی دارد، اما به خاطر حساسیت موضوع همواره مورد توجه افکار عمومی قرار دارد و در سیستم گسترده و پیچیده‌ای مانند نظام پزشکی دور از انتظار است. واقعیت آن است بسیاری از خطا‌ها و اشتباهات پزشکی گزارش نمی‌شوند و همین موضوع ارائه آمار دقیقی از میزان خطا و اشتباهات در حوزه پزشکی و درمانی را دشوار‌تر می‌کند. با این حال به اعتقاد کار‌شناسان خطاهای پزشکی از آنجایی که در همه مراحل ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به بیماران احتمال بروز دارند، ممکن است از شیوع بسیار بالایی برخوردار شوند و میزان بالایی از مرگ ومیر را به خود اختصاص دهند.
حقوق قانونی آسیب دیدگان و وظیفه دولتمردان
بر اساس آمارهای منتشر شده، یک مؤسسه پزشکی در آمریکا میزان مرگ و میرهای ناشی از اشتباهات و خطاهای پزشکی را در این کشور برابر ۴۴ تا ۹۸ هزار مورد در سال اعلام کرد که این آمار میزان خطای پزشکی را بین ۱۰ علت اصلی مرگ و میر در آمریکا و در جایگاه پنجم تا نهم قرار می‌دهد. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد از آنجایی که این دسته از آمار‌ها که منحصر به بیماران بستری در بیمارستان‌ها است میزان واقعی مرگ و میرهای ناشی از اشتباهات پزشکی در مطب پزشکان یا تشخیص‌های نادرست یا تاخیر در امر درمان را نشان نداده و احتمالاً درصورت درنظر گرفتن این قبیل خطا‌ها میزان واقعی آن بسیار بالا‌تر خواهد بود.
این مطالعات همچنین بیانگر آن است که اشتباهات دارویی عامل یک مورد از هر ۱۲۱ مورد مرگ در بیماران سرپایی و یک مورد از هر ۸۴۵ مورد مرگ در بیماران بستری است. این درحالی است که حقوق بسیاری از افراد آسیب دیده از خطاهای پزشکی مترتب است و بر اساس ماده ۲۴ قانون نظام پزشکی مصوبه ۳۰ دی ماه ۱۳۷۴ عدم رعایت موازین شرعی، قانونی، مقررات و نظامات دولتی، صنفی و حرفه‌ای و همچنین عدم رعایت مسئولیت شغلی و صنفی و سهل انگاری در انجام وظایف قانونی و اجحاف به بیماران و مراجعان به وسیله شغل پزشکی و مشاغل وابسته به آن، تخلف محسوب می‌شود. در این حال، با متخلفان بسته به شدت وضعیت عمل ارتکابی و تعداد تکرار آن برخورد قانونی خواهد شد که شامل محرومیت مدت دار یا حتی دائم از شغل پزشکی در یک منطقه یا حتی در تمامی نقاط کشور است. از سوی دیگر بر اساس مفاد ماده ۳۱۹ قانون مجازات اسلامی هرگاه پزشکی، گرچه حاذق و متخصص باشد، در معالجه‌هایی که شخصاً انجام می‌دهد، یا دستور آن را صادر می‌کند، هر چند با اذن بیمار یا ولی او باشد، باعث تلف جان یا نقص عضو، یا خسارات مالی شود، ضامن است.
حال باید دید واکنش مسئولان وزارت بهداشت و درمان کشور به اشتباه عجیب پزشکی در بیمارستان اراک چه بوده و با خاطیان این اتفاق چه می‌کنند؟ و در ‌‌نهایت، آیا چاره‌ای برای کاهش این خطا‌ها و توجه بیشتر به سلامت شهروندان می‌شود یا سریال خطاهای پزشکی همچنان ادامه دارد.