«ملی‌گرایی» یا «امت‌گرایی»؛ مسئله کدام است؟

گروه سیاست خبرگزاری آنا- محیات کریمی- ایران در سال‌های پس از انقلاب تبدیل به کانون تشیع در جهان شده است و برهمین اساس و به دلیل ظرفیت‌های جغرافیایی و سیاسی، به عنوان بازیگری کلیدی به ایفای نقش در رابطه با دیگر کشور‌های اسلامی پرداخته و تأثیرات زیادی در روابط سیاسی و اقتصادی این کشور‌ها دارد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی گرایش به فرهنگ و تفکر سیاسی شیعه در جهان افزایش یافت و در بین جوانان مسلمان و غیرمسلمان تأثیرات فراوانی برجای گذاشت. تأثیرات این تفکر در کشور‌های لبنان و سوریه نمود و ظهور بیشتری داشت. حتی می‌‎توان بیداری اسلامی را در کشور‌های عربی، تحت تأثیر انقلاب اسلامی دانست؛ بنابراین جمهوری اسلامی ایران با شناخت عوامل تأثیرگذار در گرایش به فرهنگ و تفکر شیعی و هدف‌دار کردن آن می‌تواند نقش بسزایی در رابطه با کشور‌های اسلامی ایفا کند.   سیاست جمهوری اسلامی ایران براساس دیدگاه امام راحل در خصوص ارتباط با کشور‌های اسلامی «امت‌گرایی» به جای «ملی‌گرایی» است. موفقیت‌هایی که در سال‌های اخیر در مراودات و انعقاد قرارداد‌های دوجانبه و چندجانبه تجاری و سیاسی با کشور‌های اسلامی حاصل شده از دستاورد‌های این نوع نگرش است.

گفتمان براساس امت‌گرایی و نه ملی‌گرایی موضوعی است که همواره در منویات رهبر معظم انقلاب نیز مورد تأکید بوده است. ایشان در سخنان اخیر خود نیز با اشاره به این مسئله، فرمودند: همدلی بی‌نظیر موجود میان ملت‌ها در سراسر دنیای اسلام با ملت ایران به علت پایبندی مردم ایران به راهبرد امام یعنی نفی خطوط مذهبی فرقه‌ای و نژادی در جهان است.

امام خمینی (ره) نگاه ملی گرایانه یا قوم‌مدارانه صِرف در روابط با کشور‌های اسلامی نداشت، بلکه ایشان مسلمانان را «امت واحد» می‌دانست.  

از سوی دیگر دولت جمهوری اسلامی با تکیه بر همین مؤلفه، حمایت و تأکید بر داشتن روابط صحیح سیاسی و اقتصادی با همسایگان و دولت‌های اسلامی و غیر اسلامی را در اولویت سیاست خارجی خود قرار داده است.  

البته در این میان نباید از شیطنت‌ها و کارشکنی‌های جبهه غرب غافل شد. یکی از اهداف شوم و خطرناک نظام سلطه نفوذ به کشور‌های اسلامی و ایجاد اختلاف و درگیری در سرزمین‌های اسلامی است. آشوب عراق نمونه این اختلاف‌افکنی و توطئه دشمنان اسلام است. موضع نظام جمهوری اسلامی براساس سخنان مقام معظم رهبری در قبال چنین اتفاقاتی و منحصرا در خصوص عراق کاملا روشن است: «ایران، خواهان عراقِ عزتمند، مستقل و با حفظ تمامیت ارضی و وحدت و انسجام داخلی است... البته دیدگاه آمریکایی‌ها درباره عراق درست در نقطه مقابل ما است، زیرا آمریکا به معنی واقعی کلمه دشمن است و موافق عراق مستقل، قوی و دارای حکومتی با رأی اکثریت نیست...»

ایشان با تأکید بر حمایت ایران از عراق خاطرنشان کردند: عقل، دین و تجربه اقتضا می‌کند که روابط ایران و عراق در همه زمینه‌ها بیش از پیش ارتقا یابد.

این تنها یکی از موارد متعدد از موضع گیری‌های صریح مقام معظم رهبری در قبال سیاست‌های تفرقه‌‎انگیزانه و کارشکنی‌های غرب است.

در برقراری روابط سیاسی و اقتصادی دوستانه با دول اسلامی و همسایه، ایران نه تنها در بیشتر موارد پیشقدم بوده، بلکه با حُسن‌نیت و اقتدار همواره آماده پذیرش روابط سازنده در جهت پیشبرد اهداف و منافع مشترک در اینگونه مناسبات نیز است.

باید توجه داشت در روابط سیاسی و اقتصادی توجه به وحدت اسلامی بسیار حائز اهمیت است به طوری که مقام معظم رهبری آن را حصن و حصار مستحکمی می‌دانند که اگر تشکیل بشود، هیچ قدرتی نمی‌تواند به حریم کشور‌ها و ملت‌های اسلامی دست درازی کند.

از دیگر اصول اساسی درگفتمان بین‌المللی اصل احترام متقابل است که به گفته بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران، نه تسلیم ظلمی می‌شویم، و نه به کسی ظلم می‌کنیم. این دو عامل یعنی وحدت اسلامی و احترام متقابل و توجه به دیگر مشترکات با کشور‌های اسلامی از جمله دین، تاریخ، فرهنگ و زبان مشترک و اصل مهم همجواری برای کشور‌های همسایه را می‌توان از عوامل مؤثر در مناسبات بین کشور‌های مسلمان دانست.

با بررسی تعاملات در سطح منطقه می‌توان پتانسیل‌های لازم جهت ارتقا و بهبود روابط کشور‌های اسلامی را کشف کرد و به نحو احسن از آن بهره جست.

انتهای پیام/۴۱۶۴/