نوروز سرمایه‌های اجتماعی را بازتولید می‌کند

سرمایه اجتماعی یکی از مفاهیم نو ظهوری است که به علت اهمیت فراوان از هر گونه سرمایه فیزکی بالاتر به‌نظر می‌رسد زیرا همدلی،‌ یگانگی و اعتماد متقابل را در اجتماع نشان می‌دهد و به عنوان یک منبع ارزشی موجب ارتقای سطح همکاری اعضای جامعه می‌شود.

مشاهده می‌کنیم که سرمایه پراکنده انسانی در بستر برخی از سنت‌ها از جمله دید و بازدید نوروز تبدیل به سرمایه اجتماعی خواهد شد. نوروز مجموعه‌ای از آیین‌ها است که کارکردهای متعددی دارد و نه تنها به گسترش ارتباطات صمیمی و بین فردی در جامعه کمک می‌کند بلکه رابطه انسان با طبیعت را نیز بازسازی می‌کند.

عید باستانی نوزوز همانند دیگر اعیاد و آیین‌های مذهبی نقش و کارکرد مهم و شایانی در ایجاد و گسترش اعتماد، همبستگی و نشاط اجتماعی دارد. زیرا قبل از فرا رسیدن عید نوروز همه با یک انگیزه و شور و شوق فراوان به استقبال سال جدید می‌روند و خانه تکانی را آغاز می‌کنند که این پاکیزگی نمادی از حذف زشتی‌ها و پلیدی‌ها در زندگی است و به همراه نو شدن طبیعت که به انسان شادابی و حیات نو می‌بخشد ایرانی‌ها نیز با پوشش و لباس‌های زیبا و نو با طبعیت همراه می‌شوند که این یگانگی با نو به نو شدن طبیعت، احساس زیبا و نشاطی وصف ناشدنی را در تک تک افراد جامعه حکمفرما می‌کند.

مقارن شدن نوروز با حیات دوباره طبیعت، امید و طراوت را برای زندگی اجتماعی به ارمغان می‌اورد و مجموعه این رسوم و آیین‌ها به بازسازی و نو سازی ارتباطات و روابط انسان‌ها کمک می‌کند. یاد آور می‌شود که زندگی اجتماعی نه تنها از زندگان بلکه از مردگان نیز تشکیل شده است و بر این مبنا قبل از شروع عید نوروز و به پاس احترام به عزیزان از دست رفته، مردم به آرامگاه‌ها می‌روند و نه تنها یاد و خاطرات آنان را زنده می‌کنند بلکه به شکل پنهان این واقعیت را بیان می‌کند که آنان در زندگی‌مان نقش مهمی داشته‌اند.

مشاهده می‌کنیم که این سنت زیبا ما را با فرهنگ سپاسگزاری از دیگرانِ مهم آشنا می‌سازد در واقع یکی از کارکردهای مهم سنت‌های پسندیده اجتماعی از جمله نوروز این است که ارزش‌های جامعه باز تولید و به تایید مجدد می‌رسد.

از سوی دیگر بدون ارتباطات اجتماعی جامعه اثر بخشی اش را از دست می‌دهد و هر گونه توسعه و تکامل فرهنگی ناهموار و غیر ممکن به نظر می‌رسد در واقع ارتباطات اجتماعی که در قالب برخی از سنت‌های پسندیده ملی و دینی انجام می‌گیرد به زندگی فردی معنا و ارزش خاصی می‌بخشد و زندگی اجتماعی را قابل تحمل و لذت بخش می سازد.

*عضو انجمن جامعه شناسی ایران