چالش های یکسان؛ راهبردهای متفاوت

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا به نقل از روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی، قبل از انجام مصاحبه‌ با روسای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی برخی بر این باور بودند که چالش‌های متفاوتی بسته به شرایط استان‌ها برای واحد‌های دانشگاهی وجود دارد اما به مرور و بعد از اتمام کار، مشخص شد تمام واحد‌های دانشگاه آزاد اسلامی در 2 سال گذشته یا یک چالش مشابه مواجه بوده‌اند و آن وجود واحد‌های زیان‌ده به دلایل متعددی از جمله تلاش دولت قبل برای ایجاد رقبای دولتی برای دانشگاه آزاد اسلامی، تعدد مراکز آموزش عالی در سطح استان و کاهش تعداد دانشجو بود که با سیاست‌های رئیس دانشگاه آزاد اسلامی مبنی بر توسعه تحصیلات تکمیلی و اجرای این سیاست در واحدهای دانشگاهی سطح کشور، تا حدود زیادی برطرف شده است.

یکی از نکات جالب مصاحبه‌ها این بود که برخلاف وجود چالش‌‌‌‌های یکسان در واحد‌‌‌های دانشگاهی، راهبرد‌های متنوعی از سوی روسای دانشگاه آزاد اسلامی استان برای حل چالش‌ها در پیش گرفته شده که به عنوان نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: کار با کیفیت بیشتر، توسعه کیفی دانشگاه در عرصه خدمات آموزشی و پژوهشی ارائه ‌شده در دانشگاه، ارائه خدمات بیشتر به دانشجویان، توجه به امر پژوهش‌های کاربردی، ایجاد دانشگاه‌های کارآفرین، تأسیس شرکت‌های دانش بنیان، تأمین درآمدهای غیرشهریه‌ای، سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی، کسب درآمد از طریق طرح‌های برون‌دانشگاهی، انعقاد قرارداد آموزش‌های کوتاه‌مدت با ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی، تمرکز بر درآمدزایی از محل سامانه آزمایشگاه‌های همکار آزاد (ساها) و. . .

به گفته 31 رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان، جذب و اصلاح هرم هیأت علمی در دو بعد کمی و کیفی به منظور ارتقای سطح خدمات آموزشی و پژوهشی در دانشگاه آزاد اسلامی، از برنامه‌های اصلی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی است چرا که یکی از عوامل اصلی توسعه در دانشگاه، وجود هیأت علمی تمام‌وقت، توانمند و کیفی است و قطعاً توسعه و ارتقای کیفی دانشگاه بدون جذب هیأت علمی تمام‌وقت و کیفی میسر نخواهد بود.

و یکی از موضوعات بسیار مهمی که مورد تأکید روسای دانشگاه آزاد اسلامی استان بود، توسعه رشته محل‌های تحصیلات تکمیلی طبق توان علمی استان، ایجاد رشته‌های متنوع و موردنیاز جامعه و صنعت و توجه به کارآمدی رشته‌ها بوده است.

تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی استان

دانشگاه آزاد اسلامی استان، به عنوان یکی از اقدامات رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در جهت تمرکززدایی از مرکز و سپردن امور به واحد‌های استان، تأسیس شد. با ابلاغ بخشنامه «ساختار و شرح وظایف دبیر، دبیرخانه و کمیسیون‌های هیأت امنا و شوراهای تخصصی استان» از سوی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در خرداد سال جاری، اجرای طرح تجمیع 2 دانشگاه آزاد اسلامی کلید خورد و بر این اساس دانشگاه آزاد اسلامی استان تأسیس شد.

بر اساس این بخشنامه، به استناد مصوبه هیأت امنا مرکزی دانشگاه مبنی بر حذف ساختار و پست‌های سازمانی نمایندگان تام‌الاختیار و معاونان هماهنگی استان‌ها، ساختار جدید استانی دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی ایجاد شد.

به استناد بند ۲ ماده ۱ مصوبه ۷۲۱ مورخ 1391/8/2 شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس بزرگترین واحد مرکز استان به عنوان دبیر هیأت امنا و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان، علاوه بر مسئولیت دبیری هیأت امنا استان و مدیریت دبیرخانه هیأت امنا استان، وظایف هماهنگی واحد‌های استان و شورا‌های استانی برابر نمودار تشکیلاتی پیوست بخشنامه و حل مشکلات و تنظیم مناسبات واحد‌ها و مراکز آموزشی استان را در چارچوب مقررات دانشگاه عهده‌دار است.

دکتر حمید میرزاده تشکیل «دانشگاه آزاد اسلامی استان» را راه‌حلی برای چابک‌سازی و هم‌افزایی برشمرد و تأکید کرد: با تشکیل دانشگاه آزاد اسلامی استان، مشکلات واحد‌ها در استان برطرف خواهد شد و این واحدها در برابر اختیاراتی که دریافت می‌کنند، مسئولیت نیز خواهند داشت. بنابراین با اجرای این طرح چابک‌سازی و هم‌افزایی بیشتری در تمامی واحدهای استان ایجاد خواهد شد و هیچ واحدی منحل و یا تعطیل نخواهد شد.

به این صورت در حال حاضر 31 دانشگاه آزاد اسلامی استان وجود دارد که برای توسعه کیفی مجموعه دانشگاه فعالیت می‌کنند.

سه سوال مطرح‌شده که 31 رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان به آن پاسخ دادند، به شرح زیر است:

1- دانشگاه آزاد اسلامی استان در دو سال اخیر با چه چالش‌هایی روبرو بوده و برای حل این چالش‌ها، چه راهبردهایی در نظر گرفته شده است؟

2- مهمترین طرح دانش بنیان دانشگاه آزاد اسلامی استان که به سوددهی رسیده، چه بوده است؟

3- چه اقداماتی برای توسعه‌ تحصیلات تکمیلی در استان صورت گرفته و به چه میزان رشد داشته است؟‌

***

دکتر یدالله ملکی؛ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان لرستان

دانشگاه آزاد اسلامی استان لرستان در مسیر رسالت خود که تولید علم است، گام برمی‌دارد

1- مهمترین چالش واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان لرستان قانون‌ستیزی بود که توانسته‌ایم این باور را در سطح واحدهای استان ایجاد کنیم که همه در پناه قانون به حق خود‌ می‌رسند و پشت سرگذاشتن قانون تنها هرج و مرج، بی‌باوری، بی‌عدالتی و عدم آرامش به دنبال دارد. افزایش هزینه‌های واحدهای استان نیز یکی دیگر از چالش‌های ما بود که سعی شد تمام مجموعه توجیه شوند که دانشگاه خانه آنها و یک امانت الهی است و به فرموده امام علی (ع) حق اسراف در امانت الهی وجود ندارد. خوشبختانه با این فرهنگ‌سازی، هزینه‌ها در واحدهای دانشگاهی استان کنترل شده است.

چالش سوم دانشگاه آزاد اسلامی استان لرستان، وجود عناصر سیاسی و اجتماعی با نیت سوء در دانشگاه بود تا بتوانند با اقدامات خود تأثیر منفی در واحدهای استان ایجاد کنند که در این مورد نیز توانستیم این باور را در مجموعه ایجاد کنیم که دانشگاه باید در مسیر اصلی رسالت خود که تولید علم است، گام بردارد. خوشبختانه در حال حاضر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان لرستان مسیر اصلی خود را طی‌ می‌کنند.

در دو سال اخیر با تلاش‌های شبانه‌روزی، عقب‌افتادگی‌های علمی واحدهای استان تا حدی برطرف شده و تمامی امور به‌روز است. همچنین حسن نیت، اعتماد و هم‌افزایی در پرسنل و اعضای هیأت علمی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان ایجاد شده و تمام مجموعه بر این باورند که در فضای کاری، تنها قانون و عدالت تعیین‌کننده است نه رابطه و دسته‌بندی.

2- دانشگاه آزاد اسلامی استان لرستان برنامه‌ریزی‌های لازم برای توسعه اقتصاد دانش بنیان، ایجاد شرکت‌های دانش بنیان و مراکز رشد را انجام داده که در حال حاضر حدود 13 طرح دانش بنیان مراحل تصویب را طی کرده و برخی از آنها در حال اجراست. درواقع امور زیربنایی طرح‌های دانش بنیان انجام شده که امیدواریم این طرح‌ها در سال آینده به درآمدزایی و سوددهی برسند.

3- توسعه تحصیلات تکمیلی که مهم‌ترین سیاست‌ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی است، در واحدهای دانشگاهی استان با جدیت دنبال‌ می‌شود. بر اساس آمار‌ها، تحصیلات تکمیلی در سال گذشته در دانشگاه آزاد اسلامی استان لرستان حدود 47درصد رشد داشته است.

دکتر علیرضا امیر‌تیموری؛ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان

کاهش وابستگی به شهریه دانشجویان از دستاوردهای چشمگیر دوره مدیریتی جدید است

1- یکی از بزرگترین چالش‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان، برخورد نابرابر با دانشگاه‌ها در سطح استان در زمینه توسعه تحصیلات تکمیلی بود. این اتفاق در شرایطی رخ‌ ‌داد که دانشگاه آزاد اسلامی استان زیرساخت‌ها و استانداردهای لازم برای توسعه تحصیلات تکمیلی را دارا بود ولی مساعدت‌های لازم با دانشگاه صورت نمی‌گرفت در صورتی که موسسات آموزشی دیگر بدون داشتن زیرساخت‌های مناسب و استانداردهای لازم، رشته‌های مقاطع تحصیلات تکمیلی را افزایش می‌دادند. به نوعی‌ می‌توان گفت نگاه ناعادلانه به دانشگاه آزاد اسلامی، یکی از بزرگتری چالش‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان بود که اجحاف بزرگی در حق دانشجویان این دانشگاه به حساب‌ می‌آمد. اما در دوسال گذشته و در دوره مدیریت جدید شاهد گسترش تحصیلات تکمیلی در سطح استان بوده‌ایم و خوشبختانه این چالش تا حدی برطرف شده است.

طی 8 سال گذشته آموزش عالی آسیب بسیاری دید که خوشبختانه در دولت جدید، این آسیب‌دیدگی تا حدی جبران شده و قطار علم به ریل اصلی خود بازگشته است. در مورد دانشگاه آزاد اسلامی نیز دوره مدیریت دکتر میرزاده یکی از بهترین دوره‌ها بود که مباحث تبدیل علم به ثروت، علم نافع و توجه به اقتصاد دانش بنیان در واحدها به طور جدی پیگیری شد. یکی دیگر از چالش‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان؛ وابستگی بسیار زیاد واحد‌های استان به شهریه دانشجویان بود. در این راستا و برای کم کردن این وابستگی، در دوسال گذشته گام‌های مهمی برداشته شد که از آن جمله می‌توان به توسعه اقتصاد دانش بنیان و درآمدهای غیر‌شهریه‌ای‌ اشاره کرد. در واقع کاهش وابستگی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی به شهریه دانشجویان، از دستاوردهای چشمگیر این دوره است. همچنین توانستیم انضباط مالی خوبی را برای صرفه‌جویی در هزینه‌های واحد‌های استان ایجاد کنیم.

2- استان گیلان ظرف یک سال و نیم گذشته زیرساخت‌های لازم برای توسعه اقتصاد دانش بنیان را فراهم کرده است. در این راستا یک مرکز رشد در دانشگاه آزاد اسلامی این استان تأسیس شده که چندین هسته فناور در آن مشغول فعالیت هستند. همچنین دو آزمایشگاه همکار استاندارد نیز در استان مشغول فعالیت هستند که امیدواریم طی 2 تا 6 ماه آینده به درآمدزایی برسند. در زمینه طرح‌های دانش بنیان نیز سرمایه‌گذاری برای تجاری‌سازی و راه‌اندازی سامانه استخراج کافئین از چای در دستورکار قرار دارد. همچنین طرح دانش بنیان پروژه سرعت‌گیر هوشمند نیز 90درصد پیشرفت داشته که طی تفاهم‌نامه‌ای‌ که بین استانداری و دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان منعقد شده، بعد از اتمام ساخت نمونه کامل آزمایشگاهی، به مرحله تجاری‌سازی و تولید خواهد رسید.

3- در دوسال گذشته تحصیلات تکمیلی با فراهم کردن زیر‌ساخت‌های لازم اعم از فضای آموزشی، آزمایشگاه و جذب هیأت علمی، توسعه یافته است. در این زمینه راه‌اندازی 4 آزمایشگاه برای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی و جذب 70 عضو هیأت علمی تمام‌وقت از جمله اقدامات لازم برای توسعه تحصیلات تکمیلی در سطح واحدهای استان بوده است. در حال حاضر 32 رشته در مقطع دکتری و 107 رشته در مقطع کارشناسی ارشد در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان دایر است.

دکتر حمزه سارویی؛ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس

کاهش چشمگیر واحدهای زیان‌ده

1- یکی از مهمترین چالش‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس، واحدهای زیان‌ده در استان بود به طوری که از 40 واحد و مرکز استان، تقریباً 19 واحد زیان‌ده بودند که با برنامه‌های کارآمد دکتر میرزاده رئیس دانشگاه آزاد اسلامی از طریق تصویب رشته‌های جدید، پذیرش دانشجو و افزایش درآمدهای غیر شهریه‌ای، ‌توانستیم تعداد واحدهای زیان‌ده را کاهش دهیم. دومین چالش سازه‌های نیمه‌تمام، اسناد و مستغلات استان بود که با پیگیری‌های بخش حقوقی سازمان مرکزی و مساعدت‌های معاونت عمرانی، موفق شدیم بخش عمده‌ای ‌از این مشکل را حل کنیم به طوری که در حال حاضر پروژه‌هایی که دارای 50درصد پیشرفت فیزیکی بودند، در حال اتمام هستند و در آینده نزدیک نیز 20هزار مترمربع فضای آموزشی، فرهنگی و ورزشی جدید افتتاح خواهد شد.

مشکل بخش عمده‌ای ‌از زمین‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس که فاقد سند بودند نیز حل شد تا این زمین‌ها به دارایی‌های دانشگاه آزاد اسلامی اضافه شوند. چالش بعدی، کاهش دانشجو در واحدهای استان بود که خوشبختانه با توسعه رشته‌های مقاطع تحصیلات تکمیلی به طور متوازن، این مشکل نیز رفع شد. در حال حاضر حدود 110هزار دانشجو در 40 واحد و مرکز دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس مشغول تحصیل هستند.

2- درباره اقتصاد دانش بنیان و ایجاد طرح‌های دانش بنیان، اقدامات زیادی در دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس صورت گرفته که‌ از آن جمله می‌توان به تأسیس دو مرکز رشد در واحد‌‌‌های شیراز و مرودشت و 15 شرکت دانش بنیان در کل استان اشاره کرد. طرح دانش بنیان گیاهان دارویی و فرآوری انجیر نیز در دست اجراست که امیدواریم تا پایان سال به مرحله تولید و تجاری‌سازی برسند.

3- یکی از سیاست‌های اصلی دکتر میرزاده در دوره مدیریت جدید، توسعه و گسترش تحصیلات تکمیلی بوده که در واحدهای دانشگاهی استان فارس نیز با جدیت دنبال شده است. در واقع با جذب اعضای هیأت علمی توانمند، تحصیلات تکمیلی در استان گسترش یافته به طوری که در دو سال گذشته 344 رشته محل جدید در مقاطع تحصیلات تکمیلی مصوب شده است.

به طور قطع پیگیری سیاست توسعه تحصیلات تکمیلی در استان باعث شده که واحدها از مشکل کاهش دانشجو رها شوند. البته برای انجام آن نیاز به جذب هیأت علمی جدید داشتیم که با توجه به فراخوان‌های جذب هیأت علمی در استان، جذب اعضای هیأت علمی رشد بسیار خوبی داشته است. همچنین برای ارتقای اعضای هیأت علمی نیز اقدامات خوبی در سطح واحدهای استان فارس صورت گرفته است.