نبود درختان، ریه‌های شهری را نابود کرده است
سونامی در راه است؛ درختانی که یا دست‌خوش حریق شده‌اند یا قربانی زمین‌خواری
مال مفت و دل بی‌رحم، حکایت درختانی است که این روز‌ها یکی یکی روی زمین می‌افتند بدون آنکه به آژیر خطری که از نابودی‌شان به صدا درآمده است گوش دهیم. درختانی که نبودشان، یعنی نابودی حیات آدمی. درختانی که هستند تا جلوی آلودگی هوا، تخریب محیط، سستی خاک، نابودی حیوانات، سیل‌های ویرانگر، حمله شن‌های روان و توسعه بیابان‌ها، خشکسالی‌های وحشتناک، شیوع انواع آفت‌ها و بیماری‌های مضرّ، را بگیرند. درختانی که تن‌هایشان، شاخه‌هایشان و حتی ریشه‌هایشان برای بشریت نقش اساسی ایفا می‌کند.
گروه اجتماعی- مرجان همایونی: با تمام این‌ها طبق تحقیقات صورت گرفته توسط گروهی از جوانان وابسته به سازمان ملل متحد هر سال ۱۵ میلیارد درخت توسط انسان قطع و تنها پنج میلیارد آن دوباره کاشته می‌شود. این آمار نشان می‌دهد سالانه ۱۰ میلیارد درخت از بین می‌رود که این موضوع نگران‌کننده است و با توجه به این موضوع اگر این روند ادامه پیدا کند، تا ۳۰۰ سال آینده درختی بر روی زمین وجود نخواهد داشت. سونامی در راه است، حالا کمتر خیابانی را می‌توان یافت که زمانی که در آن عبور می‌کنید، نسیم خنکی از پیچیدن باد در لابه‌لای شاخ و برگ درختان است، به صورتمان بوزد. حکم نابودی درختان، تنها برای درخت‌های شهری نیست و در خارج از شهر نیز نویدی از دیدن چندین درخت در کنار هم وجود ندارد. حالا درختان یا دست‌خوش حریق شده‌اند یا قربانی زمین خواری.
نابودی ریه‌های شهری
«هر دقیقه به اندازه زمین فوتبال جنگل در جهان سوزانده می‌شود». این آمار تنها برای آتش‌سوزی در جنگل‌هاست، بدون آمار قطع و قلع درختان به خاطر زمین‌خواری، ساخت بناهای ویلایی، خشکسالی، فراهم کردن زمین کشاورزی و حوادث طبیعی. سرسبزی کشور چهار اقلیم مدت‌هاست که به مخاطره افتاده است، این مساله را بار‌ها مسئولان محیط زیست و دوستداران آن بیان کرده‌اند. پروفسور پرویزکردوانی در این رابطه می‌گوید: «زمانی درختان در شهر نقش مهمی را ایفا می‌کردند. سابقا شمیران، ریه تهران بود و کرج محلی برای ییلاق پایتخت نشین‌ها، اما اکنون بیشتر این باغ‌ها کاربری اراضی داده‌اند و به نابودی کشیده شده‌اند. البته درختان و باغ‌ها تنها به این دلیل نابود نشدند؛ بلکه دلایل دیگری هم وجود داشت. یکسری از این باغ‌ها به خاطر ندانم‌کاری مردمی و مسئولان نابود شدند، مثل باغ‌های کرمان که قدمتشان به دوره قاجاریه برمی گردد، یا باغ فین کاشان که دو سالی است رو به نابودی رفته است. کار‌شناسان نقش مهمی در خشک شدن باغ فین کاشان داشتند، آن‌ها گفتند پای درختان خاک ریخته شود، درحالی که نمی‌دانستند درختان از ریشه‌شان نفس می‌کشند و این خاک ریختن راه نفس کشیدن آن‌ها را گرفت و رو به خشکی رفتند.»
پدر علم کویر‌شناسی و جغرافیدان ایرانی در این رابطه ادامه می‌دهد: «منطقه شمیران در قسمت شمال تهران، یکی از مناطقی بود که قربانی جویندگان پول و کار شد. هتلداران و رستوران‌داران بیشترین افرادی بودند که به سراغ این ماجرا رفتند.»
زمین‌خواری قاتل درختان
زمین‌خواری اما یکی دیگر از راه‌های از بین بردن درختان است. گردنه حیران، مرز بین اردبیل و گیلان، این روز‌ها پرونده قطوری برای خودش تشکیل داده است. پرونده‌ای که طبق اعلام رسانه‌ها و سایت‌های رسمی، حدود ۱۰۰ هکتار از زمین‌های بکر گردنه حیران به طور غیرقانونی صرف ویلاسازی میلیاردی شده است؛ اما حیران تنها منطقه یا جایی نبود که قربانی این ماجرا شد، به طور کلی مناطق شمالی کشور نخستین محل‌هایی هستند که ردپای زمین‌خواران را می‌توان در آن‌ها دید. هر چند اسفند ماه سال قبل و به دنبال صحبت‌های مقام معظم رهبری، قوه قضائیه به جد وارد عمل شد و هر روز شاهد تشکیل پرونده‌هایی هستیم که در این خصوص تشکیل می‌شوند. پروفسور پرویز کردوانی در این رابطه می‌گوید: «مردم دنیای امروز برای فرار از آپارتمان‌نشینی، طرحی را مد کردند به نام باغ شهر، ساخت بنا داخل یک باغ، اما بعد این بناهای کوچک به برج‌هایی تبدیل شد که یواش یواش زمین‌ها را بلعیدند و درختان را از بین بردند. گاهی اوقات هم مالکانی که تصمیم دارند خانه را بسازند برای آنکه جریمه‌های سنگین قطع درخت را نپردازند، به عمد به درخت‌ها آب نمی‌دهند تا خشک شوند به این صورت از هزینه پرداخت جریمه و قوانین مربوط به آن برای ساخت و ساز در خصوص ملکی که درخت دارد، رها می‌شوند.»
آژیر نابودی درختان
پدر علم کویر‌شناسی ایران راهکارهای مقابله با این مشکل را چنین بیان می‌کند: «اولین اقدامی که باید برداشت این است که درخت‌هایی را بکاریم که آب کم مصرف کنند و اگر هم آب مصرف می‌کنند، رشد عمودی داشته باشند تا مجبور به قطع شاخه‌های آن‌ها و هرسشان نشویم، چرا که هرس درختان به معنای هدر دادن آب است، آن هم در شرایطی که خشکسالی است و نیاز مبرمی به آب وجود دارد. خیابان ولیعصر تهران از تجریش تا راه‌آهن، طولانی‌ترین خیابان درختی جهان نام گرفته، اما الان زمانی که در این خیابان راه می‌روید از هر چهار درخت یکی از آن را می‌بینید. متاسفانه اقدام اشتباهی که در رابطه با جبران درخت‌های از بین رفته می‌کنند، کاشت درخت جای درخت‌های قبلی است، اما درخت‌هایی که خاص آن منطقه نیستند.»
او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر در کلانشهر‌ها درخت توت به جای درخت‌های از بین رفته می‌کارند، درحالی که درخت توت برای بوستان است و مناسب با شهر نیست. چنار هم مناسب نیست، هر چند سابقا درخت چنار در کلان شهر‌ها بسیار دیده می‌شد اما الان زمانه تغییر کرده و کارآیی مناسب را ندارد. ریشه چنار هوا می‌خواهد، اما آسفالت‌های خیابان‌ها و ساختمان‌هایی که کنار هم بنا شده‌اند، این اجازه را به چنار نمی‌دهد. چنار برای وسط باغ و کنار رود مناسب است نه جای دیگر. قدیم هوای تهران گرم می‌شد و چون وسایل سرمایشی زیادی در دست نبود؛ مردم از سایه درخت چنار استفاده می‌کردند. زمستان هم برگ درخت چنار می‌ریخت و باعث می‌شد و از خنکی زیاد جلوگیری می‌شد.»
درختان کم آب و سودمند
کردوانی می‌گوید: «نبود فضای سبز نه‌تنها برای انسان و محیط زیست مضر است، بلکه چهره شهر را نیز نازیبا می‌کند. برای حل این بحران در کلانشهر‌ها و حتی شهرهای کویری بهترین درختی که می‌شود کاشت کاج و سرو و اوکالیپتوس است. اوکالیپتوس اما به خاطر اینکه ریشه‌هایش خارج از خاک است و سرما به ریشه‌های آن آسیب می‌رساند، در رده دوم قرار می‌گیرد و این کاج است که مقام اول را به خود اختصاص می‌دهد. از همه بهتر نیز کاج شیراز است، کاج کم آب می‌گیرد؛ از طرفی آبی که می‌گیرد را از دست نمی‌دهد و عمودی رشد می‌کند، دیگر نیاز به هرس آن نداریم. این گیاه آفت نمی‌گیرد، گیاهی که آفت می‌گیرد حتی اگر آفت‌کش هم به آن بزنیم اما بیمار است و ظاهرش زیبا نیست. اما کاج نه آفت می‌گیرد و نه اجازه می‌دهد گیاه دیگری در اطرافش سبز شوند، گیاهانی که آب می‌گیرند. از طرفی بعضی از درختان هستند که ترشح‌هات‌شان برای انسان ضرر دارد ولی بعضی مفید است. خرزهره ترشحاتش آسیب‌رسان است و قدیم‌ها از این درخت استفاده می‌کردند تا پشه‌ها را از بین ببرند. اما حالا دیگر پشه‌ای نیست، در عوض درخت کاج برای انسان مفید است و آسیبی به او نمی‌زند. کاج موریانه هم نمی‌زند و ریشه‌هایش داخل خاک هست، به همین دلیل در سرما از پا درنمی‌آید.»
انتهای پیام/
