معلمان اولین منطقه تشخیص مشکلات روحی دانش‌آموزان هستند/ رسانه‌ها به خودکشی بار هیجانی ندهند

سیدکاظم ملکوتی،‌ معاون پژوهشی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان انستیتو روانپزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا با اشاره به 14 خودکشی دانش آموزان در سال گذشته اظهار کرد: خودکشی تنها مربوط به یک یا دو سازمان خاص نیست بلکه حاصل بهداشت جامعه است بنابراین دستگاه‌های مختلفی از قبیل وزارت بهداشت،‌ سازمان بهزیستی و آموزش و پرورش در بررسی و پیشگیری از وقوع آن نقش دارند.

وی افزود: نباید مساله خودکشی دانش آموزان را در هاله‌ای از ننگ و داغ نگهداریم با این استدلال که طرح موضوع خودکشی در جامعه باعث بروز و یادگیری سایر دانش آموزان می‌شود. نباید به خاطر ترس ناشی از افزایش میزان خودکشی در جامعه از گفت‌وگو و آگاهی بخشی در مورد آن خودداری کرد.

با پنهان کردن موضوع خودکشی در جامعه، ریشه‌های اصلی آن خشک نمی‌شود

معاون پژوهشی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان انستیتو روانپزشکی تهران یادآور شد: خودکشی یک بیماری، مساله بهداشتی و اختلال رفتاری است که باید با مداخله به موقع و آموزش‌های اجتماعی به دانش‌آموزان و خانواده‌ها از بروز آن پیشگیری کرد. در صورتی که موضوع خودکشی در جامعه پنهان و مسکوت بماند نه تنها ریشه‌های اصلی آن خشک نمی‌شود بلکه دلیل بروز آن نیز ناشناخته باقی می‌ماند و هرگز نمی‌توان از بروز و وقوع آن پیشگیری کرد بنابراین مطرح شدن افسردگی، بیماری‌های روانی و خودکشی به منظور دامن زدن و تسری به این بیماری نیست، بلکه باعث پیشگیری از بروز آن می‌شود.

وی ادامه داد:‌ در مدارس کشور اگر دانش آموزی دچار بحران رفتاری ‌شود به دلیل نریختن آبروی مدرسه یا خانواده به جای اندیشیدن و یافتن راهکاری برای این مساله سعی می‌کنند به حذف و پنهان کردن این قضیه بپردازند. در آموزش و پرورش مراکز مشاوره بسیاری وجود دارد که می‌تواند در راستای آگاهی بخشی و مشاوره به دانش‌آموزان مفید عمل کند.

ملکوتی یادآور شد: معلمان اولین منطقه تشخیص مشکلات روحی و روانی دانش آموزان در مدارس به شمار می‌آیند زیرا در طول روز ساعات بسیاری را در کنار دانش آموزان سپری می‌کنند برهمین اساس خیلی سریع متوجه تغییر رفتار، عصبانیت، افسردگی، گوشه‌گیری و اختلالات رفتاری دانش آموزان می‌شوند و در صورت تشخیص به موقع می‌توانند دانش‌آموز را به مراکز مشاوره ارجاع ‌دهند.

این استاد دانشگاه گفت: در وقوع ۱۴ حادثه خودکشی دانش آموزان در مدارس مهمترین نکته پایین آمدن سن خودکشی در افراد است به طوری که اکثر موارد خودکشی در سن 13 و 14 سال اتفاق افتاده است. با توجه به اینکه انجام اقدامات پیشگیرانه زمان‌بر است و باید از سال‌ها قبل این برنامه‌ها را آغاز کنیم بنابراین اصلاح روابط خانواده، مدرسه و جامعه می‌تواند اثربخش باشد.

ملکوتی تصریح کرد: برخی از معلمان به محض مشاهده اختلال روحی و روانی دانش آموز تصور می کنند که به مرور زمان مرتفع خواهد شد بنابراین دانش آموز را به حال خود رها می‌کنند در حالی که این نوع نگرش ناشی از یک تفکر غیرسازنده و مخرب است و در آینده می‌تواند یکی از عوامل خودکشی باشد بنابراین معلمان باید در نخستین لحظات برخورد با دانش آموزی با حالات غیر معمول از قبیل افسردگی، افت تحصیلی و یا ارتباط با جنس مخالف با مداخله به موقع از بروز آسیب‌های اجتماعی مانند خودکشی پیشگیری کنند.

معاون پژوهشی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان انستیتو روانپزشکی تهران گفت: به هرحال یکی از عمده نقش‌های آموزش و پرورش مشاوره و مداخله است زیرا بسیاری از آسیب‌های اجتماعی با مشاوره قابل حل و فصل است. طرح‌هایی که در چندین شهر ایران انجام شده و با استفاده از روش‌های پیشگیری توانستند تا حد بسیار قابل توجهی میزان خودکشی را کاهش دهند. مثلا وزارت بهداشت برنامه ملی برای پیشگیری دارد که در برخی مناطق موفق‌تر است.

رسانه‌ها به خودکشی بار هیجانی ندهند

وی تاکید کرد: رسانه‌های جمعی نیز نباید موضوع خودکشی را به صورت شجاعانه و قهرمانانه به تصویر کشند و یا در روزنامه‌ها و مجلات به موضوع خودکشی بار هیجانی دهند زیرا پرداختن و بزرگنمایی کردن خودکشی اثرات منفی برجای می‌گذارد و ممکن است منجر به یادگیری و سرایت خودکشی به سایر دانش آموزان شود.

وی افزود: آمارها نشان می‌دهد که اقدام به خودکشی در دختران بیشتر و فوت ناشی از خودکشی در پسران بیشتر است. این آمار در برخی از استان‌ها صادق است و در برخی از استان‌ها نه. اما به‌طور کلی مردان مجرد قبل از تاهل و خانم‌ها بعد از ازدواج به خصوص 5-6 سال اول بیشتر اقدام به خودکشی می‌کنند.

این استاد دانشگاه یادآور شد: متاسفانه از سال‌های قبل آماری در زمینه میزان خودکشی در مدارس در دست نیست تا بتوانیم آمار امسال را با سال‌های قبل مقایسه کنیم بر همین اساس باید آمار خودکشی از سوی دستگاه‌های مرتبط از جمله وزارت بهداشت و پزشکی قانونی در اختیار ما قرار داده شود. هم اکنون برنامه سازمان بهداشت جهانی کاهش 10 درصدی خودکشی ها تا سال 2020 میلادی است.

معاون پژوهشی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان انستیتو روانپزشکی تهران گفت: وزارت آموزش و پرورش باید از مراکز مشاوره خود در زمینه بررسی اختلالات روحی و روانی دانش آموزان استفاده کند. همچنین وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی برنامه‌های ملی در زمینه کاهش آسیب های اجتماعی دارند که اگر همه دستگاه‌های اجرایی وظایف خود را به خوبی انجام دهند مسلما در آینده شاهد بروز خودکشی در مدارس نخواهیم بود.