افزایش بازدهی و کاهش اثرات جانبی شیمی‌درمانی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از ستاد ویژه توسعه نانو، روش‌های مرسوم درمان بیماری سرطان به دو دسته اصلی شیمی‌درمانی و پرتودرمانی تقسیم می‌شود. داروهای مورد استفاده در فرایند شیمی‌درمانی، اثرات جانبی مخربی بر بافت‌ها و سلول‌های سالم بدن دارد؛ از این رو، اخیراً تحقیقاتی در راستای توسعه روش‌هایی موسوم به سیستم‌های دارورسانی هوشمند انجام گرفته است. این سیستم‌ها با به کارگیری نانوحامل‌هایی، نرخ رهاسازی و مکان رهاسازی دارو را کنترل کرده و موجب افزایش قابل‌توجه بازدهی و کاهش اثرات مخرب آنها می‌شوند.

مهندس محمد ایرانی با اشاره به دانوروبیسین، به‌ عنوان یک آنتی‌بیوتیک مؤثر در درمان سرطان، هدف از انجام این طرح را سنتز یک نانوحامل کامپوزیتی مغناطیسی جهت انتقال هوشمند داروی مذکور به سلول سرطانی و رهاسازی کنترل‌شده آن عنوان کرد.

استفاده از نانوحامل‌های کامپوزیتی تولید شده در این طرح در سیستم‌های دارورسانی، بهبود عملکرد دارویی دانوروبیسین جهت مرگ سلول‌های سرطانی در فرایند شیمی‌درمانی سرطان خون را به دنبال دارد. همچنین سمیت ایجادشده ناشی از مصرف این دارو کاهش قابل‌توجهی خواهد داشت.

به گفته این محقق، پلی لاتیک اسید، نانولوله‌های کربنی و نانوذرات اکسید آهن، اجزای تشکیل‌دهنده این نانوحامل کامپوزیتی هستند. نانوذرات اکسید آهن که دارای خاصیت مغناطیسی هستند، در حضور میدان مغناطیسی خارجی، نقش شناسایی سلول‌های سرطانی را در نانوحامل مذکور ایفا می‌کنند. همچنین حضور نانولوله‌های کربنی با کنترل منافذ نانویی نانوحامل، امکان بارگذاری بیشتر دارو و رهاسازی کنترل‌شده آن را فراهم می‌آورند.

ایرانی در خصوص روند سنتز این نانوحامل‌ها افزود: «در مرحله اول نانولوله‌های کربنی چند دیواره سنتز شد. در ادامه بین نانوذرات اکسید آهن و نانولوله‌های کربنی در محلول پلیمری پلی لاتیک اسید پیوند برقرار شده و نانوالیاف کامپوزیتی سنتز شد. سپس با بارگذاری داروی دانوروبیسین درون این نانوالیاف، نانوحامل حاوی داروی مذکور تهیه شد و در نهایت آزمون‌های مربوط به میزان رهاسازی دارو و تأثیر میدان مغناطیسی خارجی و pH بر آن مورد بررسی قرار گرفت».

نتایج حاصل شده از آزمون‌ها، میزان بارگذاری 100 درصدی دارو و رهاسازی کنترل‌شده دارو توسط نانوحامل‌ها در طول دو هفته را نشان می‌دهند. افزایش میزان مرگ سلول‌های سرطانی در حضور میدان مغناطیسی خارجی و افزایش رهاسازی دارو در pH‌های اسیدی نسبت به pH های خنثی از دیگر نتایج ارزیابی‌های انجام شده هستند.

این تحقیقات حاصل تلاش‌های محمد ایرانی، دانشجوی دکترای دانشگاه صنعتی امیرکبیر، لیلا حسینی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس و خدیجه محبوب نیا، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است.