مجید سرسنگی: جامعه ما از اخلاق فرهنگی فاصله گرفته‌ است

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، در این مراسم که با حضور مجید ملانوروزی، مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجید سرسنگی، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران برگزار شد، از آیدین آغداشلو، کامبیز درم‌بخش، ابراهیم حقیقی، محمد فرنود، محسن راستانی و احمد معینی‌جم تقدیر شد.

پنج رویداد با قدردانی از شش هنرمند

در ابتدای این مراسم سیف‌اله صمدیان دبیر جشن تصویر سال و جشنواره‌ فیلم تصویر، درباره برنامه جدید تصویرسال یعنی تقدیر از آثار و رویدادهای شاخص هنرهای تجسمی سال 93 ‌سخن گفت و تاکید کرد: «امسال پنج رویداد با قدردانی از شش هنرمند انجام می‌شود. اسمش را «تجلیل» نمی‌گذاریم، چراکه ما فقط در حد امکانات خود از هنرمندان قدرانی می‌کنیم. این برنامه‌ تقدیر از حرکت‌های شاخص هنری در واقع جمع‌بندی بهترین‌های سال است که به‌عنوان رویدادهای مهم سال در عرصه هنرهای تجسمی بازبینی و قدرشناسی می‌شوند.»

تقدیر از درم بخش، راستانی، حقیقی، آغداشلو، فرنود و معینی جم

کامبیز درم‌بخش به‌خاطر انتشار کتاب «مینیاتورهای سیاه» که از سوی نشر تاش منتشر شده است، محسن راستانی به‌خاطر انتشار کتاب «زمان سخت» که از سوی نشر انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس منتشر شده است، ابراهیم حقیقی برای نمایشگاه مروری بر پوسترهای چهل سال گذشته‌اش، آیدین آغداشلو به‌خاطر نمایشگاه نقاشی‌هایش بعد از چهل سال و محمد فرنود و احمد معینی‌جم برای گزارش تصویری جداگانه‌شان از جام جهانی2014 برزیل ثبت کرده‌اند، تقدیرشدند.

در این مراسم مالتی مدیاهای جداگانه‌ای برای هر یک از رویدادهای منتخب سال توسط مرکز فیلم تصویر ساخته شده بود.

درم‌بخش شعر و شعور و خط و حرکت را در آثارش به جاودانگی رسانده

در ادامه هادی حیدری با اشاره به آثار کامبیز درم‌بخش، آثار او را امید بخش، حرکت‌آفرین و سرشار از نوآوری‌ دانست و گفت: «سخن گفتن درباره شخصیتی که تمام زندگی و کارش امید بخش و حرکت‌آفرین و سرشار از نوآوری بوده بسیار سخت است. درم‌بخش در طول این سالیان، شعر و شعور و خط و حرکت را در آثارش به جاودانگی رسانده و هم بال با کمال هنری، منظره‌ای از کمال شخصیتی و حرفه‌ای را به تصویر کشیده است. او در اوج کمال حرفه‌یی و هنری، فروتنی و افتادگی و صمیمیت را چنان در کنار یکدیگر نشانده‌اند که برای هم نسلان او و برای نسل‌های بعد، آموزنده و دلنشین است.»

حیدری همچنین در سخنانش یادآور شد که درباره آثار درم‌بخش بسیار گفته و نوشته شده است و چه خوب که بعد از سال‌ها مهاجرت، فصل تازه‌ای از خلاقیت هنری او آغاز شد.

این کارتونیست، همچنین درم‌بخش را از جمله هنرمندانی دانست که نسل آنها که از دور کارهایشان آشنا بودند در آرزوی دیدارشان بودند و شناخت نزدیک‌تر او را غنیمتی برای هم نسلانش دانست.

او همچنین درباره کتاب «مینیاتورهای سیاه» به این موضوع اشاره کرد که سنت استفاده از زبان استعاره در دوره‌های مختلف تاریخ کارتون در ایران و کشورهای نظیر ایران متداول بوده است.

حیدری این اثر را نمونه درخشانی از این شیوه دانست و افزود: «زبان استعاره میراثی است که از ابتدای ورود هنر کارتون در ایران نسل به نسل چرخیده و به کارتونیست‌های نسل نو رسیده است. زبانی که هنوز کارایی خویش را دارد و راه حل موثری است برای گریختن از چنگال سانسور.»

او تاکید کرد: «طراح ژرف‌اندیش ما وقتی فضا را برای بیان دیدگاه‌ها و انتقادات صریح و شفاف محدود می‌بیند، قالب معروف مینیاتور را انتخاب می‌کند و ایده‌های انتقادی خود را از قدرت حاکم در این ظرف ریخته و عرضه می‌کند.»

«مینیاتورهای سیاه» درم‌بخش در واقع به فضای سیاسی و اجتماعی دهه 50 در ایران باز می‌گردد که گفته حیدری آن دوران زمانی بود که درم‌بخش دوران شور و بی‌پروایی جوانی را تجربه می‌کند از همین رو است که خلاقیت و نگاه انتقادی تند و تیز نسبت به قدرت در خطوط و مفاهیم این آثار خودنمایی می‌کند.»

«مینیاتور سیاه» از لابه لای اوراق رنگ پریده روزنامه آیندگان شکل گرفته

به گفته‌ی حیدری این اثر از لابه لای اوراق رنگ پریده روزنامه آیندگان که در اوایل دهه پنجاه منتشر می‌شد شکل گرفت. درم‌بخش در دهه پنجاه ستون ثابتی تحت عنوان «مینیاتورهای سیاه» را به راه انداخته بود و مفاهیم و اندیشه‌های انتقادی‌اش را با زبان مینیاتور ارائه می‌کرد. ایده نخستین انتشار این مجموعه از کارهای درم‌بخش را حسن کریم‌زاده با نشر تاش در میان گذاشت و بعد از آن کارها جمع‌آوری شد.

بر اساس سخنان حیدری یکی از معضلات کار این بود که هیچ آرت ورک و نسخه با کیفیتی از کارها در دسترس نبود. تعدادی زیراکس و آرشیو رزونامه آیندگان تمام چیزی بود که آنها در اختیار داشتند و با همیاری درم‌بخش و بازتولید بعضی کارها این کار به انتشار رسید.

در بخش دیگری از این مراسم مالتی مدیای مربوط به گزیده‌ی چهل سال پوسترهای ابراهیم حقیقی پخش شد و سپس امیر اثباتی درباره او و پوسترهای سینمایی‌اش سخن گفت.

ابراهیم حقیقی هنرمندی چند وجهی

امیر اثباتی طراح صحنه و لباس سینما، حقیقی را هنرمندی چند وجهی دانست و به سال‌های آشنایی‌اش با این هنرمند در دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران اشاره کرد.

اثباتی با تقسیم‌بندی کارهای نمایشگاه پوسترهای چهل ساله حقیقی که بهمن‌ماه امسال در گالری برج میلاد تهران برگزار شد، تاریخ این آثار را به دو دوره قبل و بعد از انقلاب و همچنین تفکیک موضوعی آثار این هنرمند تقسیم کرد و در ادامه گفت: «کارهای او از نظر موضوعی به فیلم‌های بلند و پوستر فیلم‌های کوتاه و همچنین پوسترهای جشنواره‌ها تقسیم می‌شود. در دوره اول حضور شاخص حقیقی را در دوجنبه می‌توان دید؛ یکی آنجا که در کانون پرورش فکری در کنار هنرمندان و طراحان مطرح، پوسترهای زیبایی طراحی کرد و مجموعه نفیسی رقم زد و دیگری دوره‌ای بود که پوسترهایی را برای سینمای آزاد ارایه کرد که در آنها می‌توان نگاه تازه‌ای را دید.»

این مدیر هنری کمپین تبلیغاتی در سینمای ایران، همچنین به پایه‌گذاری گرافیک مدرن توسط مرتضی ممیز اشاره کرد و گفت: «پوسترهایی که زنده‌یاد مرتضی ممیز طراحی کرد در ذائقه‌ علاقه‌مندان سینما تاثیرگذار بود و یکی از کسانی که آن را پی‌گرفت حقیقی بود. بعد از انقلاب قدری به تبلیغات سینما توجه ‌شد و بنیاد سینمایی فارابی به گرافیک در سینما توجه بیشتری نشان می‌داد.»

به گفته‌ی اثباتی، حقیقی قبل از انقلاب پوستر فیلم سینمایی طراحی نکرد. چرا که در آن دوره، طراحی پوستر گونه‌ خاصی بود و به گرافیست‌های تحصیل‌کرده میدان داده نمی‌شد و در این میان فقط ممیز با شیوه خاص خود طراحی‌هایی داشت. در این دوره هم پوستر فیلم‌هایی که در ایران تولید می‌شد و یا فیلم‌های خارجی که در ایران به نمایش در می‌آمد توسط طراحان گرافیک توانایی طراحی شدند که به اعتقاد اثباتی این پوسترها ذائقه‌ها را تغییر داد.

او حقیقی را یکی از کسانی دانست که در این موضوع تاثیرگذار بود و به این اعتبار حقیقی را جانشین شایسته‌ای برای زنده‌یاد مرتضی ممیز دانست.

یکی از آسیب‌های گرافیک سینما بی‌توجهی به پوسترهای سینمایی بود

اثباتی با اشاره سیاست‌گذاری‌های متفاوت در عرصه‌ی مدیریت سینمایی کشور گفت: «یکی از آسیب‌های گرافیک سینما بی‌توجهی به پوسترهای سینمایی بود، به‌همین خاطر بیشتر پوسترهای سینمایی یکدست شدند و نسل جدید که از امکانات جدید استفاده می‌کرد؛ دیگر کارهایشان هویتی که در پوسترهای حقیقی و ممیز وجود داشت را ندارند. تز نرم‌افزار تصویر ناخوشایندی از گرافیک ایجاد کرده است و به دلیل همین جریان، در حوزه پوسترهای سینمایی، حقیقی کم کارتر شده است، زیرا تهیه‌کنندگان می‌دانند او از اصول خود کوتاه نمی‌آید و اگر پوسترهایی در سال‌های اخیر طراحی کرده به اصولش پایبند بوده است.»

او به نسل جدید طراحان گرافیک توصیه کرد که تسلیم جریان حاکم نشوند و خلاقیت را مد نظر داشته باشد.

مجید سرسنگی، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران ضمن تسلیت ایام فاطمیه؛ با اشاره به اخلاق‌مداری که از مهم‌ترین ویژگی‌های حضرت فاطمه (س) بوده است، گفت: «امروز سالروز درگذشت حضرت فاطمه (س) است، امیدوارم در همه ایامی که مربوط به شخصیت‌های بزرگ است توجه بیشتری به زندگی و شیوه زندگی‌شان کنیم و به سیره ائمه و شخصیت‌های بزرگی مثل حضرت فاطمه(س) توجه کنیم و از ایشان یاد بگیریم.»

وی افزود: «حضرت فاطمه (س) زنی است که ما قطعاً همسان او را نخواهیم دید الگویی که ما هرگز در تاریخ مانند او نداشته‌ایم. یکی از نکاتی که حضرت فاطمه (س) همیشه به عنوان یک الگو برای ما مطرح می‌کند بحث اخلاق و اخلاق‌گرایی است چیزی که در جامعه ما در این سال‌ها یا مفقود است یا کمرنگ شده است. اساسا در مذهب تشیع چند اصل مهم است که زندگی بشر را تضمیمن می‌کند یکی از آنها اخلاق است. حضرت رسول می‌فرمایند من مبعوث شدم که اخلاق شما شکل دهم.»

اخلاق‌گرایی باید از سوی کسانی ترویج شود که الگوی جامعه هستند

این استاد دانشگاه در ادامه اضافه کرد: «چه جامعه اسلامی باشد چه غیر اسلامی باشد چه در غرب باشد و چه در شرق، شیرازه زندگی سعادتمند در هر قوم، رسیدن به اخلاق و اخلاق‌گرایی است. این اخلاق‌گرایی باید از سوی کسانی ترویج شود که الگوی جامعه هستند. مردم به هنرمندان و فرهیختگان نگاه ویژه‌ای دارند بنابراین نقش هنرمندان برای ترویج اخلاق ویژه است. ما در طول تاریخ هنرمند زیاد داشته‌ایم؛ بسیار کسانی بوده‌اند که آمده‌اند و کار هنری انجام داده‌اند اما به نظرم کسانی در تاریخ و فرهنگ و هنر ما به جای مانده‌اند که این اصل اخلاق‌گرایی را حفظ کرده‌اند. کسانی در این تاریخ ثبت شده‌اند که شأنیت اخلاق‌گرایی را به ثبوت رسانده‌اند.»

جامعه ما از اخلاق فرهنگی فاصله گرفته‌ است

سرسنگی سپس با اشاره به اوضاع امروز جامعه ایرانی، اظهار داشت: «نگاهی به این که در چه جایگاهی هستیم نشان می‌دهد که جامعه ما از اخلاق فرهنگی فاصله گرفته‌ است و هنرمندان می‌توانند در تبلور مجدد اخلاق‌گرایی کمک کنند. اگر نگاهی در تاریخ دین‌مان داشته باشیم داستان‌های زیادی در این‌باره وجود دارد،به عنوان مثال حضرت محمد (ص) آزارهای زیادی می‌دیدند ولی وقتی مکه را فتح کردند کسانی که ایشان را آزار داده بودند از سوی حضرت عفو شدند. این نمونه‌ای از اخلاق سیاسی و حکومتی است. حضرت علی (ع) وقتی در یکی از جنگ‌ها دشمن خود را به زمین می‌زند، دشمن‌اش آب دهانش را به روی ایشان می‌ریزد، حضرت لحظاتی قدم می‌زند و دوباره برای مبارزه بر می‌گردد. وقتی از او دلیل این کار را می‌پرسند، می‌فرمایند که نمی‌خواستم که غضب شخصی من بر وظیفه دینی‌ام غالب شود.»

دلیل محبوبیت برخی از هنرمندان اخلاق‌گرایی آنها است

مدیرعامل خانه هنرمندان ایران در ادامه عنوان کرد: «چند روز پیش یکی از هنرمندان تئاتر ما، بهرام ریحانی درگذشت. برخی که پشت او حرف می‌زدند که او مریض نیست و تمارض می‌کند، الان چطور با وجدانشان کنار می‌آیند یا کسی که نام خودش را استاد گذاشته و وظیفه‌اش تربیت دانشجویان است، کسی را اجیر می‌کند که صدای استاد دیگری را ضبط کند تا علیه او استفاده شود. آیا این شأن معلمی در هنر است؟ اگر امروز برخی از هنرمندان در قلب‌ها محبوب هستند فقط به خاطر طراحی یک پوستر، گرفتن یک عکس یا خلق یک نقاشی نیست بلکه اخلاق‌مداری آنها باعث شده که سر احترام مقابل آنها فرود بیاوریم.»

سرسنگی در ادامه با اشاره به فعالیت چشمگیر جشن تصویر سال در حوزه فرهنگ و هنر، گفت: «خوشحالم که در دوازدهمین ماه سال میزبان دوازدهمین دوره جشن تصویر سال هستیم حرکتی که نشان داده که اگر با سلامت و مدیریت خوب همراه باشد، می‌تواند سال به سال گسترش یابد و فعالیت‌های جدیدی به زوایای هنری هنرمندان اضافه کند. به دست‌اندرکاران این حرکت خسته نباشید می‌گویم که چراغ این جشن را با وجود همه سختی‌ها روشن نگه داشته است.»

میراث فرهنگی ما هنرمندان هستند

مدیرعامل خانه هنرمندان ایران ادامه داد: «میراث فرهنگی ما صرفاً چند اثر هنری و چند بنا نیست. میراث فرهنگی ما خود هنرمندان هستند و همانطور که پیش‌تر هم پیشنهاد کردم، به نظرم سازمان میراث فرهنگی ما باید جایی را برای حمایت بیشتر از هنرمندان و خالقان آثار باز کند.»

مشاور هنری شهردار تهران در پایان سخنان خود، اظهار داشت: «ما تقریباً از اواخر سال اولی که به عنوان خدمتگزار شما در خانه هنرمندان حضور پیدا کردیم، طرحی داشتیم و آمادگی خود را اعلام کردیم که بتوانیم ماحصل یک سال فعالیت هنرمندان را در یک واقعه هنری بزرگ، برگزار کنیم. این آمادگی اولیه را اعلام می‌کنم و جزییات این برنامه را بعد از هماهنگی با شورای عالی محترم خانه هنرمندان به اطلاع خواهم رساند.»

در پایان این مراسم هدایایی از سوی شرکت دایا سیستم، حامی مالی دوازدهمین جشن تصویرسال، به هنرمندان تقدیر شده، اهدا شد.