سودای کشورگشایی یا تهاجم پیش‌دستانه؟
وقتی اردوغان برای حمله به عراق از ناتو مایه می‌گذارد/ پروژه مشترک ترکیه و رژیم صهیونیستی علیه بشار اسد
ترکیه خواستار برجسته شدن تهدید علیه این کشور در مرزهای عراق و سوریه در چارچوب سند استراتژیک ناتوست و به نظر می‌رسد آنکارا برای حمله به نوار مرزی جنوبی، به این پیمان نظامی تکیه کرده است.
به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، ترکیه سال‌هاست که داعیه مبارزه با گروه‌های تروریستی کردتبار در شمال سوریه و عراق را دارد و تحرکات این کشور در خط مرزی جنوبی، به بحث داغ این روزها تبدیل‌شده است. در این میان، اگر بگوییم که حساسیت تحرکات آنکارا در شمال عراق کمتر از سوریه نیست، سخن به‌گزاف نگفته‌ایم.
عملیات نظامی ترکیه در سوریه و انزوای آنکارا
مهم‌ترین موضوعی که در دستور کار ترکیه قرار دارد، افزایش حملات گروه تروریستی «پ.ک.ک» و «ی.پ.گ» در سوریه به‌ویژه در مناطق منبج و تل رفعت است. اردوغان بارها اعلام کرده که عملیاتی در آنجا انجام خواهد شد. اما هم روسیه و هم ایران مخالف آن هستند. با توجه به این شرایط، باید گفت که انزوا و تنهایی ترکیه در سیاست خارجی، کاملاً مشهود است.
بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰، ترکیه با عملیات‌های نظامی گسترده‌ای مانند سپر فرات، شاخه زیتون و چشمه صلح، یک نوار امنیتی از عفرین تا تل ابیض در شمال سوریه ایجاد کرد. در برخی از نقاط این نوار، نیروهای ترکیه و روسیه، آمریکا و روسیه گشت‌زنی می‌کنند و تا عمق ۳۰ کیلومتری، راه را بر ترددی. پ.گ و نهادهای اقماری پ.ک.ک بستند. اما بااین‌حال، در این نوار، مشکلاتی وجود دارد اما چاووش اوغلو وزیر امور خارجه (۱۱ اکتبر ۲۰۲۱) مدعی شد روسیه به قول خود عمل‌نکرده و مدیریت و نظارت بر این مناطق، ناتمام مانده است.
برای اهداف ترکیه در سوریه دو رویکرد حداقلی و حداکثری می‌توان قائل شد. در رویکرد حداقلی قرار است کریدور امنیتی به عمق ۳۰ کیلومتر از دجله تا ادلب سوریه را ایجاد شود. ترکیه که ماه‌ها و سال‌ها تلاش کرد تا منطقه‌ای حائل در مرزهای خود با سوریه را ترسیم کند از خلاء قدرت ناشی از خروج نیروهای روسی بهره خواهد برد تا عمق نفوذ خود را در سوریه افزایش دهد. افزایش حملات تروریستی و ایذایی اخیر توسط پ ک ک و یگان‌های مدافع خلقی. پ.گ و پ.ک.ک که در شمال سوریه فعال هستند، بهترین فرصت و بهانه برای ترکیه است تا بتواند افکار عمومی را در داخل و کشورهای منطقه‌ای را راضی به مداخلات جدید کند.
ائتلاف نانوشته تل‌آویو و آنکارا برای فشار بر بشار اسد
ترکیه بعد از ایجاد منطقه امن در شمال سوریه، پناه‌جویان سوری را به این مناطق منتقل خواهد کرد. هدف دیگر ترکیه بازگشت دائمی پناه‌جویان سوری به مناطق امن شمال سوریه است. این بهترین فرصت برای ایجاد تغییرات جمعیتی در مرزهای سوریه و ترکیه نیز خواهد بود.
در رویکرد حداکثری؛ ترکیه به دنبال افزایش فشار به دولت اسد و زمینه‌سازی برای ایجاد تغییرات در مرکز و جنوب سوریه است. حمایت از نیروهای مخالف اسد پروژه مشترک ترکیه و اسرائیل است که در سفر جدید چاووش اوغلو به تل‌آویو موردتوافق قرارگرفته است. حمایت جدی امارات متحده عربی و تا حدودی عربستان از گفت‌وگوهای ترکیه – اسرائیل در خصوص آینده سوریه خبر از ائتلافی نانوشته برای اعمال فشار بیشتر به بشار اسد و نیروهای ایرانی مستقر در سوریه دارد.
انتقاد ترکیه به «مفهوم استراتژیک ۲۰۳۰» ناتو
همان‌طور که انتظار می‌رفت، «مفهوم استراتژیک ۲۰۳۰» که در اجلاس اخیر رهبران ناتو موردبحث قرار گرفت، به‌طور عمده بر مرزهای شرقی ائتلاف در برابر تجاوز احتمالی روسیه متمرکز خواهد بود اما خواسته ترکیه در رابطه با این سند، برجسته کردن تهدید علیه این کشور از سوی مرزهای جنوبی‌اش در عراق و سوریه بود؛ مرزهایی که اتفاقاً به دلیل عضویت ترکیه، مرزهای ناتو هم تلقی می‌شوند. به گفته آنکارا، برنامه‌های دفاعی ناتو برای مرزهای جنوبی باید شامل تهدیدات پ‌ک‌ک و شاخه سوریه آن (ی‌پ‌گ) باشد. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در بیانیه‌ای در ۲۷ ماه مه تأکید کرد که سند مفهوم راهبری باید بر عزم راسخ ناتو برای مبارزه با «همه اشکال تروریسم» تمرکز داشته باشد.
بهره‌برداری داخلی ترکیه از حمله به جنوب
به دلیل حساسیت موضوع، احزاب مخالف دولت در ترکیه به‌طور آشکار با عملیات ترکیه در سوریه مخالفت نمی‌کنند مگر حزب دموکراتیک خلق که طرفدار کردها است. ائتلاف مخالف دولت متشکل از شش حزب سیاسی اواخر ماه میلادی گذشته بیانیه‌ای مشترک صادر و تأکید کردند این وظیفه دولت است که اقدامات لازم را برای «حفظ امنیت مرزها و مبارزه با تروریست‌ها» انجام دهد.
در این بیانیه آمده است: «اما، ما متعهد به اتخاذ موضعی مشترک علیه استفاده از مسائل مربوط به امنیت ملی با اهداف سیاسی داخلی هستیم که به دنبال تأثیرگذاری بر روند انتخابات آتی است؛ با القای این موضوع که ما در شرایط خاص قرار داریم.» رهبران اپوزیسیون استدلال می‌کنند که دولت حاکم ممکن است اواخر امسال انتخابات زودهنگام را برگزار کند و با یک عملیات نظامی همه‌جانبه در راستای ایجاد واکنش متحدان ناتو، فضای بهتری را برای رجب طیب اردوغان فراهم کند تا دوباره انتخاب شود. اپوزیسیون دولت ترکیه معتقد است که انحراف موضوع و مسئله اصلی کشور از اقتصاد به سمت امنیت، به اردوغان در انتخابات کمک خواهد کرد؛ آن هم در زمانی که اقتصاد ترکیه در تنگنای وخیم بی‌سابقه‌ای گیر افتاده است.
اما و اگرهای بیانیه تهران پیش پای آنکارا
این در حالی است که در بیانیه سران روند آستانه در تهران، هرگونه اقدام تروریستی و همچنین تلاش برای ایجاد خودمختاری رد و به بندهایی اشاره‌شده که حمله و مداخله نظامی را زیر سؤال می‌برد و درصورتی‌که اردوغان، دست به عملیات بزند، اعتبار خود و کشورش را به چالش کشیده است. در بند دوم این بیانیه، «بر تعهد تزلزل‌ناپذیر خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین به اهداف و اصول منشور ملل متحد تأکید و تصریح کردند که این اصول باید مورداحترام همگان بوده و هیچ اقدامی، فارغ از عاملان آن، نباید این اصول را تضعیف کند.»
در بند چهارم نیز آمده است که «تمامی تلاش‌ها برای ایجاد واقعیات جدید میدانی به بهانه مبارزه با تروریسم، ازجمله ابتکارات غیرمشروع خودمختاری را مردود دانسته و عزم خود را برای مقابله با دستور کارهای جدایی‌طلبانه که با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و نیز تهدید علیه امنیت ملی کشورهای همسایه از طریق حملات و نفوذهای فرامرزی صورت می‌گیرد را ابراز کردند.»
خشم عراقی‌ها از حمله ترکیه استان دهوک
روز چهارشنبه بیست‌ونهم تیرماه حمله توپخانه‌ای ترکیه به مکانی گردشگری در شهر زاخو واقع در استان دهوک اقلیم کردستان عراق منجر به کشته شدن هشت شهروند و زخمی شدن ۲۳ شهروند دیگر که از گردشگران بودند، تحت حملات توپخانه‌ای قرار گرفتند. این در حالی است که ترکیه مسئولیت این حمله را نپذیرفته و مدعی شده است که این حملات توسط حزب کارگران کردستان (پ.ک. ک) انجام‌شده است؛ اقدامی که خشم عراقی‌ها را به همراه داشته است.
روز گذشته نیز دو گروه ناشناس که خود را عراقی معرفی کرده‌اند، مسئولیت حمله به پایگاه‌های ترکیه در منطقه کردستان عراق را بر عهده گرفتند. رسانه‌های کُردی‌زبان در عراق خبر داده بودند که یک پایگاه ترکیه، بامداد جمعه، در ناحیه بامرنی با دو پهپاد هدف حمله قرار گرفته است. گروه مذکور در کانال تلگرامی خود با انتشار ویدئویی اعلام کرد: «سرایا اولیاء الدم مسئولیت عملیات ویژه انتقام شهدای مرکز گردشگری «برخ» را که با تعدادی پهپاد دوربرد علیه پایگاه ترکیه در ناحیه بامرنی استان دهوک انجام شد، برعهده می‌گیرد». سرایا اولیاء الدم در ادامه هشدار داد: «اگر نیروهای ترکیه از خاک عراق خارج نشوند، حملات بعدی ما در داخل خاک ترکیه خواهد بود».
همان‌گونه که در ماجرای قصد آنکارا برای حمله سوریه بیان شد، ترکیه به‌شدت نگران وضع انتخابات آینده خود است. از طرفی ارتش خود را مجهز کرده و در خط مرزی نگه‌داشته و تا ۵۰ کیلومتری داخل خاک عراق هم واردشده و به دنبال بهانه‌هایی است که بگوید ارتش ما در خارج مشغول مبارزه و جنگ است و باید همه متحد شویم و از آن‌ها حمایت کنیم و درنتیجه بافت سیاسی را به هم نزنیم. هدف اصلی ترکیه در واقع، ایجاد هرج‌ومرج خارج از مرز، ایجاد مشغولیت‌های نظامی و استفاده از فعالیت‌های نظامی برای استحکام جایگاه حزب و شخص اردوغان در انتخابات آینده است.
دولت عراق براثر فشار احزاب عراقی، مردم و خانواده کشته‌های این حملات، مجبور شد جلسه شورای امنیت عراق را تشکیل دهد و این حملات را بررسی کند. همچنین دستورالعمل‌هایی نسبت به فراخوان سفیر و کاردار عراق در آنکارا، تعطیلی سفارت ترکیه در بغداد، ایجاد محدودیت برای پروازهای ترکیه به عراق و محدودیت برای ورود کالا از ترکیه به عراق صادر کرد و قرار شد به سازمان ملل و شورای امنیت هم شکایت شود و این اعمال را محکوم کنند.
بخش عمده‌ای از اقتصاد ترکیه متکی به گردشگران عراقی که به این کشور سفر می‌کنند، است و اگر این سفرها محدود شود ترکیه عملاً حدود سه میلیارد دلار متضرر خواهد شد. از طرف دیگر بخش عمده‌ای از بازارهای عراق در اختیار شرکت‌های ترک است و کار این شرکت‌ها متوقف خواهد شد و بازهم چند میلیارد دلار ضرر خواهند کرد. این نوع اقدامات تنبیهی می‌تواند در رفتار ترکیه نسبت به عراق باعث تجدیدنظر شود و ترکیه به این نوع اقدامات پایان دهد.
انتهای پیام/۴۱۰۶/
انتهای پیام/
