چرا گسترش «ناتو» تهدیدی برای غرب آسیا و ایران است؟

گروه سیاست خبرگزاری آنا- زهرا کریمی- سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو در سال ۱۹۴۹ میلادی با هدف دفاع از کشورهای عضو در مقابل تهدید کمونیست شکل گرفت. ماده ۵ پیمان ناتو اصلی‌ترین تعهد این پیمان است که به موجب آن حمله مسلحانه به یک یـا چنـد عضو پیمان در اروپا و یا ایالات متحده به مثابه حمله مسلحانه علیه تمامی اعضا تلقی می‌شـود.
ناتو در حال حاضر بزرگترین پیمان نظامی در جهان است و از لحاظ نفوذ و تسلط اقتصادی و نظامی آمریکا در رأس آن قرار دارد.

پس از فروپاشی شوروی و انحلال پیمان وروشو در بلوک شرق، پیمان نظامی-امنیتی ناتو دچار بحران هویت شد چراکه دیگر دلیلی برای تداوم حیاتش وجود نداشت اما به دلیل نیاز استمرار حیات این پیمان با هدف توسعه هژمونی آمریکا، توجه اعضای آن به شرق جلب شد و این چنین لزوم تداوم حیات ناتو و گسترش حوزه جغرافیایی آن به سمت شرق به یک ضرورت تبدیل شد.

با توجه به تحول در فلسفه وجودی ناتو در دوران بعد ازجنگ سرد، اهداف ناتو به سمت کنترل بحران‌های ناشی از تروریسم، سلاح‌های کـشتار جمعـی و تـأمین امنیـت انرژی در شرق پیش رفت. این رویکرد در سند استراتژیک ناتو در سال ۱۹۹۹ در نشست سران ناتو در واشنگتن به تصویب رسید. البته اجلاس و نشست‌های مختلفی درمورد تدوین اهداف جدید ناتو تشکیل شد که کنفرانس پراگ، کنفرانس استانبول و اجلاس ریگا از مهمترین آن‌ها در این زمینه هستند.

بنابراین ناتو در شرایط جدید بین‌المللی با ارائه تعریف تازه‌ای از تهدیدات علیه کشورهای عضو، طیف وسیعی از موضوعات جهانی نظیر تکثیر سلاح‌های کشتار جمعی، اختلافات قومی و نژادی، تروریسم، مدیریت بحران‌های منطقه‌ای، مهاجرت، امنیت انرژی، جنگ‌های سایبری و... را مورد شناسایی قرار داد و این تهدیدات نوین بهانه‌ای برای گسترش حضور و نفوذ ناتو در شرق و منطقه خاورمیانه شدند. این چنین مبارزه با تروریسم و دیگر تهدیدات نوین، چالش اصلی امنیت بین‌المللی شده و بلوک غرب و در رأس آن‌ آمریکا با ارائه دکترین نظم نوین، برای ناتو کارویژه جدیدی تعریف کرد.

در نهایت این شیوه جدید با عنوان تهدید علیه منافع کشورهای عضو، زمینه را برای ایفای نقش ناتو در هر منطقه‌ای از جهان که منافع اعضای آن اقتضاء کند، فراهم ساخت. ناتو در شرایط جدید برای اقدامات مداخله جویانه‌اش، حتی خود را نیازمند کسب مجوز از شورای امنیت ملل متحد هم نمی‌داند و اقداماتش در هر زمینه‌ای را مجاز و مشروع اعلام می‌کند. غرب به سرکردگی آمریکا با استفاده ابزاری از مفاهیم حقوق بشری و مبارزه با تروریسم، درصدد است با گسترش ناتو به شرق و تقویت جایگاه آن، از صرف یک نیروی نظامی بودن، تبدیل به حافظ منافع اقتصادی غرب در جهان شود.

آنچه موجب حساسیت بیشتر این حرکت خزنده ناتو در شرق می‌شود، گسترش حوزه جغرافیایی و کارکردی ناتو و نزدیکی آن با مرزهای جمهوری اسلامی ایران و آب‌های خلیج فارس است. به نظر می‌رسد که ناتو با راهبرد جدید، یعنی همکاری با کشورهای غیر عضو در این سازمان و با استفاده از انگیزه کشورهای حاشیه خلیج فارس، سعی در مقابله با جمهوری اسلامی دارد. از آن جایی که ناتو در تـلاش برای گسترش دامنه نفوذ امنیتی خود در جهان است و با توجه به اینکه جمهوری اسلامی در موقعیت جغرافیایی حائز اهمیتی قرار دارد، چشم‌پوشی ناتو از ایران به عنوان یکـی از قطب‌های ژئوپولیتیک منطقه غیرممکن به نظر می‌رسد.

در حال حاضر شاهد حضور ناتو در افغانستان، عـراق، آسـیای مرکزی و ترکیه هستیم و ایران باید خود را با واقعیت این حضور تطبیق دهد. واضح است که اتخاذ سیاست‌های درست در این راستا برای تأمین منافع کشور لازم و ضروری است.

حوزه‌هایی که ناتو می‌تواند از طریق آن‌ها بر تحولات منطقه غرب آسیا تأثیر گذاشته و نقـش بیشتری را در منطقه ایفا کند، عبارتند از ترکیه، افغانستان، فلسطین و مهم‌تر از همه عراق؛ ایـن منـاطق، مناطق پیرامونی و یا تعاملی با جمهوری اسلامی هستند که هریک از آن‌ها بر اهداف سیاست خارجی ایران تأثیر مستقیم دارند.

حضور در حوزه‌های مرزی و تعاملی عمده جمهوری اسـلامی ایـران، تحـت عنوان گسترش ناتو به شرق و در راستای کارکردهای جدید این پیمان همچون مبارزه با تروریسم و سلاح‌هـای کـشتار جمعـی پس از یازده سپتامبر بیشتر و محسوس‌تر شده است و در واقع ناتو و ایالات متحده و کشورهای عضو پیمان، طبق یک معادله تصنعی ژئوپولیتیکی در همسایگی ایران قرار گرفته‌اند.

وجود ناتو در اکثر نقاط حساس غرب آسیا، آسیای مرکزی، قفقاز، افغانستان، عراق و ترکیه تهدیداتی را برای ایران به ارمغان خواهد آورد. این امر جایگـاه ژئوپـولیتیکی و تعـاملات سیاسـت خارجی ایران و همچنین نوع تعامل جمهوری اسلامی با سازمان‌های بین‌المللی را با تحولاتی مواجه خواهـد کـرد.

علاوه بر این، در حال حاضر جنگ اوکراین به عنوان یک چالش اساسی برای کشورهای پیمان آتلانتیک شمالی مطرح است و موجب تحرکات و اقدامات جدید ناتو شده به طوریکه در جدیدترین این تحولات، می‌توان به پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو اشاره کرد.

باید گفت این امر منجر به گسترش و تقویت بیش‌ از پیش ناتو و تنگ‌تر شدن حلقه محاصره به دور روسیه می‌شود و در نتیجه این موضوع به طور قطع فضای امنیتی و سطح تنش‌ها در منطقه شمال اروپا افزایش می‌یابد. هر چند فنلاند و سوئد جمعیت و بودجه نظامی قابل توجهی ندارند، اما از ارتش‌های مدرن و زیرساخت صنعتی و فناورانه نظامی مطلوبی برخوردارند و البته در سال‌های اخیر به دلیل نگرانی از تهدید روسیه هزینه‌های نظامی خود را هم افزایش داده‌اند.

پس از شروع جنگ اوکراین، فنلاند بودجه نظامی خود را از ۳ به ۵ میلیارد دلار و سوئد از ۵ به ۷ میلیارد دلار افزایش داده است، بنابراین عضویت این دو کشور، باعث تقویت قدرت ناتو و فراگیرتر شدن آن خواهد شد.

با همه این احوال، گسترش و نفوذ ناتو در شرق چه به بهانه‌های استعماری حقوق بشری و تروریسم و چه به بهانه تنش روسیه و اوکراین و ترس از قدرت روسیه، به طور مسلم به نفع ایران و کشورهای منطقه نخواهد بود و آن را باید به عنوان یک خطر و تهدید به حساب آورد و بی‌شک آمریکا از این موقعیت نهایت استفاده را ضد جمهوری اسلامی ایران خواهد کرد. تأثیر منفی بر روابط ایران و اتحادیه اروپا، پر رنگ شدن نقش و جایگاه برخی از کشورهای همسایه ایران در سیاست خارجی اعضای ناتو، مشارکت ناتو در ترتیبات امنیتی خلیج‌فارس، فشار بیشتر آمریکا بر ایران از طریق مشروعیت بخشیدن به اقدامات ناتو در منطقه، تحت‌الشعاع قرار گرفتن روابط ایران با جمهوری‌های آسیای مرکزی و قفقاز در ارتباط با انرژی و تلاش کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای عضویت در ناتو را می توان نمونه‌هایی از تأثیرات حضور ناتو و اقداماتش در مقابله با جمهوری اسلامی ایران- باتوجه به محاصره فیزیکی ایران- دانست.

اقدامات تحریک‌آمیز ناتو در کشورهای مختلف به خصوص در بحران اوکراین نشان می‌دهد که حرکت ناتو به سوی شرق نه تنها امنیت روسیه را به خطر می‌اندازد، بلکه کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز و کشورهای غرب آسیا را نیز با تهدیدات جدی و جدیدی مواجه می‌کند و مانعی بزرگ بر سر راه پیشرفت این کشورها خواهد بود.

در همین راستا، حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها با هوشیاری خطر نفوذ غرب و گسترش ناتو در منطقه را گوشزد کردند و همواره به این امر تأکید داشتند. ایشان در دیدار رئیس‌جمهور قزاقستان در خصوص مسائل مربوط به اوکراین نیز به این موضوع اشاره کردند و فرمودند: در قضیه اوکراین مشکل اصلی این است که غربی‌ها درصدد توسعه ناتو هستند و آن‌ها هر جا که بتوانند برای گسترش نفوذ خود تأمل نخواهند کرد.

ایشان همچنین خاطرنشان کردند: باید مسائل را با دقت رصد و بررسی کرد و مراقب بود زیرا آمریکایی‌ها و غربی‌ها همواره درصدد گسترش دایره نفوذ خود در مناطق مختلف از جمله در شرق و غرب آسیا و ضربه زدن به استقلال و اقتدار کشورها هستند.

امید است مسئولین با درایت کافی و با توجه کردن به سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی، خطر حضور ناتو در منطقه را جدی دانسته و با آگاهی و اتخاذ سیاست‌های مناسب خود را برای تهدیدات احتمالی این بازوی استعماری غرب آماده کنند.

انتهای پیام/۴۱۶۴/