در نشست خبری جشنواره فیلم فجر
مانی حقیقی: از نمادگرایی بیزارم/ فرش قرمز فجر، جعلی، غلط و کمدی است
سومین نشست نقد و بررسی روز نهم جشنواره فیلم فجر به فیلم «اژدها وارد می‌شود»به کارگردانی مانی حقیقی از بخش سودای سیمرغ اختصاص یافت. این جلسه با حضور مانی حقیقی کارگردان، امیر جدیدی، همایون غنی‌زاده، احسان گودرزی و لیلا مجلل بازیگران، حسین معززی‌نیا به عنوان منتقد و حسام‌الدین مقامی‌کیا به عنوان مجری جلسه برگزار شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، در ابتدای این نشست حسین معززی‌نیا گفت: «حضور منتقد در چنین نشست‌هایی غیرضروری است و بهتر است عوامل فیلم مستقیم با مخاطبان گفت وگو کند.»
پس از آن مانی حقیقی با تشکر از اهالی رسانه که با وجود اینکه نمایش فیلم تا نیمه شب طول کشیده صبح روز بعد در جلسه نقد و بررسی حاضر شده‌اند، در پاسخ به سؤالی مبنی بر حقیقی بودن داستان این فیلم اظهار کرد: «مطمئن بودیم چنین سؤالی مطرح می‌شود و باید پاسخ این سؤال را با دو نکته تئوریک بدهم.»
وی ادامه داد: «به شما صادقانه اطمینان می‌دهم که در هر نوع فرایند خلق اثر هنری از نمادگرایی بیزار هستم و فیلم‌هایم هرگز نمادی نبوده است. اما دیگران قائل به این نمادگرایی بوده‌اند و همیشه هم اطمینان داشته‌اند که فقط برداشت خودشان از نمادهای فیلم من درست است. به نظرم این نوعی تنبلی ذهنی منتقدان را نشان می‌دهد چون دایره امکانات یک اثر را به ذهنیت خود محدود می‌کنند و و جلوی تخیل را می گیرند و این اطمینان‌شان بیش از هر چیز حاکی از نبود علاقه یا توانایی کاویدن لایه‌های بیشتر اثر است.»
وی ادامه داد: «همیشه به دنبال ساختن فضایی هستم که معانی پنهانی در آن وجود دارد و این بازی معانی برایم جذابیت دارد. در فیلم های قبلی‌ام از جمله «کارگران مشغول کارند» هم تلاش‌هایی می‌شد که معنی‌بافی شود، در حالی که هیچ برداشت خاصی مدنظر نداشتم.»
حقیقی اظهار کرد: «من اگر می خواستم فیلمی نمادین یا سمبلیک بسازم فیلمی خیالی از آب در می‌آمد، اما «اژدها وارد می شود» فیلمی خیالی نیست و در تیتراژ هم نوشته‌ام که بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده است.»
در ادامه حسین معززی‌نیا منتقد جلسه گفت: «این فیلم با یک فاصله‌ای نسبت به فیلم‌های این دوره از جشنواره برای من اثر بهتری بود. نکته قابل توجه درباره فیلم «اژدها وارد می‌شود» این است که خارج از محدوده محافظه کاری در سینمای ایران ساخته شده و یک تجربه کاملاً منحصر به فرد است. به نظر من این فیلم، فیلمی ماجراجویانه با نشانه‌های سینمایی است.»
در ادامه مانی حقیقی در پاسخ به این پرسش که آیا از بیان نکاتی که در فیلم اژدها وارد می‌شود، ترس نداشته است؟ گفت: «هنرمندی که در لفافه فیلم می‌سازد، می‌ترسد و تلاش دارد در لایه‌های استعاری حرف خود را پنهان کند، اما من از هیچ‌کس نمی‌ترسم و اساسا ترس، دیگر در اظهارنظرها و کارکرد بسیاری سینماگران و اهل هنر جایی ندارد.»
وی افزود: «معنی پنهانی وجود ندارد؛ اگر حرفی داشته باشم به طور واضح حرفم را می‌گویم چرا فکر می‌کنید، من به دلیل نگرانی بابت ابراز نظرم آنقدر احمق هستم که فیلمی این چنین پیچیده بسازم. در دوره شاه بود که هنرمندان می‌خواستند در آثارشان نیشی به دولت بزنند اما حالا اصلا ما نیش نمی‌زنیم بلکه حرفمان را صریح و آشکار می‌گوییم. احمقانه‌ترین نقدی که در مورد این کار خواندم نقدی بود که کشتی فیلم را استعاره‌ای از ایران دانسته بود.»
وی پس از بیان این مطلب به طنز از حاضران خواست او را تشویق کنند.
حقیقی در ادامه در پاسخ به پرسشی دیگر با این مضمون که آیا تفاوت فیلم‌هایش به معنی این است که جهان‌بینی مشخصی ندارد و فیلمساز مولفی نیست، تصریح کرد: «جهان بینی یعنی چه؟! این یک مفهوم کلی است مانند آن جمله‌ای که عده‌ای می‌گویند مردم این را میخواهند یا آن را میخواهند. در حالی که از نظر من مفاهیمی مانند جهان‌بینی ،جامعه و ... بی معنی است.»
وی با تاکید بر اینکه تکرار نشدن از هر چیزی برایش مهم‌تر است، گفت: «من تلاشم را می‌کنم که در هر فیلمم مخاطب را غافلگیر کنم، برایم خیلی مهم است که خودم را تکرار نکنم و به واسطه این تکرار قابل پیش‌بینی نباشم.»
وی افزود: ««پنجاه کیلو آلبالو» عید امسال اکران می‌شود، وقتی این فیلم را دیدید کاملا متوجه می‌شوید که چگونه آن را ساخته‌ام و زیرآب کل کارنامه فیلم‌سازی‌ام را زده‌ام.»
حقیقی ادامه داد: «برایم مهم این است که فیلمساز مولف نباشم چون در کشور ما فیلمساز مولف یعنی یک هنرمند مدام یک قصه را بسازد و این برای من جذابیتی ندارد. هرچند نتیجه‌اش این است که می‌گویید من جهان‌بینی ندارم.»
عاشق حاشیه هستم / فرش قرمز در ایران جعلی، غلط و کمدی است
وی در بخش دیگری از جلسه در پاسخ به فردی که گفت قصد پرسیدن سؤالی حاشیه ای دارد به طنز اینگونه اظهار کرد که عاشق حاشیه است.
این کارگردان در ادامه در خصوص نرفتن بر روی فرش قرمز گفت: «برخلاف آقای حاتمی‌کیا هیچ مشکلی با فرش قرمز ندارم. بلکه برایم خیلی دل‌انگیز است و جزو آداب و رسوم همه جشنواره‌های دنیاست. به همین دلیل در جشنواره‌های دیگر در مراسم فرش قرمز حاضر می‌شوم. حاضر نشدن ما روی فرش قرمز جشنواره فجر به این دلیل بود که این مراسم به بدترین شکل ممکن اجرا می‌شد و شیوه اجرایش کاملا نادرست است.»
وی افزود: «در فرش قرمز به پیشواز آن هنرمند می‌آیند اما معماری برج میلاد به گونه‌ای است که هنرمندان باید از طبقات بسیاری بگذرند و کلی با دوستانشان سلام و احوال‌پرسی کنند، بعد از سالن خارج شوند و دوباره وارد آن شوند تا مراسم را برگزار کنند. به همین دلیل از نظر من این فرش قرمز جعلی، غلط و کمدی است و نتوانستم به چنین سیرکی تن بدهم.»
حقیقی در ادامه و در پاسخ به این پرسش که نظرش درباره نامزدها و نامزد شدن فیلمش در چهار بخش، گفت: «از اینکه چهار تن از عوامل فیلمم جزو نامزدهای جشنواره فجر هستند، بسیار خوشحالم وقتی در جشنواره‌ای شرکت می‌کنیم یعنی به تمام قواعد آن پایبند هستیم. هیات انتخاب و داوری جشنواره با ملاک‌های خودشان آثار را انتخاب می‌کنند و اگر ما مخالفتی داریم، نباید در جشنواره شرکت کنیم.»
وی هیات داوری این دوره از جشنواره فجر را جزو افراد برجسته سینما دانست و افزود: «ما می‌دانستیم چه کسانی داور هستند، اگر بعضی افراد دیگر در این ترکیب بودند فیلمم را از جشنواره بیرون می‌کشیدم. اما به نظر این داوران احترام می‌گذارم و با نامزدهای فیلمم موافق هستم و امیدوارم جایزه بگیرند، چون در این فیلم کاری کردم که هر یک از اعضای گروه بتوانند کار خودشان را به بهترین شکل انجام دهند بنابراین هر کس در این فیلم جایزه بگیرد، بخشی از آن را متعلق به خود می‌دانم.»
کارگردان «اژدها وارد می‌شود» در پاسخ به این پرسش که بازیگر نقش اول فیلمش چه کسی است؟ گفت: «به نظر من تمام بازیگران در مقاطعی از فیلم بار قصه را به دوش می‌کشند، اما از نظر من امیر جدیدی نقش اول فیلم است. به نظر من نقش اول فیلم کسی است که جرقه اولیه داستان را می‌زند و به دنبال کشف شهود می‌رود. امیر جدیدی از این جهت جرقه اول فیلم را زد و بعد در طول روایت بار درام به دوش بازیگران مختلف افتاد.»
وی همچنین درباره بودجه ساخت این فیلم که در قشم فیلمبرداری شده، اظهار کرد: «این فیلم بودجه متعارفی داشت و خیلی پرخرج نبود. البته نسبت به سایر فیلم‌هایم بیشترین هزینه را در برداشت، اما نسبت به سایر فیلم‌های بخش مسابقه شاید کم خرج‌تر باشد. این فیلم در بخش خصوصی ساخته شده البته به تازگی مد شده همه بگویند یک ریال هم از فارابی نگرفتیم در حالی که فارابی ساخته شده برای اینکه این پول را بدهد.»
وی ادامه داد: «البته ما این کار را نکردیم چون سرمایه‌گذاران سخاوتمندی داشتیم، ضمن اینکه گروه ما به خوبی بلدند با پول محدود بهترین کیفیت را ارائه دهند.»
در ادامه همایون غنی‌زاده بازیگر این فیلم که از تئاتر وارد سینما شده نیز درباره ایفای نقش در جدیدترین ساخته مانی حقیقی گفت: «در حقیقت برای مانی حقیقی تنها یک بازیگر بودم و از تجربه همکاری با او لذت بسیاری بردم.»
وی درباره اینکه چقدر به اعتبار مانی حقیقی وارد این کار شده، توضیح داد: «دلیل اصلی این انتخاب، فیلمنامه‌ای بود که آن را طی یک ساعت و نیم خوانده و بسیار به آن علاقمند شدم و جزو فیلمنامه‌هایی بود که دائم در ذهنم می گفتم چرا چنین طرحی به ذهن من نرسیده بود.»
امیر جدیدی دیگر بازیگر این فیلم به طنز گفت: «بیشتر جزو افراد اعتباری هستم و در گام اول بر اساس اعتبار مانی حقیقی به این گروه پیوستم.»
احسان گودرزی دیگر بازیگر این فیلم نیز تاکید کرد: «در سینمایی که تا حد زیادی خالی از خیال شده، زمانی که یک متن تخیلی جلوی روی شما قرار می‌گیرد چرا باید آن تخیل را بر هم بزنیم؟ برای من بازی در چنین فیلمی و یا تماشای آن مانند تجربه یک رویاست.»
کیانا تجمل بازیگر زن این فیلم هم با بیان اینکه در کل سینمای حقیقی را دوست دارد از حضور در این فیلم ابراز رضایت کرد.
حسین معززی نیا منتقد حاضر در جلسه نیز در توضیح اینکه چرا تاکنون بیشترین نمره را به این فیلم داده متذکر شد: «یکی از مشکلات سینمای ایران و همین‌طور نقد آن اصرار عجیب به رئالیسم است. گویی این سبک تنها گونه‌ای است که به رسمیت شناخته شده است و حاضر نیستیم بپذیریم که ممکن است سینمای فانتزی هم داشته باشیم. به همین دلیل وقتی فیلمی از رئالیسم فاصله می‌گیرد به سرعت سراغ نمادگرایی می‌رویم. این بحث‌ها از سال‌ها قبل و حتی در دوره «اجاره نشین‌ها» وجود داشته است.»
وی اهمیت فیلم «اژدها وارد می‌شود» را در این دانست که این فیلم از محافظه‌کاری و روال عادی سینمای ما خارج شده و تجربه کاملا منحصر به فردی است.
در پایان جلسه حسین معززی‌نیا درباره نامزدهای بخش سودای سیمرغ جشنواره گفت: اصلا از این فهرست شگفت‌زده نشدم چون حال و هوای غالب هیات داوران این است که فیلم انتخابی چه حرفی برای گفتن دارد و با این نگاه فیلم «اژدها وارد می‌شود» یکی از نامناسب‌ترین فیلم‌ها برای این هیات است.»
انتهای پیام/
