خاطرات گیشه/ ۱۶
وقتی درام‌های اجتماعی پرچمداران گیشه سینما بودند/ «شوکران»، «دست‌های آلوده» و ستاره‌ای به نام هدیه تهرانی
در آخرین سال دهه هفتاد، سینمای ایران در قرق فیلم‌های اجتماعی بود و هنوز کمدی‌های سخیف در آن جایگاهی نداشتند.
به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، از همان روزهای ابتدایی ورود «سینماتوگراف» به کشورمان، ایرانی‌ها ارادت خاصی به هنر هفتم پیدا کردند. مردم ایران پیش از این با هنر بیگانه نبودند، اما تصاویر متحرک سینماتوگراف، جادویی داشت که در هیچ‌یک از هنرهای پیش از آن ندیده بودند. از زمانی که سینما از انحصار دربار خارج شد، تا زمانی که رنگ و روی مردمی گرفت، چند دهه زمان برد و به‌مرور هنرمندان مختلف با آثار نمایشی خاص یکی‌یکی ظهور کردند.
از همان وقتی که فیلم «دختر لر» به‌عنوان اولین فیلم ناطق سینمای ایران سر از اکران درآورد و مردم برای تماشای قصه عاشقانه «جعفر و گلنار» در صف تهیه بلیت سالن‌های سینما ایستادند، می‌شد فهمید که سینما قرار است به یکی از اصلی‌ترین تفریحات عامه مردم ایران تبدیل شود.
این پیش‌بینی درنهایت به حقیقت پیوست اگرچه در این میان با فراز و نشیب‌های فراوانی مواجه بود. اگر یک سال و نیم گذشته را اصطلاحاً «فاکتور بگیریم»، تا پیش از آن سینما جزء محبوب‌ترین تفریحات مردم در سراسر کشور بود. با وجود اینکه بسیاری از شهرهای ایران، سالن‌های استاندارد سینما ندارند، اما همان سالن‌های قدیمی و زهوار دررفته، هنوز هم پاتوق اصلی دوستداران هنر هفتم هستند.
ما در گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سعی داریم که در سلسله گزارش‌های «خاطرات گیشه» مروری آماری داشته باشیم بر آنچه در چهار دهه گذشته در سینمای ایران رخ داده است. در هر سری از گزارش‌های این مطلب که به صورت هفتگی خواهد بود، اتفاقات مربوط به یک سال سینمای ایران را در زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم، از میزان فروش تک‌تک فیلم‌ها گرفته، تا پررفت‌وآمدترین سالن‌های سینما در کشور و محبوب‌ترین ژانر سینمایی.
سینمای سال ۷۹ در یک نگاه
سال‌های پایانی دهه هفتاد، سال‌های مهمی از نظر سخت‌افزاری در سینمای ایران بود. دورانی که بسیاری از سینماداران به دنبال به‌روزرسانی سالن‌هایشان بودند و تعداد از سینماها در سراسر کشور، از حالت تک سالنه، به دو سالنه یا بیشتر تغییر کاربری دادند. به واسطه همین تغییرات، تعداد سینماها در سال ۷۹ به نسبت دو سال گذشته تغییری نکرد، اما به تعداد سالن‌ها اضافه شد و ۱۲ سالن جدید به مجموع سالن‌های سینمای در کشور اضافه شد. در این سال فیلم‌های سینمایی در ۳۱۷ سالن به روی پرده رفتند.
اما نکته قابل توجه در رابطه با افزایش سالن‌ها این است که چنین روشی فقط روی افزایش تعداد سالن‌های سینما تأثیر مثبت داشت و اینکه سینمادارها می‌توانستند همزمان دو اثر را در مجموعه‌شان اکران کنند، ولی در حقیقت با اضافه شدن این ۱۲ سالن جدید، از میزان ظرفیت سالن‌های سینما در مجموع، کاسته شد. سال قبل از این سینمای ایران در ۳۰۵ سالن نمایش، ۱۷۰ هزار و ۴۸۰ صندلی داشت، در حالی که سال ۷۹ در ۳۱۷ سالن، ۱۶۹ هزار و ۳۲۳ صندلی وجود داشت.
دلیل اصلی این مسئله هم در این بود که اکثر سینماهایی که تبدیل به دو سالن مجزا می‌شدند، سالن‌های قدیمی و مستهلک بودند، سالن‌هایی که بعضا بیش از ۶۰۰ نفر ظرفیت داشتند و در اغلب اوقات نیز صندلی‌های قدیمی و زهوار درفته‌شان خالی می‌ماند. این سالن‌های قدیمی به دلیل متراژ مناسبی که داشتند، با یک عملیات عمرانی ساده به دو سالن تبدیل می‌شدند و سینمادارها با استفاده از صندلی‌ها با کیفیت‌تر، سالن‌های کوچک با امکانات بیشتر را به سالن‌های بزرگ اولیه‌شان ترجیح می‌دادند.
این کم و زیاد شدن سالن‌ها و صندلی‌ها روی خروجی گیشه نیز تأثیر گذاشت و در حالی که سینما در سال ۷۸ جهش خوبی داشت و با پیشرفت در فروش مواجه شده بود، در این سال بار دیگر از نظر میزان مخاطب با افت مواجه شد. در این سال ۳۲ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر از فیلم‌های سینمایی دیدن کردند، در حالی که سال قبل از آن این رکورد نزدیک به ۳۳ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر بود. اگرچه با وجود این کاهش نزدیک به یک میلیون مخاطبی، میزان فروش در سینماهای سراسر کشور با رشد بیش از یک میلیارد تومانی نسبت به سال قبل مواجه شد. تنها دلیل این تناقض، افزایش قیمت بلیت سینماها بود.
در سال ۷۹ متوسط قیمت بلیت ۲۸۷ تومان بود، اگرچه سینماهای اصلی تهران و شهرهای بزرگ به مراتب از این رقم گرانتر بودند، مثل سینما «فرهنگ» تهران که با بلیت ۵۸۳ تومانی، گران‌ترین سالن سینما در سراسر کشور بود. با توجه به این قیمت بلیت هر سالن سینما به طور متوسط بیش از ۲۹ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان فروش را تجربه کرد و روی هر صندلی سینما به طور متوسط ۱۹۴ نفر نشستند. طبق آمار در آن سال جمعیت ایران کمی بیشتر از ۶۰ میلیون نفر بود و با همین مقدار می‌توان گفت که هر ایرانی در سال پایانی دهه هفتاد، ۵۵/۰ بار به سینما رفت.
خیابان ولیعصر(عج) مقصد تهرانی‌های سینمارو
در طول سال‌های مختلف دهه هفتاد و اواخر دهه شصت، رقابت نزدیکی از نظر میزان مخاطب و مقدار فروش گیشه بین سینماهای تهران و مشهد وجود داشت. دو سینمای اصلی مشهد یعنی «هویزه» و «آفریقا» همواره در جدول پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین سینماهای سال، در جایگاه‌های بالا قرار داشتند و هر سال یکی دو سینما از پایتخت به عنوان رقبای اصلی آنها قد علم می‌کرد. اما در سال ۷۹ شرایط (حداقل از نظر میزان فروش) بسیار تغییر کرد و تعداد زیادی از سینماهای تهران از این دو سینما عبور کردند. در این سال به ترتیب سینماهای «قدس»، «عصر جدید»، «استقلال»، «فرهنگ» و «آفریقا» تهران پرفروش‌ترین سینماها شناخته شدند که از میان آنها تنها سینما عصر جدید، سه سالن سینما داشت و مابقی سینماها، تک سالنه از مخاطبانشان میزبانی کردند.
اما در جدول پرتماشاگرترین سینماها، سینما هویزه به جایگاه قدیمی خود بازگشت و باوجود اینکه از نظر فروش در رتبه ششم قرار داشت، در این فهرست صدرنشین جدول بود. این سینمای قدیمی با سه سالن و ظرفیت ۱۶۸۵ صندلی، توانست در این سال بیش از ۸۶۰ هزار نفر را به سمت خود بکشاند. دو سینمای «عصر جدید» و «قدس» تهران نیز در رتبه‌های بعدی این جدول قرار گرفتند. از مجموعه سینماهای آفریقا نیز، سینمای اصفهان با ۵۴۴ هزار مخاطب و سینمای مشهد با ۵۴۱ هزار تماشاگر در رتبه‌های بعدی ایستادند.
بیشتر بخوانید:
سینمای ایران در سال ۶۴؛ محبوبیت عجیب فیلم‌های اکشن و پرواز «عقابها» به قله فروش
سینمای ایران در سال ۶۵؛ پوست‌اندازی سینما و تغییر ژانر محبوب از جنگی به اجتماعی
ظهور ستارگان جدید، اتفاق مهم سینمای ایران در سال ۶۶
صدرنشینی مقتدرانه «کانی‌مانگا» در گیشه سال ۶۷
سال ۶۸، سالی که فروش سینما بار دیگر صعودی شد
رکوردشکنی ویژه «خواستگاری» در جدول اکران سال ۶۹
کاهش ۱۵ میلیون نفری تماشاگران سینما در سال ۷۰
ریزش شدید مخاطبان مهم‌ترین اتفاق سینمایی سال ۷۱
۱۳۷۲؛ وقتی یک فیلم جریان‌ساز جلوی سقوط آزاد سینما را می‌گیرد
سال ۷۳؛ سالی که «کلاه‌قرمزی و پسرخاله» ستاره‌های پول‌ساز را شکست دادند
سال ۷۴؛ رقابت جذاب هاشم‌پور و قریبیان برای صدرنشینی در گیشه
سال ۷۵؛ سالی که عمو خسرو پول‌سازترین بازیگر ایران بود
سال ۷۶؛ سوختن یک سینما و خاکستر شدن فیلم‌ها در گیشه
افت فاحش فروش گیشه در سال ۷۷ و شرایط نگران‌کننده اکران
افزایش سه میلیون نفری تماشاگران سینما بعد از سال‌ها رکود در سال ۷۸
درخشش هدیه تهرانی با «شوکران» و «دست‌های آلوده»
در سال ۷۹ سینمای ایران در مجموع ۳۰۴ فیلم را به نمایش گذاشت که از این میزان ۲۶۱ عنوان فیلم ایرانی و ۴۳ عنوان فیلم خارجی بودند. در این میان فیلم‌های درام و اجتماعی ایرانی شرایط بسیار خوبی داشتند و رقبای اکشن و حادثه‌ای خود (که سال‌ها پرچمداران ژانر محبوب سینما بودند) شکست دادند. فیلم سینمایی «شوکران» به کارگردانی بهروز افخمی و با بازی فریبرز عرب‌نیا، هدیه تهرانی، رزیتا غفاری، محمد صالح‌علا و... در این سال پرفروش‌ترین و پرتماشاگرترین فیلم سال لقب گرفت. اثری با بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار مخاطب و فروش ۷۷۰ میلیون تومانی گیشه. بهروز افخمی پیش از این یکبار دیگر برای فیلم «عروس» صدرنشین جدول فروش شده بود، فیلمی که در اولین سال دهه هفتاد به نمایش درآمد و با بیش ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار مخاطب، در دسته پرتماشاگرترین فیلم‌های تاریخ سینما قرار دارد.
فیلم «دست‌های آلوده» به کارگردانی سیروس الوند و با بازی زوج ابوالفضل پورعرب و هدیه تهرانی نیز دومین فیلم پرفروش و پرمخاطب سال شد. اثری که ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار مخاطب داشت بیش از ۷۰۰ میلیون تومان فروش را تجربه کرد. فیلم «شور عشق» به کارگردانی نادر مقدس که اولین تجربه حضور بهرام رادان در سینما بود نیز سومین فیلم پرمخاطب سال شد و رتبه‌های چهارم و پنجم این فهرست نیز به ترتیب به «زیر پوست شهر» ساخته رخشان بنی اعتماد و «تکیه بر باد» از داریوش فرهنگ رسید.
هدیه تهرانی در این سال پرفروش‌ترین و پرتماشاگرترین بازیگر سینمای ایران لقب گرفت و در این سال بیش از ۵ میلیون نفر در سینماها به تماشای دو اثر او یعنی «شوکران» و «دست‌های آلوده» نشستند.
انتهای پیام/۴۱۷۳/
انتهای پیام/
