از عملیات پرنسس گیت تا حیات خلوت پلاک 198 خیابان فردوسی

سمیرا امیرچخماقی، گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: «کار، کار انگلیسی‌هاست»، در کشورمان عبارتی است متداول. شاید این عبارت، از معدود جملاتی باشد که از دل کوچه و خیابان‌ها می‌جوشد و تا عمق ضمیر مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران نقب می‌زند. سخت‌جانی این جمله در دل تاریخ، به خوبی حقیقت توطئه‌پردازی‌های سیاسی انگلیس در ایران را لو می‌دهد.

حقیقت آن است که انگلیس چندان تصویر روشنی نزد مردمان خاورمیانه ندارد. تاریخ دست‌اندازی‌های سیاسی عموما پنهانی این کشور در تحولات سیاسی منطقه، حسی از تردید و بدگمانی را حول سیاستمداران لندن پدید آورده است.

بخش گسترده و طولانی مدتی از تاریخ معاصر مناسبات ایران و انگلیس نیز دستخوش این تصویر بوده است. تاریخی که از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم آغاز می‌شود و تا بازگشایی چندین و چندباره سفارت لندن در تهران ادامه دارد.

پنهان شدنی نیست که در سوی مقابل نیز، لندن، تحرکات دولت ایران بعد از انقلاب را با دغدغه و نگرانی دنبال می‌کند.

تقریبا در 20 سال اخیر هر دو طرف تلاش کرده‌اند تا دیوار بی‌اعتمادی میان یکدیگر را کوتاه کنند اما هر بار حادثه‌ای، خواسته یا ناخواسته، خشتی جدید بر این دیوار نهاده است.

شاید دعوت انگلیس از وزیر امور خارجه کشورمان برای حضور در لندن و پذیرش این دعوت از سوی محمدجواد ظریف، تلاش دیگری برای کاهش تیرگی مناسبات میان دو طرف باشد.

نگاهی به حوادث موجود در تاریخ مناسبات تهران و لندن می‌تواند پرتوی بر بی‌اعتمادی‌ها، نگرانی‌ها و تلاش‌های سازنده دو طرف افکند.

29 مرداد 1394

پس از سفر فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه انگلیس و هیاتی از بازرگانان این کشور به ایران، سفارت لندن در تهران مجددا گشایش یافت.

این جریان در پی توافق ایران با شش قدرت جهانی برای کاهش ابعاد برنامه هسته‌ای ایران در مقابل رفع تحریم‌ها انجام شد.

27 خرداد 1393

ویلیام هیگ، وزیر وقت امور خارجه انگلیس، اعلام کرد شرایط برای بازگشایی سفارت انگلیس در تهران مهیاست.

رسانه های انگلیسی نوشتند که این اظهارنظر در پی انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور جدید ایران انجام شد.

16 مرداد 1391

رهبر انقلاب حمله به سفارت انگلیس در تهران را محکوم کردند. ایشان در دیدار چمعی از دانشجویان فرمودند: «در قضیه اخیر اشغال سفارت خبیث، احساسات جوانان درست بود ولی رفتنشان ( به داخل سفارتخانه) درست نبود.

9 آذر 1390

انگلیس خواستار بسته شدن فوری سفارت ایران در لندن شد و اعلام کرد که دیپلمات‌های ایرانی باید این کشور را ظرف 48 ساعت ترک کنند. ویلیام هیگ، وزیر وقت امور خارجه انگلیس، همچنین اعلام کرد که دیپلمات‌های بربتانیایی پیشتر تهران را ترک کرده‌اند.

8 آذر 1390

عده‌ای با حمله به ساختمان شماره 198 خیابان فردوسی تهران، محل استقرار سفارت انگلیس در تهران، حفاظ‌ها راشکستند و وارد محوطه این سفارتخانه شدند.

6 آذر 1390

مجلس ایران، رای به اخراج سفیر انگلیس در تهران و کاهش روابط اقتصادی و تجاری با لندن داد.

30 آبان 1390

جورج آسبورن، وزیر دارایی انگلیس، اعلام کرد که تحریم‌های مالی علیه ایران در نتیجه گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجرا خواهد کرد. پس از این، انگلیس روابطش با بانک‌های ایرانی را خاتمه داد.

آبان 1389

چهار نفر در ایران به اتهام‌های مربوط به تروریسم بازداشت شدند که دولت ایران آن‌ها را مرتبط با انگلیس داسنت. وزارت امور خارجه در لندن این موضوع را رد کرد.

شهریور 1388

ایران اعلام کرد که یک مرکز غنی‌سازی اورانیوم در نزدیکی قم راه‌اندازی کرده است. انگلیس مدعی بود که منابع امنیتی این کشور در افشای این مرکز نقشی کلیدی داشته‌اند.

30 دی 1387

همزمان با اعتراض‌های مربوط به انتخابات سال 1388 در ایران، رهبر انقلاب این موضوع را به انگلیس مرتبط دانستند و از این کشور با عنوان «استعمار پیر» یاد کردند.

آذر 1387

محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهوری وقت ایران، سال نوی مسیجی را به انگلیس تبریک گفت.

تیر 1387

گودون براون، نخست‌وزیر وقت انگلیس، در سخنانی در پارلمان اسرائیل اعلام کرد که «ایران یک انتخاب مشخص دارد: تعلیق برنامه هسته‌ایش و پذیرش پیشنهاد مذاکره یا انزوای جهانی از سوی همه دولت‌های جهان.»

اسفند 1385

ایران 15 ملوان نظامی انگلیسی را بازداشت کرد. این ملوان‌ها پس از 13 روز بازداشت، آزاد شدند.

خرداد 1383

انگلیس به همراه آلمان و فرانسه پیش‌نویس قطعنامه‌ای در آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی را تهیه کردند که از فقدان همکاری ایران با بازرسان آژانس درباره برنامه هسته‌ای کشورمان انتقاد می‌کرد. پس از آن در همین ماه، 8 ملوان بریتانیایی به مدت سه روز به دلیل ورود غیرقانونی به آب‌های ایران بازداشت شدند.

شهریور 1382

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نخستین بار درباره برنامه هسته‌ای ایران منتشر شد. در حاشیه انتشار این گزارش انگلیس اصرار داشت که این برنامه دارای ابعاد نظامی است.

بهمن 1380

ایران، دیوید راداوی، سفیر پیشنهادی لندن برای سفارتخانه انگلیس در تهران، را نپذیرفت. مقامات ایرانی اعتقاد داشتند که وی جاسوس است.

دی 1378

کمال خرازی به عنوان نخستین وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که بعد از انقلاب به انگلیس می‌رود، راهی لندن شد.

1377

انگلیس و ایران، برای نخستین بار پس از انقلاب اسلامی، سفیران خود را در کشورهای یکدیگر معرفی کردند.

شهریور 1377

روابط با انگلیس که به دنبال حوادث و رویدادهای مربوط به سلمان رشدی به شدت کاهش یافته بود، به سطح سفیر بازگشت.

1371

یک دیپلمات ایرانی به دنبال اخراج یک دیپلمات انگلیسی در تهران، از لندن اخراج شد. پس از آن، سه ایرانی – شامل دو دیپلمات و یک دانشجو- که ادعا شده بود، قصد ترور رشدی را داشتند، از انگلیس اخراج شدند.

فرودین 1370

راجر کوپر، دیگر تبعه انگلیسی که به همراه نیکولاس نیکولا به جرم جاسوسی بازداشت شده بود، آزاد شد.

1370

روابط دیپلماتیک با انگلیس پس از آزادی «تری ویت» که در لبنان برای 5 سال در بازداشت به سر می‌برد، مجددا از سر گرفته شد.

بهمن 1367

فتوای ارتداد سلمان رشدی، تبعه انگلیس صادر شد. پس از این موضوع، روابط دوجانبه دیپلماتیک با انگلیس قطع شد.

6 دی 1367

نیکولاس نیکولا، تبعه انگلیس، که به اتهام جاسوسی در ایران در بازداشت به سر می برد، زودتر از موعد آزاد شد. ایران وعده داد، راجر کوپر، تبعه دیگر انگلیس، که با اتهامی مشابه بازداشت شده بود، آزاد شود.

12 آذر 1367

با تلاش‌های انگلیس اتحادیه اروپا روابطش با ایران را از سر گرفت.

2 اردیبهشت 1359

سخنگوی وزارت امور خارجه انگلیس اعلام کرد که اگرچه سفیر این کشور تهران را ترک کرده اما قصد تعطیلی سفارت انگلیس در تهران را ندارند و یک کاردار در تهران باقی می‌ماند.

5 اردیبهشت 1359

شش نفر از مخالفان نظام جمهوری اسلامی ایران، 22 نفر را در سفارت ایران در لندن به گروگان گرفتند. با طولانی شدن مدت گروگان‌گیری، مارگارت تاچر، نخست وزیر وقت انگلیس، دستور داد تا این ماجرا هر طور شده است، خاتمه یابد.

پس از این دستور، کماندوهای انگلیسی در عملیاتی با عنوان «پرنسس گیت» که هنوز همه ابعاد پس پرده آن مشخص نیست به سفارت ایران حمله کردند. دست آخر، پنج گروگان گیر کشته شدند و یک نفر آن ها بازداشت شد. همچنین 19 نفر از گروگان‌ها آزاد و یک نفر کشته و دو نفر زخمی شدند.

1358

انگلیس سفارت خود را در تهران به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی تعطیل کرد.

1334

سازمان پیمان مرکزی (سنتو) طبق پیمان بغداد از سوی انگلیس، ‌عراق، ‌ایران، پاکستان و ترکیه برای کاهش اثر شوروی در منطقه تشکیل شد. همانند ناتو، ‌(این پیمان) متعهد به همکاری متقابل و منع مداخله در امور داخلی هر یک از اعضا بود. آمریکا در سال 1958 به این پیمان پیوست.

1332

محمد مصدق نخست‌وزیر وقت در یک کودتا با حمایت سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس سرنگون شد.

1329

محمد مصدق پس از ترور علی رزم آرا، نخست‌وزیر وقت دولت پهلوی، به عنوان نخست‌وزیر ایران منصوب شد. مصدق در 1329 تلاش کرد که صنعت نفت ایران را ملی کند،‌ اما انگلیس علیه ایران تحریم هایی به اجرا درآورد و از آمریکا درخواست کمک کرد.

1324

در سال 1324 نظامیان انگلیسی به اشغال ایران پایان دادند.

1320

انگلیس و شوروی به بهانه حضور نیروهای آلمانی در ایران، کشورمان را اشغال کردند.