افت فاحش فروش گیشه در سال ۷۷ و شرایط نگران‌کننده اکران/ سالی که پرویز پرستویی با فیلم‌هایش گیشه‌ها را فتح کرد

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، از همان روزهای ابتدایی ورود «سینماتوگراف» به کشورمان، ایرانی‌ها ارادت خاصی به هنر هفتم پیدا کردند. مردم ایران پیش از این با هنر بیگانه نبودند، اما تصاویر متحرک سینماتوگراف، جادویی داشت که در هیچ‌یک از هنرهای پیش از آن ندیده بودند. از زمانی که سینما از انحصار دربار خارج شد، تا زمانی که رنگ و روی مردمی گرفت، چند دهه زمان برد و به‌مرور هنرمندان مختلف با آثار نمایشی خاص یکی‌یکی ظهور کردند.

از همان وقتی که فیلم «دختر لر» به‌عنوان اولین فیلم ناطق سینمای ایران سر از اکران درآورد و مردم برای تماشای قصه عاشقانه «جعفر و گلنار» در صف تهیه بلیت سالن‌های سینما ایستادند، می‌شد فهمید که سینما قرار است به یکی از اصلی‌ترین تفریحات عامه مردم ایران تبدیل شود.

این پیش‌بینی درنهایت به حقیقت پیوست اگرچه در این میان با فراز و نشیب‌های فراوانی مواجه بود. اگر یک سال و نیم گذشته را اصطلاحاً «فاکتور بگیریم»، تا پیش از آن سینما جزء محبوب‌ترین تفریحات مردم در سراسر کشور بود. با وجود اینکه بسیاری از شهرهای ایران، سالن‌های استاندارد سینما ندارند، اما همان سالن‌های قدیمی و زهوار دررفته، هنوز هم پاتوق اصلی دوستداران هنر هفتم هستند.

ما در گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سعی داریم که در سلسله گزارش‌های «خاطرات گیشه» مروری آماری داشته باشیم بر آنچه در چهار دهه گذشته در سینمای ایران رخ داده است. در هر سری از گزارش‌های این مطلب که به صورت هفتگی خواهد بود، اتفاقات مربوط به یک سال سینمای ایران را در زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم، از میزان فروش تک‌تک فیلم‌ها گرفته، تا پررفت‌وآمدترین سالن‌های سینما در کشور و محبوب‌ترین ژانر سینمایی.

سینمای سال ۷۷ در یک نگاه

هرچه از دهه شصت دورتر می‌شویم، شرایط فروش فیلم‌ها سال به سال نگران‌کننده‌تر می‌شود و روند نزولی آمار فروش همچنان ادامه دارد. در سال ۷۷ از نظر سخت‌افزاری شرایط کمی بهبود می‌یابد، البته با همان سرعت پایینی که در سال‌های پیش از آن وجود داشت. در این سال ۴ سینما به ظرفیت سینماهای فعال کشور اضافه می‌شود و تعداد سینماها به عدد ۲۸۸ می‌رسد، اگرچه همه سینماهای جدید تک‌سالنه نیستند و به همین واسطه تعداد سالن‌های سینما نسبت به سال قبل از آن، ۱۰ سالن بیشتر می‌شود روی عدد ۳۰۵ می‌ایستد. خاص‌ترین سینمای کشور در این سال، سینما «سیمرغ» مشهد است که اولین سینمای ۵ سالنه ایران محسوب می‌شود.

با این افزایش سخت‌افزاری ظرفیت سالن‌های سینما در کشور به ۱۷۲ هزار صندلی می‌رسد، اما با این وجود تعداد مخاطبان فیلم‌های سینمایی با افت فاحشی مواجه می‌شود و سینما نسبت به سال قبل، ۹ میلیون بلیت کمتر می‌فروشد. در این سال تعداد کل تماشاگران سینماهای سراسر کشور به بیش از ۳۰ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر می‌رسد که با توجه به جمعیت ۶۰ میلیون نفری کشور در سال ۷۷، هر ایرانی در این سال تقریبا نیم بار به سینما رفته است! عددی که با سال‌های اوج فروش سینما در دهه شصت قابل مقایسه نیست.

در این سال اگر افزایش بلیت سینماها نبود، میزان فروش فیلم‌ها نیز در مجموع با افت شدیدی مواجه می‌شد، اما این مسئله باعث شد حداقل روی کاغذ، سینمای ایران با رشد فروش مواجه شود. ۶ میلیارد و ۳۴ میلیون تومان میزان کل فروش سینماهای کشور در این سال بوده، آن هم با متوسط قیمت بلیت ۱۹۵ تومانی که رشد ۷۰ تومانی نسبت به سال قبل از خود داشت. با همین فرمول هر سالن سینما به طور متوسط نزدیک به بیست میلیون تومان فروش داشته و هر صندلی ۳۵ هزار تومان درآمد داشته است. متوسط نشستن تماشاگر بر هر صندلی سینما ۱۷۹ نفر بوده و هر سالن به طور متوسط بیش از ۱۰۱ هزار مخاطب در طول سال داشته است.

البته عملکرد هر شهر و استان در این سال متفاوت بوده است، به عنوان مثال استان تهران که با ۷۵ سالن سینما، پرسینماترین استان کشور بوده، پرتماشاگرترین و پرفروش‌ترین استان هم لقب گرفته است. ۹ میلیون و ۸۵۷ هزار تماشاگری که در تهران به سینما رفتند، در این سال ۲ میلیارد و ۳۷۰ میلیون تومان از فروش سینما را به نام خود ثبت کردند. از طرف مقابل استان کهکلویه و بویراحمد کم‌فروش‌ترین و کم‌تماشاگرترین استان کشور بوده. اگرچه این استان با ۲ سالن سینما، از سه استان بوشهر، هرمزگان و یزد که تک‌سالنه بودند تعداد سینماهای فعال بیشتری داشت، اما با ۶۵ هزار تماشاگر و فروش ۶ میلیون و ۷۰۰ هزارتومانی ضعیف‌ترین عملکرد را داشته است.

«عصر جدید»، سینمای اول تهران در غیاب «آزادی»

در سال‌های گذشته سینما «آزادی» تهران معمولا در میان سه سینمای پرتماشاگر و پرفروش کشور بود، و اصلی‌ترین رقیب دو سینمای موفق «هویزه» و «آفریقا» مشهد به حساب می‌آمد. اما بعد از آتش‌سوزی سال ۷۶، که باعث تعطیلی این سینما شد، سینما «عصر جدید» تهران به‌عنوان نماینده پایتخت، جایگزین اصلی سینمای سوخته شد. فروش خوب این سینمای تهرانی باعث شد با وجود اینکه تعداد تماشاگران سینما «هویزه» از آن بیشتر بود، اما به‌عنوان پرفروش‌ترین سینمای ایران در سال ۷۷ به ثبت برسد. نکته جالب توجه اینجاست که سینماهای تهرانی به دلیل گران بودن قیمت بلیت‌هایشان، اکثرا در دسته سینماهای پرفروش کشور در این سال قرار گرفتند. در فهرست ۱۰ سینمای پرفروش سال، هفت سینما از تهران، دو سینما از مشهد و یک سینما از اصفهان حضور داشتند و این نشان می‌داد سینماداران تهرانی، وضعیت بهتری نسبت به سینماداران دیگر استان‌ها داشتند.

اما شرایط سینماها از نظر تعداد تماشاگر اصلا قابل قیاس با سال‌های گذشته نبوده است، در حالی که در سال‌های پیش حداقل دو، سه سینمای اول فهرست پرتماشاگرترین سینماها، بالای یک میلیون مخاطب داشتند، در این سال سینما «هویزه» مشهد با ۸۵۸ هزار مخاطب و سینما «عصر جدید» تهران با ۷۴۲ هزار مخاطب پرتماشاگرترین سینماها بودند و سالن‌های «آفریقا» در مشهد، «ایران» در اصفهان، «سعدی» در شیراز و مابقی سینماهای پرتماشاگر، حتی به پانصد هزار تماشاگر هم نرسیدند و این نشان می‌داد که شرایط اکران در سینمای ایران اصلا خوب نیست.

«مرد عوضی» پرفروش‌ترین فیلم سال

در سال ۷۷، ۲۸۶ فیلم ایرانی در کنار ۳۶ فیلم خارجی به روی پرده سینماها رفت که در این میان فیلم کمدی «مرد عوضی» به کارگردانی محمدرضا هنرمند و با بازی پرویز پرستویی، فاطمه معتمدآریا، افسانه بایگان، رضا ژیان، محمود پاک‌نیت، نادر سلیمانی و... با نزدیک به ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار مخاطب، و فروش ۸۵۰ میلیون تومانی، پرتماشاگرترین و پرفروش‌ترین فیلم سال بود. با نگاهی به دیگر آثار موفق در این سال می‌توان چند نکته جالب توجه را استخراج کرد. اول اینکه «مرد عوضی» تنها فیلم کمدی در میان ۱۰ اثر پرتماشاگر سال بوده است، البته فیلم «مرد آفتابی» که بیشتر به‌عنوان اثری اجتماعی با مایه‌هایی از کمدی محسوب می‌شود هم در این فهرست حضور دارد که نهمین فیلم پرتماشاگر سال بود.

در این سال ژانر اجتماعی، محبوب‌ترین ژانر سینمایی سال بود و فیلم‌هایی مثل «آژانس شیشه‌ای»، «کمکم کن»، «سارای»، «مرسدس» و «دیدار» آثار موفق این سال بودند. فیلم‌های سینمایی «چشم عقاب» و «یاس‌های وحشی» نیز نمایندگان موفق ژانر اکشن در سینمای سال ۷۷ بودند که مورد دوم به کارگردانی محسن محسنی نسب و با بازی جعفر دهقان، احمد میررفیعی، حسین پاکدل و... اتفاقا اکران موفقی را هم پشت سر گذاشت و با بیش از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار مخاطب و فروش ۴۱۱ میلیون تومانی، دومین فیلم پرتماشاگر و پرفروش سال لقب گرفت.

بیشتر بخوانید:

سینمای ایران در سال ۶۴؛ محبوبیت عجیب فیلم‌های اکشن و پرواز «عقابها» به قله فروش
سینمای ایران در سال ۶۵؛ پوست‌اندازی سینما و تغییر ژانر محبوب از جنگی به اجتماعی
ظهور ستارگان جدید، اتفاق مهم سینمای ایران در سال ۶۶
صدرنشینی مقتدرانه «کانی‌مانگا» در گیشه سال ۶۷
سال ۶۸، سالی که فروش سینما بار دیگر صعودی شد
رکوردشکنی ویژه «خواستگاری» در جدول اکران سال ۶۹
کاهش ۱۵ میلیون نفری تماشاگران سینما در سال ۷۰
ریزش شدید مخاطبان مهم‌ترین اتفاق سینمایی سال ۷۱
۱۳۷۲؛ وقتی یک فیلم جریان‌ساز جلوی سقوط آزاد سینما را می‌گیرد
سال ۷۳؛ سالی که «کلاه‌قرمزی و پسرخاله» ستاره‌های پول‌ساز را شکست دادند
سال ۷۴؛ رقابت جذاب هاشم‌پور و قریبیان برای صدرنشینی در گیشه
سال ۷۵؛ سالی که عمو خسرو پول‌سازترین بازیگر ایران بود
سال ۷۶؛ سوختن یک سینما و خاکستر شدن فیلم‌ها در گیشه

پرویز پرستویی پرفروش‌ترین بازیگر سال

نکته دیگر در رابطه با فیلم‌های پرفروش، افت شدید میزان مخاطبان آثار بود. تا سال‌های پیش از تعداد زیادی از فیلم‌های اکران شده در سال، توانایی جذب بیش از یک میلیون نفر را داشتند و در بین ۲۰ فیلم پرفروش هر سال، تعداد زیادی از آثار این قابلیت را داشتند، اما در این سال تنها پنج فیلم توانستند بیش از یک میلیون مخاطب داشته باشند که این مسئله نیز نشانه دیگری از شرایط نامناسب اکران در آن دوران بود.

ستاره سینمای ایران در سال ۷۷ نیز کسی نبود جز پرویز پرستویی، بازیگری که در میان آثار پرفروش سال، سه فیلم متفاوت داشت. یکی «مرد عوضی» که در ژانر کمدی بود و پرفروش‌ترین فیلم سال لقب گرفت، یکی «آژانس شیشه‌ای» که از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است و بازی درخشان پرستویی در آن سیمرغ بلورین جشنواره را نیز برایش به ارمغان آورد و سومین اثر فیلم روان‌شناسانه «روانی» بود که در آن با نیکی کریمی و مرحوم خسرو شکیبایی همبازی بود و هفتمین فیلم پرتماشاگر سال لقب گرفت. روی هم رفته در این سال بیش از ۵ میلیون و ۹۴۰ هزار قطعه بلیت از فیلم‌های پرویز پرستویی به فروش رفت که او را به موفق‌ترین بازیگر سینمای ایران در سال ۱۳۷۷ تبدیل کرد.

انتهای پیام/۴۱۷۳/پ