آن‌چه بارها در فیلم‌های جشنواره چهلم دیدیم/ زندان جذاب‌ترین لوکیشن، آقازاده‌ها و تبعیض جذاب‌ترین سوژه

به گزارش خبرنگار سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، چهلمین دوره از جشنواره فیلم فجر در حالی به پایان رسید که در این دوره ۲۲ فیلم بلند سینمایی در ژانرهای مختلف به نمایش درآمدند، فیلم‌هایی که هرکدام حال و هوای خاص خود را داشتند و روایتگر زندگی شخصیت‌هایی خاص با داستان‌هایی کاملا مجزا بودند. اما این جدا بودن به این معنا نبود که فیلم‌های امسال ارتباطی با یکدیگر نداشتند، برعکس نشانه‌های ریز و درشتی در بسیاری از فیلم‌ها وجود داشت که آنها را از برخی جهات شبیه به یکدیگر می‌کرد، نشانه‌هایی که گاه در مضمون آثار بود و گاه در دل شخصیت‌هایی شبیه به هم و یا حتی در لوکیشن‌های یکسان.

برای درک بهتر این مسئله می‌توانید دوره‌های گذشته جشنواره فجر را در ذهنتان مرور کنید، دوره‌هایی که فیلم‌هایی با مضامین اجتماعی و خاص، یا آثاری با حال و هوای سیاسی – اجتماعی بار اصلی محتوای فیلم‌ها را به دوش می‌کشید، یا دوره‌ای که شخصیت‌های سیگاری در فیلم‌ها به قدری کم بودند که می‌شد آنها را چند اثر خاص سوا کرد و در یک دسته جداگانه قرار داد. البته شخصیت سیگاری حالا دیگر چیز عجیبی در سینمای ایران نیست و تقریبا در بین ۲۲ فیلم به نمایش درآمده در سودای سیمرغ امسال، شاید فقط ۲ یا ۳ فیلم اکران شد که شخصیت‌های آن در قاب دوربین، سیگار به دست نبودند.

در این گزارش مروری داریم بر نشانه‌ها و محورهای مشترک فیلم‌های به نمایش درآمده در جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰، نشانه‌هایی که گاهی فقط در ۲ اثر به طور خاص مشخص بودند و گاهی در نزدیک به ۱۰ فیلم مواردی شبیه به آن را می‌دیدیم. قطعا این گزارش می‌تواند بزرگتر باشد و بسیاری از نشانه‌های محتوایی یا فیزیکال فیلم‌ها را به آن اضافه کرد و این موارد که در گزارش پیش رو به آنها پرداخته می‌شود تنها چند نمونه از شاخص‌ترین نکات این فیلم‌هاست.

نقش پررنگ کودکان

فیلم‌های مشابه: بدون قرار قبلی، بی‌مادر، شادروان، شهرک، ضد، علف‌زار، ماهان، ملاقات خصوصی، موقعیت مهدی، نگهبان شب، ۲۸۸۸ و...

شاخص‌ترین نمونه: بدون قرار قبلی

امسال کودکان نقش مهمی در فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره فجر داشتند و تقریبا روزی نبود که حداقل یک یا دو کودک در فیلمی حضور نداشته باشد و در نشست خبری آن اثر حضور نداشته باشد. البته این بچه‌ها هرکدام فضای خاص خود را داشتند، یکی شبیه به کودک حاضر در فیلم «شادروان» حضور ممتد، تاثیرگذار و البته کمرنگی داشت و یکی هم مثل فیلم «موقعیت مهدی» حضوری کوتاه، اما با چند سکانس تاثیرگذار. اما از بین تمام کودکان حاضر در فیلم‌ها، بچه‌هایی که در فیلم «بدون قرار قبلی»، آخرین ساخته بهروز شعیبی حضور داشتند، بسیار مهم‌تر بودند، مخصوصا پسربچه که یکی از شخصیت‌های اصلی داستان بود و از زمان حضورش در در اوایل فیلم، تا سکانس‌های پایانی، یا در تمام صحنه‌ها هست، یا اگر هم نیست در رابطه با او صحبت می‌شود. دختربچه‌های حاضر در فیلم هم شخصیت‌های شیرینی هستند، مخصوصا دختر کوچک‌تر که اتفاقا بازی کنترل شده و جذابی دارد و یکی از شخصیت‌های بانمک جشنواره امسال بود. حضور این دختر کوچولو در نشست خبری فیلم شعیبی نیز بسیار مورد توجه قرار گرفت.

زندان و بازداشتگاه

فیلم‌های مشابه: برف آخر، خائن کشی، علف‌زار، لایه‌های دروغ، مرد بازنده، ملاقات خصوصی، نگهبان شب و...

شاخص‌ترین نمونه: ملاقات خصوصی

زندان یا بازداشتگاه معمولا از آن لوکیشن‌هایی است که در فیلم‌های اکشن و جنایی زیاد دیده می‌شود، اما امسال در بسیاری از فیلم‌های درام هم چنین صحنه‌هایی وجود داشت تا جایی که می‌توان گفت تقریبا همه فیلم‌های مهم جشنواره امسال (البته به جز لایه‌های دروغ!) حداقل یک سکانس داشتند که یکی از شخصیت‌های اصلی داستان در زندان است. با این وجود اما فیلم «ملاقات خصوصی» که یکی از آثار عاشقانه و خوش‌ساخت جشنواره امسال بود، نمونه شاخص استفاده از تصاویر زندان در میان تمام فیلم‌های جشنواره است. چون تقریبا همه شخصیت‌های اصلی و فرعی این فیلم حداقل یک سکانس در زندان دارند و این لوکیشن در فیلم امید شمس، یکی از مکان‌های اصلی فیلم است که بسیاری از نقاط درام داستان در آنجا شکل می‌گیرد.

استفاده از حیوانات

فیلم‌های مشابه: برف آخر، بی مادر، خائن کشی، دسته دختران، ضد، ماهان، نگهبان شب و...

شاخص‌ترین نمونه: برف آخر

امسال در بسیاری از فیلم‌های به نمایش درآمده در جشنواره، از حیوانات استفاده شده، آن هم نه فقط در حد حضور ساده در تصویر یا استفاده‌ای دکوری، بلکه برای کلیت قصه و پیشبرد بخش‌هایی از داستان فیلم. اگرچه باتوجه به ظرفیت داستان‌ها، حضور حیوانات مختلف در این فیلم‌ها متفاوت بود. سگ، حیوانی بود که در دو، سه فیلم جشنواره امسال حضور تاثیرگذاری داشت، با این وجود گرگ‌ها و گاوهایی که در فیلم سینمایی «برف آخر» حضور داشتند، شاخص‌ترین نمونه‌ها در استفاده از حیوانات در این رویداد بودند. مخصوصا سه گرگی که در فیلم حضور دارند و بسیاری از سکانس‌های لادن مستوفی در این فیلم با حضور آنهاست و نقش بسیار پررنگی در شکل‌گیری روابط موجود در فیلم ایفا می‌کنند. یا گاوهایی که امین حیایی سکانس‌های فراوانی با آن‌ها دارد و کمک زیادی کردند که این بازیگر بار دیگر به سیمرغ جشنواره فجر برسد.

ساختمان نیمه‌ساز

فیلم‌های مشابه: بدون قرار قبلی، لایه های دروغ، نگهبان شب و...

شاخص‌ترین نمونه: نگهبان شب

لوکیشن ساختمان نیمه‌ساز هم یکی از لوکیشن‌هایی خاصی بود که مورد توجه تعدادی از فیلمسازان جشنواره امسال قرار گرفت. در این سه اثر استفاده‌های متفاوتی از این ساختمان شد که هرکدام برای پیشبرد داستان بسیار مهم بود، البته به جز فیلم «لایه‌های دروغ» که استفاده از این لوکیشن مثل بسیاری از اتفاقات دیگری که در آن رخ داد، کاملا بی‌دلیل بود! اما ساختمان نیمه‌کاری که در فیلم «نگهبان شب» به کارگردانی رضا میرکریمی وجود دارد، بیشتر از یک لوکیشن معمولی که بخشی اصلی از داستان فیلم است. ساختمانی که محل زندگی قهرمان داستان است و ما از ابتدا تا انتهای فیلم با آن و تمام اتفاقات ریز و درشتی که در جای‌جای آن رخ می‌دهد همراه می‌شویم. این ساختمان در حقیقت فراتر از یک مکان عمل می‌کند و هم باعث ایجاد گره در داستان می‌شود و هم توجه تماشاگر تا پایان فیلم به اتفاقاتی که است که حول محور آن شکل می‌گیرد.

بی‌احترامی یا اختلاف با بزرگترها

فیلم‌های مشابه: بدون قرار قبلی، برف آخر، بیرو، دسته دختران، شادروان، علف‌زار، ملاقات خصوصی و...

شاخص‌ترین نمونه: شادروان

این مضمون هم در تعداد زیادی از فیلم‌های جشنواره امسال وجود داشت و نمونه‌های مختلفی از آن را با روش‌ها و داستان‌های مختلف تماشا کردیم. بامزه‌ترین نمونه اما مربوط می‌شد به ارتباطات موجود در فیلم سینمایی «شادروان» ساخته حسین نمازی. شخصیت‌های اصلی این فیلم چند جوان هستند که در دل درام داستان، چالش‌ها و درگیری‌هایی با بزرگترهای خود دارد. آن‌ها پدر و مادرشان را مادرشان را با اسم کوچک خطاب می‌کنند و انواع و اقسام شوخی‌ها و الفاظ نابه‌جا را برای خطاب قرار دادن دایی بزرگشان به کار می‌برند.

آقازاده‌ها و بحث تبعیض

فیلم‌های مشابه: بیرو، بی‌مادر، علف‌زار، مرد بازنده و...

شاخص‌ترین نمونه: مرد بازنده

مسئله نفوذ سیاسی اجتماعی برخی خواص و آقازاده‌ها و تبعیض‌های موجود در جامعه، مواردی بود که در اکثر فیلم‌های اجتماعی امسال تقریبا وجود داشت اما در این چهار نمونه که به آنها اشاره شد، این مسئله نمود بیشتری داشت. مخصوصا در آخرین ساخته محمدحسین مهدویان یعنی «مرد بازنده» که نقش فرزند یکی از وزرا در آن حضور پررنگی داشت و بخش عمده‌ای از داستان اشاره به رانت‌هایی داشت که در اختیار او و اطرافیانش بود.

انتهای پیام/۴۱۷۳/