سهم هر ناشر از نمایشگاه کتاب اهواز، 700 هزار تومان/ آیا شرکت در نمایشگاه‌های کتاب استانی مقرون به صرفه است؟

هادی حسینی‌نژاد؛ خبرنگار فرهنگی آنا: بازار ورشکسته نشر و فشارهای اقتصادی که پیوسته ناشران را به ورشکستگی تهدید می‌کند، باعث شده که ناشران هر امکانی را برای کسب درآمد؛ یا بهتر است بگویم بازگشت سرمایه‌گذاری‌هایش از دست ندهد. یکی از این امکان‌ها حضور در نمایشگاه‌های استانی کتاب است؛ نمایشگاه‌هایی که سی‌صدمین دوره‌اش روز گذشته، 6 بهمن‌ماه در اهواز به پایان رسید. اما شرکت در این نمایشگاه‌ها، چقدر برای ناشران به صرفه است؟

با اتکا به اطلاعات منتشر شده توسط روابط‌عمومی موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، نمایشگاه کتاب اهواز از 30 دی‌ماه تا 6 بهمن‌ماه (7 روز) برپا بوده و 425 ناشر در آن شرکت داشته‌اند و مجموعِ رقم فروش در این نمایشگاه، یک میلیارد تومان بوده است (500 میلیون از آن مشمولِ حمایت 20 درصدی ارشاد شده). البته معمولا در اعلام چنین آمارهایی، میزان فروش نقدی ناشران (فروش اسکناسی) که درصد پایینی نسبت به فروش با کارت‌های الکترونیکی است، تخمین زده می‌شود؛ بنابراین تحلیل رقمِ فروش نهایی اعلام شده از سوی برگزار کنندگان، خللی را در این بررسی ایجاد نمی‌کند.

اگر میزانِ فروش یک میلیارد تومان را بر تعداد ناشرانِ شرکت کرده در این نمایشگاه تقسیم کنیم، سهم هر ناشر به شکل میانگین قریب به 2 میلیون و 350 هزارتومان بوده است. با توجه به اینکه ناشران در فروش‌های نمایشگاهی، مشمولِ پرداخت حقِ توزیع و فروش نیستند، چیزی حدود 30 درصد از رقمِ پشتِ جلد کتاب‌ها (یعنی همان میزان فروش) می‌تواند برای آن‌ها سود باشد، بنابراین هر ناشر به صورت میانگین از نمایشگاه کتاب اهواز، تنها چیزی حدود 700 هزارتومان سود کرده است!

حتی اگر نخواهیم وارد محاسبه هزینه‌ها شویم هم 700 هزارتومان سود ناچیزی برای ناشری است که مثلا از تهران به اهواز رفته در نمایشگاه شرکت کرده. اما به هر حال بد نیست مروری هم بر هزینه‌های میانگینِ حضور برای ناشران داشته باشیم. لازم به یادآوری است که ناشرانِ علاقه‌مند به شرکت در نمایشگاه‌های استانی، از پرداخت دو هزینه معافند. اول هزینه باربری از شهر خود تا نمایشگاه مقصد (تنها در مسیر رفت و نه بازگشت) و دوم اینکه اجاره‌ای بابت غرفه‌ها از ناشران دریافت نمی‌شود. اما هزینه‌هایی مانند حمل و نقل محموله کتاب از انبار تا باربری‌های شهرِ ناشر، اعزام نیرو یا نیروهای فروش به شهرِ محل برگزاری نمایشگاه، اسکان نیروها و هزینه‌های خورد و خوراک نیروها در ایام نمایشگاه و سرآخر بازگرداندن کتاب‌های فروش‌نرفته به شهرِ ناشر و استهلاک آن‌ها در رفت‌وآمد و انبار انتشارات که معمولا به دلیل پایین بودن آمارهای فروش، هزینه قابل توجهی خواهد بود.

همه‌‌ حساب‌ و کتاب‌ها روشن است! 700 هزارتومان سودِ میانگین در برابرِ هزینه‌هایی که به آن‌ها اشاره شد. بعید به نظر می‌آید سودِ میانگینِ ناشران رقم قابل توجهی از چنین نمایشگاه‌هایی باشد. البته تمام نمایشگاه‌ها شرایط یکسانی ندارند؛ مثلا نمایشگاه‌هایی که در کلان‌شهرها برگزار می‌شوند، شرایط متفاوتی دارند اما تا چه حد متفاوت؟ نکته دیگر آنکه باید در نظر داشت معدل‌گیری صورت گرفته در این نوشتار، به صورت متوازن بین ناشران حاضر در نمایشگاه اهواز صورت گرفته؛ در حالی که بخشی از این ناشران، ناشران آموزشی و دانشگاهی بوده‌اند و طبیعتا بخش قابل توجهی از فروش، سهم آنان بوده است. در این صورت بعید به نظر می‌رسد که سهمِ ناشران عمومی از این نمایشگاه، به 700 هزارتومان هم به صورت میانگین رسیده باشد.