کارشکنی دولت استرالیا در راه بازگشت پناهجویان ایرانی؛ اختلاف تهران- کانبرا بر سر نحوه صدور برگه عبور

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل آنا، جولی بیشاپ، وزیر امور خارجه استرالیا روز شنبه، ۲۹ فروردین ماه 1394 بعد از 12 سال به تهران آمد. سفری که نوید تازه‌ای بود برای پناهجویان ایرانی که سال‌هاست در وضع دشوار در استرالیا و جزایر اطراف آن همچون «مانوس» و «نایرو» محبوس مانده‌اند.

در زمان سفر پیشاب به تهران، خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی یکی از دلایل این سفر را فشار از سوی دولت استرالیا به ایران برای رسیدگی به وضع این پناهجویان عنوان کرد.

پاول فلچر، نماینده پارلمانی دولت استرالیا، نیز در آن زمان در گفت‌وگو با شبکه اسکای نیوز اظهار کرد که ایرانیان زیادی وجود دارند که درخواست آنها برای پناهندگی پذیرفته نشده است و هدف ما این است که این افراد را به کشوری که از آن آمده‌اند بازگردانیم.

با وجود این، از همان زمان مشکلاتی در راه بازگشت پناهجویان ایرانی به کشور وجود داشت. از جمله اینکه، کانبرا اجازه دسترسی پناهجویان ایرانی به نمایندگی ایران در استرالیا و دریافت برگه عبور از این نمایندگی برای بازگشت به کشور را نمی‌دهد. این پناهجویان که در جزایر اطراف استرالیا در بازداشت هستند، چند بار درخواست دسترسی به نمایندگی ایران در استرالیا را داشته‌اند.

یک دیپلمات ارشد ایرانی که نخواست نامش فاش شود،با بیان اینکه هنوز طرفین موفق نشده‌اند در این زمینه به تفاهم دست پیدا کنند،به خبرنگار آنا گفت: «طرف استرالیایی به دنبال این امر است که کنسولگری ما با حضور در اردوگاه‌ها برگه‌های عبور را در اختیار پناهجویان قرار دهد و آنها به ایران بازگردند.»

وی با اعلام اینکه ایران چنین روندی را نپذیرفته و اعلام کرده است که استرالیا باید این افراد را به کنسولگری ایران تحویل دهد، اظهار کرد: «از سوی دیگر ایران به دنبال دریافت مبلغ خسارتی است که این افراد در اردوگاه‌های استرالیا متحمل شده‌اند و به این کشور اعلام کرده است که اتباع ایرانی باید برای خروج مبلغی را به عنوان خسارت دریافت کنند اما هنوز طرف استرالیایی مبلغ مورد نطر ایران را نپذیرفته است.»

این دیپلمات در پاسخ به این سوال که آیا دولت استرالیا قبول کرده است پناهجویان برای دریافت برگه عبور به کنسولگری ایران بروند؟ افزود: «آنها می‌گویند کسانی که در استرالیا هستند می‌توانند به کنسولگری بیایند اما افرادی را که در جزیره هستند، نمی‌توانیم به کنسولگری بیاوریم و شما باید به اردوگاه‌ها بروید. ما هنوز در این باره تصمیم‌گیری نکرده‌ایم،‌ اگر درباره مبلغ خسارت آنها مبلغ مورد نظر ما را قبول کنند این احتمال وجود دارد که از کنسولگری افرادی را برای مهر خروج به اردوگاه‌ها اعزام کنیم.»

پیشتر، بی‌شاب در سفر خود به تهران اعلام کرده بود: ‌«۱۳ هزار و ۲۰۰ نفر از ۵۲ هزار پناهجویی که قصد ورود به استرالیا را داشته‌اند، ایرانی بوده‌اند که اغلب آن‌ها پیش از، نابودی اسناد سفر و گذرنامه‌هایشان به اندونزی رفته و سپس با کمک قاچاقچیان انسان برای ورود به استرالیا تلاش کرده‌اند.»

مقامات استرالیایی همچنین اعلام کرده بودند که پناهجویان ایرانی را به ناچار به کشورشان بازخواهند گشت. این در حالی است که طبق اسناد بین‌المللی مربوط به حقوق پناهجویان، هیچ دولتی حق ندارد چنین رفتاری با این افراد داشته باشد.

مرضیه افخم، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه، نیز در این زمینه گفته بود: «هیچگونه توافقی برای بازگرداند اجباری پناهجویان صورت نگرفته است.ما آماده همکاری با استرالیا هستیم که راهکارها را در ابن زمینه پیدا کنیم و با طرف مقابل در حال گفت‌وگوی کنسولی هستیم و آماده‌ایم که راههای قانونی را کارشناسان بررسی کنند.»

حسن قشقاوی، معاون کنسولی و امور ایرانیان وزارت امور خارجه نیز اصلی‌ترین خواست غربی‌ها و کشورهای مهاجرپذیر را پذیرش دیپورت اجباری از سوی جمهوری اسلامی دانسته و گفت بود: «ایران دیپورت اجباری را خلاف حقوق بشر می‌داند؛ در حالی‌که از منظر ما بازگشت داوطلبانه هر ایرانی به کشور خود هیچ ایرادی ندارد و سفارتخانه‌های ما موظف هستند زمینه این بازگشت را فراهم کنند.»

این موضعگیری‌ها در حالی مطرح شده‌اند که برخی از پناهجویان حاضر در کمپ‌های موقت پناهجویی در جزایر اطراف استرالیا به خبرنگار آنا، از وضع سخت و طاقت‌فرسای زندگی خود گفته‌اند. آن‌ها روایت کرده‌اند مدتی می‌شود که خواستار بازگشت به وطن هستند اما از آنجا که مدارک مربوط به بازگشت را در اختیار ندارند، از دولت استرالیا خواسته‌اند تا اجازه دهد به نمایندگی ایران در این کشور دسترسی پیدا کنند و برگه عبور بگیرند. درخواستی که دولت استرالیا با آن مخالف است. این دولت اصرار دارد که هیج یک از پناهجویان خارج از این کشور، حق ورود به سرزمین استرالیا، حتی برای دریافت برگه عبور را ندارد و این وضع، آینده این پناهجویان را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.