محسن یزدی درگفت‌وگو با آنا:
حق نداریم با مستند اجتماعی امید را از مردم بگیریم/ هم تلویزیون مقصر است هم مستندسازان
مدیر شبکه مستند و دبیر جشنواره تلویزیونی مستند اعتقاد دارد مستندسازان حوزه اجتماعی، حق ندارند با ساخت آثارشان امید را از مردم بگیرند.
به گزارش خبرنگار حوزه رادیو و تلویزیون گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، اختتامیه پنجمین دوره از جشنواره تلویزیونی مستند نیز برگزار شد و بهترین‌های سه بخش فیلم، عکس و مستندنگاری معرفی شدند. این دومین دوره از این رویداد بود که در شرایط کرونایی برگزار می‌شد و سبک و سیاق آثار شرکت‌کننده در آن، با مستندهای سه دوره اول جشنواره متفاوت بود.
با وجود اینکه تلویزیون مصرانه سعی دارد ارتباط خود را با چهره‌های مطرح در حوزه مستند حفظ کند و با برگزاری رویدادهایی همچون جشنواره تلویزیونی مستند یا ساخت برنامه‌های تخصصی این حوزه حسن نیت خود را ثابت کند، همچنان برخی از فعالان عرصه مستند، معتقدند رسانه ملی به دلیل ممیزی‌های فراوان، بستر مناسبی برای پخش آثارشان نیست. در طول ماه‌های اخیر مستندهای فراوانی در ژانرهای گوناگون سیاسی، ورزشی، مستند – پرتره، اجتماعی، تاریخی و... پخش شده که هرکدام از آنها حال و هوای خاص خود را داشته و سازندگان‌شان هم بعضا از هنرمندان خوشنام عرصه مستند بودند.
این برخورد دوگانه مستندسازان با تلویزیون، مدتی است که اتمسفر موجود در فضای مستند را تغییر داده است. برخی بر این باورند که تلویزیون با وجود حجم گسترده مخاطبانش، هنوز بهترین رسانه برای پخش آثار است و می‌توان به همین دلیل روی نظارت‌های کوچک و بزرگ سیما چشم بست و گروهی دیگر اعتقاد دارند کاری که ممیزی‌های سیما با آثار آنها می‌کند، به کلیت کار لطمه زده و درنتیجه بهتر است فیلم‌هایشان را در اختیار رسانه ملی قرار ندهند.
شبکه مستند به نوعی پل ارتباطی مستندسازان و تلویزیون است، شبکه‌ای جدا از جایگاهش در جشنواره تلویزیونی مستند، در طول سال هم مستندهای ریزودرشت زیادی را در جدول پخش خود قرار می‌دهد و تلاش دارد که ارتباط خوبی با مستندسازان قدیمی و جدید داشته باشد. به بهانه برگزاری پنجمین دوره جشنواره تلویزیونی مستند و حواشی موجود بین نظرات مستندسازان و مدیران تلویزیون با محسن یزدی گفت‌وگو کردیم، مدیر شبکه تلویزیونی مستند که دبیر جشنواره تلویزیونی مستند هم بود.
آنا: پنجمین دوره جشنواره تلویزیونی مستند نیز برگزار شد، ارزیابی شما از کیفیت آثار حاضر در این دوره از جشنواره چیست؟
یزدی: گویا این به رسم تبدیل شده که همیشه می‌گویند کیفیت جشنواره عالی بود و همه آثار فوق‌العاده بودند، در مورد این جشنواره هم باید همین مسئله را بگوییم ولی با تأکید بر این موضوع که واقعاً امسال کیفیت فیلم‌ها خیلی خوب بود. مخصوصاً فیلم‌های بلندمان که هنرمندان حرفه‌ای‌تر بیشتری در آن حوزه کار می‌کنند و در این دوره چند فیلم درجه یک در این بخش داشتیم که به نظرم خوب بود.
آنا: ما هم این تعریف را در کنار تعریف دبیران از جشنواره‌های مختلف هنری می‌گذاریم. به‌عنوان مدیر شبکه مستند چطور، پخش مستندهای جشنواره از تلویزیون، چه بازخوردهایی از طرف مردم داشت؟
یزدی: خب نکته مهم در خصوص مستند این است که دیده شدن یک اثر توسط گروه زیادی از مخاطبان لذت وافری دارد. ما پیامک‌های زیادی از طرف مردم برای پخش مستند داریم و این نشان می‌دهد که این حوزه برای مخاطب اهمیت دارد.
آنا: اما در طول این سال‌ها، (به جز ماه‌های اخیر) معمولاً این طور به نظر می‌رسیده که تلویزیون اقبال چندانی به آثار مستند نشان نمی‌دهد.
یزدی: اجازه دهید مخالفت کنم چون امروز در میان مراکز تولید و پخش آثار مستند، تلویزیون با فاصله اول است.
آنا: بله عرض کردم که چند ماه است شرایط تا حدودی تغییر کرده و شبکه‌های مختلف تلویزیون با فراغ بال بیشتری دست به پخش آثار مستند می‌زنند.
یزدی: به نظرم رسانه ملی عملکردی استثنایی در حوزه پخش مستند داشته است. ما چند سالی هست که به دنبال این مسئله هستیم که تلویزیون به خانه مستندسازان تبدیل شود و ماهیت شکل‌گیری رویدادهایی مثل جشنواره تلویزیونی مستند همین است. حتی اگر با چنین اتفاقاتی کمی به این خواسته نزدیک شویم، یعنی به آنچه می‌خواستیم رسیدیم و این جشنواره کار خودش را انجام داده است.
آنا: اما چنین مسئله‌ای در میان مستندسازان به این پررنگی که شما به آن اشاره کردید وجود ندارد، با این موافقید؟
یزدی: بله، قبول دارم که تلویزیون باید به‌عنوان جایی برای دیده شدن و پخش آثار در میان مستندسازان بیشتر جا بیفتد. در همین راستا نیز سعی می‌کنیم با مستندسازان بیشتر تعامل کنیم. اگرچه در حال حاضر تقریباً قریب به اتفاق مستندسازان درجه یک کشور، با تلویزیون کار می‌کنند، یعنی یا پروژه‌شان با رسانه ملی به اتمام رسیده یا در حال انجام آن است. در کل منظور ما این است که با راه‌اندازی و برگزاری رویدادهایی مثل جشنواره تلویزیونی، به دنبال رسیدن به نتایجی این‌چنینی و ارتباط بیشتر با همه مستندسازان هستیم.
هم ما مقصریم هم مستندسازان
آنا: در طول سال‌های گذشته، بسیاری از مستندسازان قدیمی و جدید، نسبت به عملکرد تلویزیون در زمینه پخش مستند اعتراض داشتند و این اعتراضات را در گفت‌وگو با رسانه‌ها یا در فضای مجازی منعکس کردند. چطور باید آن نگاهی که این گروه از مستندسازان به رسانه ملی دارند تغییر داد و اصولاً مقصر به وجود آمدن چنین شرایطی کیست؟
یزدی: من فکر می‌کنم گاهی اوقات مقصر این ماجرا ما (مدیران تلویزیون) بودیم که شاید به‌خوبی با هنرمندان این حوزه تعامل نکردیم و گاهی اوقات هم بچه‌های مستندساز بودند که فکر می‌کردند آن چیزی که ساخته‌اند وحی مُنزل است و الزاماً باید همان اثر پخش شود و به کوچکترین تغییری تن نمی‌دهند. حس می‌کنم این ماجرا دوطرفه است.
آنا: مستندساز با چه انگیزه‌ای باید بپذیرد که اثرش را در اختیار سیما قرار دهد؟
یزدی: به اعتقاد من تلویزیون دریچه بی‌نظیری برای دیده شدن کارهای مستند است، شما اگر اثری را بسازید و در قبال آن مبلغ خوبی هم دریافت کنید، ولی کارتان دیده نشود، لذت نمی‌برید. این روزها بحثی در زمینه مستند وجود دارد که آثار درجه یک حوزه، با وجود محتوا و کیفیت خوبی که دارند، کمتر از چیزی که باید، دیده می‌شوند. درحالی‌که آثار خوب در این زمینه کم نداریم. علت این ماجرا هم این است که ارتباط مستندسازان فعال، با تلویزیون کم است و این ارتباط باید تنگاتنگ شود.
آنا: خب چه کسی باید این رابطه را برقرار کند؟ ما مستندسازان خوبی داریم که در جشنواره‌های معتبر ملی و بین‌المللی خوش درخشیدند و آثار فاخری ساختند، اما نه آثارشان را در تلویزیون می‌بینیم و نه خودشان را چنین جشنواره‌هایی. این ارتباط چطور باید برقرار شود؟
یزدی: در حال حاضر ارتباط خوبی وجود دارد، ولی ما و همین دوستانی که اشاره کردید باید تلاش بیشتری داشته باشیم، با هم حرف بزنیم تا به هم نزدیک‌تر شویم. این ارتباطات باعث می‌شود در مورد موضوعاتی که علاقه و دغدغه دو طرف است کار بیشتری ساخته شود و همه این موارد در نهایت به کار برای منافع ملی منتج شود. منافع ملی ما می‌تواند پل مستحکمی باشد که دو طرف روی آن بایستند و با هم تعامل کنند.
بیشتر بخوانید:
تجلیل از مستندسازان با سابقه در اختتامیه جشنواره تلویزیونی مستند
مستندساز صاحبخانه تلویزیون است
«امید» خط قرمز مستندهای اجتماعی
آنا: برخی از مستندسازها که به سراغ سوژه‌های اجتماعی می‌روند، با این استدلال که «مستند اجتماعی می‌سازیم و باید همه معضلات را نمایش دهیم» دنبال این هستند که هر سوژه‌ای را بدون توجه به خط قرمزهای عرفی و فرهنگی به نمایش بگذارند و توقع دارند هیچ نظارتی هم روی کارهای آنها وجود نداشته باشد. چطور باید با این گروه تعامل کرد؟
یزدی: چیزی به نام «سیاه‌نمایی» وجود دارد که مفهوم آن به معنای ساختن مستند تلخ نیست. سیاه‌نمایی محصولی است که شرایط موجود در جامعه را به نوعی بن‌بست نشان می‌دهد، انسان را به‌عنوان موجودی که قدرت تغییر دارد به رسمیت نمی‌شناسد و جبر جامعه را قالب می‌داند. چنین آثاری که صرفاً روی سیاه‌نمایی تأکید می‌کنند، درحقیقت مستند اجتماعی نیستند و صرفا به دنبال رد کردن خط قرمزها هستند.
آنا: مهم‌ترین خط قرمزی که یک مستندساز اجتماعی باید به آن پایبند باشد چیست؟
یزدی: «امید» می‌تواند خط قرمز مهم این حوزه باشد، یعنی شما حق ندارید با ساخت اثر امید را از مخاطبتان بگیرید. به هیچ عنوان منظورم ماستمالی کردن، دروغ گفتن و یا بزرگنمایی نیست، منظور من این است که کاری نکنیم تا مردم امیدشان را از دست بدهند. وقتی که درست به مسائل نگاه کنیم، این خط قرمزها آن‌قدر که فکر می‌کنیم دست و پا گیر نیست و می‌تواند به کیفیت اثر هم کمک کند.
انتهای پیام/۴۱۷۳/پ
انتهای پیام/
