خاطرات گیشه/ ۴
صدرنشینی مقتدرانه «کانی‌مانگا» در گیشه سال ۶۷/ جنگ تمام شد، فیلم‌های جنگی محبوب‌تر شدند
در سال ۱۳۶۷ رکود اقتصادی پس از جنگ تحمیلی، روند رو به رشد حضور مردم در سینماها و استقبال از فیلم‌ها را متوقف کرد، با این وجود فیلم‌های جنگی در این سال جزء پرفروش‌ها بودند.
به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، از همان روزهای ابتدایی ورود «سینماتوگراف» به کشورمان، ایرانی‌ها ارادت خاصی به هنر هفتم پیدا کردند. مردم ایران پیش از این با هنر بیگانه نبودند، اما تصاویر متحرک سینماتوگراف، جادویی داشت که در هیچ‌یک از هنرهای پیش از آن ندیده بودند. از زمانی که سینما از انحصار دربار خارج شد، تا زمانی که رنگ و روی مردمی گرفت، چند دهه زمان برد و به‌مرور هنرمندان مختلف با آثار نمایشی خاص یکی‌یکی ظهور کردند.
از همان وقتی که فیلم «دختر لر» به‌عنوان اولین فیلم ناطق سینمای ایران سر از اکران درآورد و مردم برای تماشای قصه عاشقانه «جعفر و گلنار» در صف تهیه بلیت سالن‌های سینما ایستادند، می‌شد فهمید که سینما قرار است به یکی از اصلی‌ترین تفریحات عامه مردم ایران تبدیل شود.
این پیش‌بینی درنهایت به حقیقت پیوست اگرچه در این میان با فراز و نشیب‌های فراوانی مواجه بود. اگر یک سال و نیم گذشته را اصطلاحاً «فاکتور بگیریم»، تا پیش از آن سینما جزء محبوب‌ترین تفریحات مردم در سراسر کشور بود. با وجود اینکه بسیاری از شهرهای ایران، سالن‌های استاندارد سینما ندارند، اما همان سالن‌های قدیمی و زهوار دررفته، هنوز هم پاتوق اصلی دوستداران هنر هفتم هستند.
ما در گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سعی داریم که در سلسله گزارش‌های «خاطرات گیشه» مروری آماری داشته باشیم بر آنچه در چهار دهه گذشته در سینمای ایران رخ داده است. در هر سری از گزارش‌های این مطلب که به صورت هفتگی خواهد بود، اتفاقات مربوط به یک سال سینمای ایران را در زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم، از میزان فروش تک‌تک فیلم‌ها گرفته، تا پررفت‌وآمدترین سالن‌های سینما در کشور، محبوب‌ترین ژانر سینمایی و گران‌ترین و ارزان‌ترین فیلم‌های سال.
سینمای ایران پیش از انقلاب
از آنجایی که آمار دقیقی از میزان فروش فیلم‌ها و تعداد سالن‌های سینما و نحوه اکران آثار در دهه‌های ۴۰، ۵۰ و اوایل ۶۰ نیست، ما در این سلسله گزارش آمار سالانه را از سال ۱۳۶۴ آغاز می‌کنیم. اگرچه با نگاهی اجمالی به تاریخچه سینمای ایران و فیلم‌های مشهور ساخته شده در سال‌های پیش از انقلاب می‌توان تا حدودی به حال و هوای سینمای ایران در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ رسید. سال‌هایی آشفتگی در سینما موج می‌زد و دوقطبی بزرگی در سینما وجود داشت، عده‌ای همچون «بهرام بیضایی»، «داریوش مهرجویی»، «مسعود کیمیایی» و... به دنبال ساخت آثار هنری بودند و بدنه غالب سینما هم به دنبال ساخت «فیلمفارسی».
سینمای سال ۶۷ در یک نگاه
۱۳۶۷ سالی است که جنگ تحمیلی هشت‌ساله، به پایان رسید. این اتفاق اواسط تابستان رخ داد و جامعه به‌شدت تحت تأثیر این پایان بود. کشور بعد از هشت سال به‌روزهای بدون جنگ پا گذاشت. تورم در این سال اوج گرفته و اوضاع اقتصادی در میان اکثریت جامعه اصلاً تعریفی نداشت. این شرایط بد اقتصادی روی سبد فرهنگی مردم نیز تأثیر گذاشت و سینما به‌عنوان مهم‌ترین تفریح فرهنگی آن سال‌ها از این منظر آسیب دید.
از سال‌های میانی دهه شصت، همزمان با رشد کمیتی سالن‌های سینما، میزان فروش آثار و استقبال مردم از فیلم‌ها نیز بیشتر شد. این روند اما در سال ۶۷ و به دلیل رکود اقتصادی آن سال متوقف شد و باوجود اینکه رشد سخت‌افزاری سینماها و تجهیزات پخش فیلم در این سال نیز رخ داد، اما فیلم‌های به نمایش درآمده در آن سال با اکران درخشانی روبه‌رو نمی‌شد. شاید به همین دلیل هم فیلم‌هایی که سال گذشته نیز در دسته پرفروش‌ها بودند، در سال ۶۷ همچنان تماشاگران میلیونی داشتند.
در این سال تعداد سینماها در سراسر کشور به ۲۶۲ سینما می‌رسید و با توجه به اینکه همچنان خبری از سینماهای چند سالنه نبود (به جز دو سینما در تهران) تعداد سالن‌های سینما فقط دو سالن بیشتر از تعداد کل سینماها بود. با توجه به اینکه در این سال هفت سینما به تعداد سینماهای فعال در ایران اضافه شد، ظرفیت مجموع سالن‌ها نیز افزایش پیدا کرد و به نزدیک ۱۶۴ هزار صندلی رسید.
این تعداد صندلی در طول سال ۶۷ میزبان بیش از ۷۶ میلیون و ۸۶۴ هزار تماشاگر بود و این رقم دقیقاً میزان افت فروش فیلم‌ها را نشان می‌دهد. چون در سال قبل از این سینماها با ۲۵۵ سالن ۸۰ میلیون تماشاگر داشتند و امسال با ۲۶۲ سالن به ۷۷ میلیون تماشاگر هم نرسیدند. این اختلاف بیش از ۳ میلیون نفری، بعد از چند سال روبه رشد بودن روند فروش رخ می‌دهد و به نوعی سینما را با چالش کم شدن مخاطب روبه‌رو می‌کند.
میزان کل فروش فیلم‌های سینمایی در این سال ۷۵۷ میلیون تومان بوده است، رقمی که به نسبت سال گذشته رشدی ۳۶ میلیون تومانی داشته اما دلیل اصلی این رشد نه بالا رفتن میزان مخاطب که بالا رفتن قیمت بلیت سینماها بوده است. باوجود اینکه متوسط قیمت بلیت در سینماهای سراسر کشور ۹۸ ریال بود، اما بسیاری از سینماهای پرتماشاگر و پرفروش بلیت‌های گران‌تری هم داشتند که بعضاً تا ۱۷۹ ریال (سینما آزادی تهران) هم می‌رسید.
افت فروش در فیلم‌های سال
در ۱۳۶۷ متوسط فروش هر سالن سینما چیزی در حدود ۲ میلیون و ۸۶۰هزار تومان بود و طبق همین عدد متوسط فروش هر صندلی سینما در آن سال ۴۶ هزار ریال بوده است. با این فرمول هر سالن به‌طور متوسط بیش از ۲۹۱ هزار تماشاگر داشته و هر صندلی در این سال به ۴۶۹ تماشاگر اختصاص داشته است. به‌طورکلی در سال ۶۷ هر ایرانی به‌طور متوسط ۱.۵۵ بار به سینما رفت، رقمی که به نسبت سال گذشته افت داشت و به آمار سال‌های ۶۴ و ۶۵ نزدیک شد.
تعداد سینماهای موجود در هر استان، تأثیر مستقیمی روی میزان سینماروهای آن استان در سال داشته و در فهرست استان‌های برتر در زمینه جذب تماشاگر به سالن‌های سینما، استان‌هایی که سالن‌های بیشتری داشتند، در نهایت هم موفق‌تر بودند. اگرچه برخی استانها در این میان استثنا بودند و با وجود سالن‌های کمتر، توانستند تماشاگران بیشتری را به سمت خود بکشانند، مثل استان اصفهان که در فهرست ده استان برتر آن سال، از نظر تعداد سینما کمترین سالن‌ها را در اختیار داشت اما در میانه‌های جدول این فهرست جا خوش کرده است.
طبق این آمار پایتخت‌نشینان به نسبت دیگر استانها، بیشتر به سینما رفتند. تهران با ۷۹ سالن سینما و ۵۲ هزار صندلی میزبان بیش از ۲۳.۵ میلیون تماشاگر بود و برای این تعداد مخاطب ۲۳۹ فیلم را به نمایش گذاشت. به همین دلیل هم استان تهران در آن سال (و البته سال‌های قبل و بعد از آن) از نظر تعداد سینما، تعداد فیلم نمایش داده شده، تعداد صندلی‌ها، متوسط قیمت بلیت، تعداد تماشاگر و میزان فروش با اختلاف نسبت به دیگر استانها صدرنشین بود.
با این وجود اما فهرستی وجود داشت که استان تهران نه تنها در آن صدرنشین نبود، که حتی در میان ۱۰ استان برتر سال هم قرار نمی‌گرفت. فهرست میزان کارایی سینماها در سال ۶۷. این فهرست مربوط به امکانات استانها و میزان استقبال تماشاگران با وجود آن امکانات بود و استان‌هایی در آن صدرنشین بودند که با وجود اینکه امکانات کمی را در اختیار داشتند، اما توانستند در جذب مخاطب بسیار موفق عمل کنند.
در این فهرست استان همدان که سه سالن سینما با ظرفیت کلی ۱۵۷۱ صندلی داشت، توانست به تعداد هر صندلی تقریباً ۸۱۷ نفر را به سالن‌های سینما بکشاند، رقمی نزدیک به دو برابر کارایی سینماها در سراسر کشور. سینماهای همدان در آن سال میزبان بیش از یک میلیون و ۲۸۳ هزار تماشاگر بودند. رتبه دوم این فهرست در اختیار استان کردستان است، استانی که تنها یک سالن سینما داشت و با همین تک سالن ۹۰۰ نفره، بیش از ۶۶۱ هزار مخاطب را جذب کرد، یعنی به ازای هر صندلی تقریباً ۷۳۵ نفر. استان‌های زنجان، اصفهان، آذربایجان شرقی، خراسان، فارس، خوزستان، سیستان و بلوچستان و گیلان دیگر استان‌هایی بودند که در زمینه کارایی عملکرد موفق‌تری داشتند.
در زمینه سینماهای پرتماشاگر سال نیز سالن‌های پرتعداد تهرانی، در این سال عملکرد خوبی نداشتند و فقط یک سینما (آفریقا) توانست در فهرست ده سینمای پرتماشاگر سال قرار بگیرد، البته آن هم در جایگاه نه چندان خوب نهم. طبق معمول سال‌های قبل، سینماهای مشهدی(هویزه و آفریقا) در این فهرست صدرنشین بودند و توانستند روی هم رفته ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر را به سینما بکشانند. سینماهای آفریقا در اصفهان، ۲۹ بهمن در تبریز، بهمن، آسیا و ایران در شیراز، سپیدرود و انقلاب در رشت دیگر سینماهای پرتماشاگری بودند که در این فهرست قرار داشتند.
«کانی‌مانگا» پرفروش‌ترین فیلم سال ۶۷
جدول فیلم‌های پرفروش سال ۶۷، یکی از خاص‌ترین و عجیب‌ترین جدول‌های گیشه در دهه شصت است. همان‌طور که گفته شد در این سال تعداد سینماروها به نسبت‌های سال‌های قبل کمتر شد و طبیعتاً میزان فروش کلی آثار هم پایین آمد. اما این مسئله روی پرفروش‌ترین فیلم سال یعنی «کانی‌مانگا» تأثیری نداشت و این اثر مقتدرانه‌ترین صدرنشینی چند سال اخیر را در زمینه میزان فروش تجربه کرد.
اکران این فیلم جنگی که به کارگردانی «سیف‌الله داد» ساخته شد و بازیگرانی همچون فرامرز قریبیان، عبدالرضا اکبری، کاظم افرندنیا و رضا رویگری در آن به ایفای نقش پرداختند، توانست بیش از ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را به سالن‌های سینما بکشاند و فروشی نزدیک به ۴۰ میلیون تومان را در آن سال تجربه کند. این در حالی است که فیلم دوم این فهرست یعنی «پرنده کوچک خوشبختی» با وجود اینکه متوسط قیمت بلیت آن از «کانی‌مانگا» بیشتر بود، اما چون تعداد مخاطبانش ۱.۴ میلیون نفر کمتر بود، نتوانست جایگاهی بهتر از دومی برای خود دست و پا کند.
سومین فیلم پرفروش سال هم «هراس» بود، فیلم جنگی دیگری که در این سال خوش درخشید و توانست نزدیک به دو میلیون نفر را به سالن‌های سینما بکشاند. این فیلم که شهریار بحرانی نویسنده و کارگردان آن بود و بازیگرانی همچون اردلان شجاع کاوه و جعفر دهقان ستارگان اصلی آن بودند، با متوسط بلیت ۹۹ ریالی، فروشی نزدیک به ۱۹ میلیون تومان داشت.
بیشتر بخوانید:
سینمای ایران در سال ۶۴؛ محبوبیت عجیب فیلم‌های اکشن و پرواز «عقابها» به قله فروش
سینمای ایران در سال ۶۵؛ پوست‌اندازی سینما و تغییر ژانر محبوب از جنگی به اجتماعی
ظهور ستارگان جدید، اتفاق مهم سینمای ایران در سال ۶۶
سال فروش تکراری‌ها و بالیوودی‌ها
در این سال با وجود اینکه میزان مخاطبان سینما کاهش پیدا کرده بود، اما سالن‌های سینمای ایران رکورد اکران فیلم‌های ایرانی را شکستند و فیلم‌های خارجی زیادی را هم به نمایش گذاشتند و شاهد رشد تعدادی فیلم‌های به نمایش درآمده در سینماها نسبت به دو سال گذشته بودیم. در این سال ۱۶۳ عنوان فیلم ایرانی و ۱۳۵ عنوان فیلم خارجی به روی پرده سینماها رفت تا رکورد فیلم‌های ایرانی به نمایش درآمده در یک سال، شکسته شود.
اما بد نیست مروری داشته باشیم بر آمار فیلم‌های پر تماشاگر و پرفروش سال. از نکات جالب توجه فیلم‌های محبوب در سال ۶۷، حضور دو فیلم سینمایی «بگذار زندگی کنم» و «اجاره‌نشینها» در میان ۱۰ فیلم پرفروش سال است. این دو اثر، پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین فیلم‌های سال ۶۶ بودند و با توجه به استقبالی که از آنها شد، سینماداران آنها را در سال ۶۷ هم به نمایش گذاشتند و از این بابت سود کردند. «عقابها» که سال‌ها در حال اکران بود نیز در این سال با استقبال خوبی مواجه شد و توانست ۹۱۸ هزار تماشاگر را به سالن سینماها بکشاند. این فیلم اگر قیمت بلیتش به نسبت آثار روز بود، قطعاً می‌توانست در میان ۱۰ فیلم برتر سال ۶۷ نیز قرار بگیرد، سالی که با وجود به پایان رسیدن جنگ، فیلم‌های جنگی هنوز برای مردم محبوب بودند.
جدا از این مسئله که در میان فیلم‌های پرفروش سال، ژانر جنگی و حادثه‌ای با چهار نماینده پرطرفدارترین ژانر سال است، این فهرست یک مهمان خارجی هم داشت و آن فیلم «مشعل» از سینمای بالیوود هندوستان است. فیلمی به کارگردانی و تهیه‌کنندگی یاش چوپرا که ستارگانی همچون دیلیپ کومار، وحیده رحمان و آنیل کاپور در آن بازی می‌کردند و در سال ۶۷ توانست بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تماشاگر را به سالن‌های سینما بکشاند و فروشی ۲۲.۵ میلیون تومانی را تجربه کند. با همین فرمول فیلم «مشعل» از نظر تعداد تماشاگر در رده دوم و از نظر میزان فروش در رده سوم فیلم‌های اکران شده در این سال قرار گرفت.
انتهای پیام/۴۱۷۳/پ
انتهای پیام/
