کاهش آثار جانبی نوعی داروی ضد سرطان بر قابلیت باروری با نانوذرات

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از ستاد ویژه توسعه نانو، داکسوروبیسین (DOX) یکی از داروهای ضد سرطان است که به طور گسترده برای درمان انواع مختلف تومورهای بدخیم به کار می‌رود. عوارض ناشی از مصرف این دارو یک هفته بعد از تزریق آن بروز می‌نماید. این عوارض شامل تهوع و استفراغ و کاهش موقت تعداد گلبول‌های سفید و قرمز و پلاکت‌هاست. این امر سبب افزایش خطر ابتلا به عفونت، کم خونی و یا خونریزی می‌شود. از طرفی این دارو سمیت شدیدی بر سیستم تولید مثل ایجاد کرده و منجر به برهم زدن باروری فرد تحت مداوا می‌شود.

به گفته سارا راستگو، در این طرح به بررسی اثر حفاظتی نانوذرات سلنیوم و اکسید روی بر سیستم تولید مثل و باروری و تغیرات بافتی رحم و تخمدان موش‌های ماده بالغ بعد از تیمار با داکسوروبیسین پرداخته شده است.

وی در ادامه افزود: «از آنجا که نانوذرات مختلف از اشکال جدید مواد با خواص زیستی برجسته و سمیت کم هستند، لذا به نظر می‌رسد پتانسیل بالایی در عبور از سدهای فیزیولوژیک بدن و دسترسی به بافت‌های هدف را دارا باشند. نتایج آزمایش‌های انجام شده در این طرح نیز حاکی از عملکرد مؤثر نانوذرات سلنیوم و اکسید روی در کاهش آثار جانبی نامطلوب داروی داکسوروبیسین و محافظت از سیستم تولید مثل موش‌ها بود که بسیار امیدوارکننده است».

لازم به توضیح است که یکی از مکانیسم‌های شناخته شده توسط داکسوروبیسین، تشکیل رادیکال‌های آزاد از جمله گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) است. رادیکال‌های آزاد سبب صدمه به پروتئین‌ها و چربی‌های درون سلولی و در نهایت منجر به از بین رفتن سلول و بافت آسیب دیده می‌شود.

نتایج این مطالعات نیز نشان داده که داکسوروبیسین می‌تواند به علت ایجاد استرس اکسیداتیو، بر فراسنجه‌های آنتی اکسیدانی و نیز پارامترهای خونی که شامل هورمون‌های جنسی و شمارش سلول‌های خونی است، اثرات کاهشی بگذارد.

این در حالی است که استفاده از دو عنصر نانوذرات اکسید روی و نانوذرات سلنیوم اثرات کاهشی ناشی از داکسوروبیسین را بر ویژگی آنتی اکسیدانی و نیز شاخص‌های تولید مثلی شامل هورمون‌های جنسی بر طرف کرده و آنها را افزایش می‌دهد. همچنین در شمارش سلول‌های خونی مشخص شده که استفاده از این دو عنصر اثرات افزایشی مطلوبی بر گلبول‌های قرمز خونی دارد. البته نکته جالب این است که مصرف همزمان این دو عنصر اثرات مطلوب‌تری در مقایسه با مصرف جداگانه این عناصر داشته است.

دکتر علی اصغر صادقی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و سارا راستگو، فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی ارشد از این دانشگاه، در انجام این پژوهش همکاری داشته‌اند.