خیز زنانه برای بهارستان

از یک سال قبل که تب و تاب انتخاباتی بالا گرفته است زمزمه‌های مختلفی درباره افزایش حضور زنان در انتخابات دوره دهم مجلس به گوش می‌رسد. با مرور صفحات تاریخ انتخاباتی کشور می‌توان فهمید بیشترین حضور زنان در انتخابات مجلس مربوط به دوره پنجم مجلس است که حدود پنج درصد از کرسی‌های مجلس یعنی 14 نفر زن در آن حضور داشتند. رقم میانگین حضور زنان در مجلس هم حول و حوش سه درصد دور می‌زند و این در حالی است که کشورهای مختلف به میانگین حضور 20 درصدی زنان در مجالسشان رسیده‌اند. در ادوار اول، دوم و سوم مجلس سهم زنان از کرسی‌های مجلس هر کدام چهار نفر بود. در دوره چهارم این سهم به 9 نفر رسید و نکته مثبت در این حضور این بود که گرچه در دوره‌های قبل نماینده‌های زن همگی از حوزه تهران بودند، اما در این دوره به زنان در شهرهای دیگر کشور هم اعتماد شد. حضور زنان در دوره پنجم هم رشد داشت و رکورد 14 کرسی که چشمگیرترین حضور زنان در مجلس بود در این دوره به دست آمد. زنان در این دوره حدود پنج درصد از کرسی‌های مجلس را به‌دست آوردند. در دوره‌های ششم و هفتم سهم زنان از مجلس هر کدام 13 کرسی بود. اما در مجلس هشتم به ناگاه سهم زنان به هشت کرسی و در مجلس نهم هم به 9 کرسی کاهش یافت، یعنی حضور زنان در مجلس یک کاهش
33 درصدی یافت. از همان روزهای آغازین که پرونده مجلس دهم در حال بازگشایی بود یکی از مهم‌ترین مسائلی که به آن پرداخته می‌شد افزایش حضور زنان در مجلس بود. در ماه‌های اخیر صحبت از سهم‌خواهی 30 درصدی برای زنان می‌شد و با این وجود ثبت نام 20 درصدی زنان برای کاندیداتوری مجلس این سهم‌خواهی را خاموش کرد. هر چند سهم‌خواهی 30 درصدی محقق نشد اما اینکه احزاب مختلف در لیست نماینده‌های خود سهم بیشتری را به زنان اختصاص دادند باعث شد امیدها درباره حضور بیشتر زنان افزایش یابند. مساله‌ای که در این دوره بارقه‌های امید را افزایش داده است ثبت نام 16 زن برای حضور در مجلس خبرگان -در حالی که در ادوار قبل این مجلس هیچ زنی برای این انتخابات ثبت نام نمی‌کرد- و ثبت نام یک هزار و 234 زن برای نمایندگی مجلس است، یعنی 20 درصد از افرادی که برای نمایندگی مجلس ثبت نام کرده‌اند زنان هستند. این دستاورد در ثبت نام حاصل فعالیت کمپین‌های مختلفی بود که با عناوین مختلف خواستار تغییر چهره مردانه مجلس بودند. از سوی دیگر هم، حمایت و دعوت حسن روحانی، رئیس جمهور و شهیندخت مولاوردی، رئیس سازمان زنان و خانواده ریاست جمهوری از حضور زنان نیز تأثیر زیادی در حضور پررنگ‌تر زنان برای نمایندگی در مجلس داشت.

من به افزایش حضور زنان خوشبینم

با وجود تمامی حرف و حدیث‌هایی که در این مدت در نهادهای رسمی جامعه در جریان بود «آرمان» به سراغ جامعه زنان رفته است تا نظر خود آنها را درباره افزایش حضور زنان در محافل مختلف سیاسی مانند انتخابات مجلس شورای اسلامی، شورای شهر، ریاست جمهوری و مجلس خبرگان بداند. نوشین 40ساله موافق افزایش حضور زنان در عرصه‌های مختلف سیاسی و به ویژه مجلس است و در این باره به «آرمان» می‌گوید: «در ادوار مختلف مجلس کم پیش آمده که تصمیم سازنده‌ای از مردان ببینم، از آنجا که زنان به عرصه‌های مختلف اجتماعی ورود داشته‌اند به نظر من حضور آنان در مجلس می‌تواند تأثیر زیادی در تغییر شرایط جامعه و به ویژه شرایط زنان بگذارد.» او با بیان اینکه مردان نگاهی مردانه به مسائل دارند و نمی‌توانند درک درستی از شرایط زنان داشته باشند، می‌افزاید: «در این دوره حتما رأی می‌دهم و به یقین به نمایندگان زن بیشتر.» اما همه زنان مانند نوشین به افزایش حضور زنان در مجلس خوشبین نیستند و یکی از دلایل عمده این عدم خوشبینی هم به حضور ضعیف زنان در دوره نهم مجلس بازمی‌گردد. فاطمه 29 ساله به اظهارنظرهای مختلف نماینده‌های مجلس نهم اشاره می‌کند و می‌گوید: «این حضور ضعیف زنان من را به حضور زنان بدبین کرده است و به نظرم افزایش حضور زنان هیچ تفاوتی در شرایط جامعه ایجاد نمی‌کند.» قشر دیگری از زنان معتقدند که افزایش حضور زنان نمی‌تواند تغییری در شرایط زنان ایجاد کند. آرزو
23 ساله در این باره به «آرمان» می‌گوید: «متاسفانه بعضا فقط طیف خاصی از زنان می‌توانند در انتخابات حضور داشته باشند و چهره‌های متفاوتی در لیست‌های انتخاباتی وجود ندارد. باید فضایی ایجاد شود تا شرایط حضور تمام سلیقه‌ها فراهم شود. در حال حاضر هم افزایش حضور زنان تغییر خاصی در شرایط زنان ایجاد نمی‌کند، چون این زنان همان
مدل مردانه هستند.»

سهم‌خواهی قانونی برای زنان

اما طیف وسیعی از زنان هم به یک نماینده شایسته جدای از زن یا مرد بودن آن معتقد هستند. فرزانه 26 ساله با بیان اینکه زن و مرد بودن در انتخابات مهم نیست مساله این است که فرد امکان و شرایط نماینده شدن را داشته باشد، به «آرمان» می‌گوید: «افزایش اجباری کرسی‌های زنان هم نوع دیگری تبعیض مثبت به نظر می‌آید که من با آن موافق نیستم.» او از حضور بیشتر زنان و مردان توانا استقبال می‌کند و ادامه می‌دهد: «کسانی که حمایت‌های لازم دارند چه زن چه مرد را، تشویق می‌کنم که کاندیدا شوند و خون تازه در رگ سیاست باشند.» اما سنا 29 ساله نظری متفاوت با فاطمه دارد و از قانونی شدن افزایش کرسی‌های زنان حمایت می‌کند. او در این باره می‌گوید: «به نظر من قانونی شدن حضور زنان در انتخابات مجلس لازم است زیرا اگر یک درصدی از مجلس از طریق قانون به زنان نرسد معمولا دست‌های مردانه نمی‌گذارند که حضور زنان از یک درصدی بالاتر برود. در حال حاضر حضور زنان در مجلس کمتر از پنج درصد است که آمار مطلوبی نیست. باید حداقل 20 درصد کرسی‌های مجلس برای زنان باشد.»

او از دلایلش برای افزایش حضور زنان می‌گوید: «مردان نمی‌توانند از حقوق زنان دفاع کنند، زیرا درک درستی از شرایط زنان در جامعه ندارند. حضور زنان در مجلس می‌تواند در بسیاری از حوزه‌ها، وضعیت زنان جامعه را تغییر دهد. من حتما در انتخابات شرکت خواهم کرد و به نماینده‌های زن هم رأی خواهم داد.» یک نماینده سابق مجلس درباره حضور زنان در مجلس می‌گوید: «با توجه به سه دوره‌ای که در مجلس حاضر بودم زنان می‌توانند التیام آلام جامعه زنان کشور باشند، به گونه‌ای که با نقش فعال در قانونگذاری و نظارت مشکلات زنان را کمتر کنند. در ادواری که من در مجلس حضور داشتم در مسائلی مانند پرداخت مهریه به نرخ روز، حضانت کودکان و برطرف کردن موانع اشتغال زنان در مجلس برنامه ریزی‌های خوبی از سوی نماینده‌های زن صورت گرفت. علاوه بر این نمایندگان زن در تمامی امور کشور هم نظر می‌دادند.

سهیلا جلودارزاده ادامه می‌دهد: در آن دوره با وجود اینکه تازه از دوران جنگ بیرون آمده بودیم اما شکوفایی اقتصاد کشور را داشتیم و رفاه نسبی برای مردم به وجود آمد. در همین رفاه نسبی هم با توجه به اینکه زنان نقش زیادی در اقتصاد خانواده دارند می‌توانند برنامه‌های سازنده‌ای داشته باشند. او تصریح می‌کند: در هر کمیسیون مجلس به حضور 2 زن نیاز است و این به معنای حضور حداقل 50 زن در مجلس است تا بتوانند از دید زنان به قانونگذاری و نظارت در امور مختلف جامعه بپردازند. یکی از موانع برای حضور زنان در مجلس مشارکت پایین جامعه زنان در انتخابات و در پای صندوق‌های رأی برای انتخاب نمایندگان زن است. جلودارزاده با بیان اینکه در مجلس مانع شخصی نداشته است، می‌گوید: چون مسئولیتم را در ارتباط مداوم با مردم درست انجام می‌دادم و هفته‌ای سه چهار بار ملاقات مردمی داشتم این باعث می‌شد مشکلی در مجلس نداشته باشم. او ادامه می‌دهد: از سوی دیگر هم مشارکتی که در قانونگذاری و نظارت در سطوح مختلف جامعه داشتم باعث می‌شد که مشکل خاصی نداشته باشم و به نظر من چه زن و چه مرد حضور فعال آنها بسته به روحیه‌ای است که دارند.