سیاست خارجی رئیسی چه مولفه‌هایی دارد؟
دیپلماسی دولت سیزدهم؛ متعادل در منطقه، هدف‌دار در جهان/ حق تقدم با همسایگان است
یکی از ویژگی‌های سیاست خارجی متوازن در دولت سیزدهم این است که علاوه بر توجه به اولویت‌ها از جمله دیپلماسی منطقه‌ای، از هر فرصتی در سایر حوزه‌های جهان برای تأمین حداکثری منافع ملی بهره می‌گیرد.
گروه جهان خبرگزاری آنا - مجتبی اسماعیلی، هم‌زمان با تشکیل دولت سیزدهم به ریاست جمهوری آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی و انتخاب حسین امیرعبداللهیان به‌عنوان وزیر امور خارجه دور جدیدی از دیپلماسی ایرانی مبتنی بر نگاه متوازن به دنیا (برخلاف نگاه صرف به چند کشور به‌ظاهر قدرتمند غربی) آغاز شد. خط‌مشی این دیپلماسی، تأکید بر اولویت سیاست همسایگی و منطقه‌ای با هدف ایجاد ثبات و روابط سازنده بر مبنای گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه است. ناظران سیاسی داخل و خارج، سیاست خارجی دولت جدید را در راستای تداوم روابط بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران ارزیابی می‌کنند و معتقدند دولت سیزدهم با ارزیابی‌های جامع و دقیق از نقاط ضعف دولت‌های گذشته، به‌ویژه دولت غرب‌گرای یازدهم و دوازدهم، به‌دنبال هموار کردن روابط منطقه‌ای تهران با کشورهای همسایه در حوزه خلیج‌فارس است. دیپلماسی دولت سیزدهم همچنین ادامه گفت‌وگوها با دیگر طرف‌ها را به‌جای تشدید اختلافات و تنش‌ها بر خود فرض می‌داند.
تعامل همراه با تدبیر در دولت سیزدهم
مهم‌ترین چالش دولت سیزدهم که میراث دولت یازدهم و دوازدهم است و باید به‌نوعی پیگیری شود، برجام است که بر اساس آن قدرت‌های غربی، ایران را وادار به پذیرش تعهدات خود می‌کنند، درحالی‌که کمترین پایبندی به تعهداتشان در قبال ایران دارند. از این رو، جمهوری اسلامی قصد دارد با بررسی موشکافانه دوره‌های گذشته مذاکرات احیای برجام، نقشه‌راهی را برای ادامه مذاکرات (مستقل از تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی) ترسیم کند. در این راستا وزیر امور خارجه کشورمان، علی باقری را که در دولت‌های گذشته سابقه حضور در تیم مذاکره‌کننده برجام را داشت، به‌عنوان معاون سیاسی خود و جایگزین سید عباس عراقچی برگزید؛ گزینشی که گمانه‌زنی‌ها را درباره احتمال ریاست باقری بر تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات احیای برجام تقویت کرده است.
این تغییر و تحول باعث شد ایران دو پرونده تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی و نیز برجام را مجزا از یکدیگر و با دو مأموریت تعریف‌شده دنبال کند. حسین امیرعبداللهیان پس از سفر به عراق در نخستین روزهای برعهده گرفتن سمتش در وزارت امور خارجه، هفته گذشته در دومین سفر خود، تور منطقه‌ای روسیه، لبنان و سوریه را به سرانجام رساند. جمهوری اسلامی تلاش می‌کند در چارچوب این سفرها علاوه بر تقویت روابط سیاسی، روابط اقتصادی خود را نیز با کشورهای منطقه گسترش دهد. توسعه ارتباطات منطقه‌ای و گسترش فعالیت‌های اقتصادی اگر در دستگاه دیپلماسی دنبال و از تجار و فعالان اقتصادی برای مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی و بازرگانی حمایت شود، گام بلندی به سمت تحقق یکی از شعارهای دولت سیزدهم که تعامل با منطقه و جهان است، برداشته خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
امیرعبداللهیان از مردم لبنان تشکر کرد
امیرعبداللهیان وارد سوریه شد/ فیصل مقداد: از برنامه هسته‌ای ایران حمایت می‌کنیم
به‌طور هم‌زمان، علی باقری سفرهای منطقه‌ای خود را آغاز کرد و راهی قطر، پاکستان، عمان و ترکیه شد. مأموریتی که باقری به‌دنبال آن بود، تبیین سیاست‌های دولت سیزدهم برای همتایان منطقه‌ای و بررسی سازوکارهای تعامل در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حتی نظامی و امنیتی است؛ ولی یکی از حلقه‌های مشترک میان ایران و این چهار کشور را می‌توان رایزنی‌های مستمر و دوره‌ای سیاسی دانست که پس از مدت‌ها رکود، به جریان افتاد. تحرک دیپلماسی ایرانی همان موضوعی است که آیت‌الله رئیسی از آن به‌عنوان هدف و دغدغه دولت یاد کرده و یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های سیاست خارجی دولت سیزدهم برخلاف دولت‌های گذشته است. دیپلماسی ایرانی در دولت سیزدهم در پی فراهم کردن بسترهای لازم و تقویت بسترهای موجود برای افزایش تعاملات مختلف سیاسی، تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه است.
مهم‌ترین پیش‌نیاز سیاست خارجی دولت
نگاه دولت به دیپلماسی در درجه نخست، تقویت روابط با کشورهای مسلمان همسایه و در ادامه، توسعه ارتباطات با کشورهای دوست و کشورهایی است که با نظام جمهوری اسلامی و ملت ایران عناد و دشمنی ندارند. طبعاً تقویت ارتباط با کشورهای همسایه و دوست به‌عنوان مهم‌ترین هدف سیاست خارجی دولت می‌طلبد برای رایزنی‌های هرچه بیشتر و دستاوردهای بزرگ‌تر، مسئولان کشور در حوزه‌های مختلف به‌ویژه دستگاه دیپلماسی به سراغ همتایان خود در کشورهای هدف بروند و گفت‌وگوهای هدفمندی را انجام دهند. به همین دلیل امیرعبداللهیان در دور جدید سفرهای خود به کشورهای روسیه، سوریه و لبنان سفر کرد تا اهداف مدنظر دولت را پیگیری کند.
افزایش تعاملات سیاسی و اقتصادی با روسیه می‌تواند زمینه فعالیت‌های اقتصادی و توسعه اقتصادی را برای جمهوری اسلامی در عرصه بین‌الملل فراهم کند
وزیر امور خارجه کشورمان سه‌شنبه شب گذشته در رأس هیئتی وارد مسکو شد و ظهر روز چهارشنبه در محل وزارت امور خارجه روسیه با سرگئی لاوروف، همتای روس خود دیدار و گفت‌وگو کرد. امیرعبداللهیان در این دیدار با ابراز خرسندی از حضور در مسکو، از پیام تبریک لاوروف به خود و پیام تبریک ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به آیت‌الله رئیسی قدردانی کرد و گفت: ارتباط نزدیک دو رئیس‌جمهور، تداوم گفت‌وگوها و حضورم در مسکو تأییدی است بر اینکه روابط دو کشور ممتاز و راهبردی است.
سفر وزیر امور خارجه به روسیه را باید از ابعاد مختلفی ارزیابی کرد چراکه افزایش تعاملات سیاسی و اقتصادی با روسیه می‌تواند زمینه فعالیت‌های اقتصادی و توسعه اقتصادی را برای جمهوری اسلامی در عرصه بین‌الملل فراهم کند.
وزیر امور خارجه در ادامه سفرش راهی لبنان شد و با مقام‌های ارشد دولت بیروت ازجمله نجیب میقاتی، نخست‌وزیر و میشل عون، رئیس‌جمهور این کشور دیدار کرد. بخش دیگری از برنامه حضور وی در بیروت به مقاومت اختصاص داشت؛ دیدار با سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله و ملاقات با رهبران و شخصیت‌های فلسطینی ساکن بیروت. سفر به دمشق نیز پایان تور منطقه‌ای امیرعبداللهیان بود که از جهت راهبردی، نکات مهمی داشت و دیدار با بشار اسد، رئیس‌جمهور قانونی و مشروع سوریه و پیگیری دستور کارهای اقتصادی و سیاسی دو جانبه، نشان‌دهنده عزم دو کشور برای ارتقای سطح روابط بود.
عزم جزم کشورهای منطقه برای تعامل با ایران
بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود کشورهای مقصد سفرهای اخیر وزیر امور خارجه نیز برای حل چالش‌های اقتصادی خود به‌صورت جدی عزم قاطعی برای تعامل با ایران نشان دهند. جمهوری اسلامی ایران تلاش‌های خود را برای خنثی کردن فشارهای اقتصادی محور عبری-عربی-غربی بر مردم لبنان با ارسال سوخت به این کشور و دور زدن تحریم‌های آمریکا نشان داد و با سفر و اقدام اخیر این پیام را به غربی‌ها مخابره کرد که هیچ تحریم ظالمانه اقتصادی برای فلج کردن اقتصاد لبنان و دیگر کشورها کارساز نیست و ایران توانایی برهم زدن توطئه‌های خصمانه اقتصادی کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی را در منطقه دارد.
سفر امیرعبداللهیان به دمشق نشان می‌دهد ایران مایل به همکاری و حضور هر چه بیشتر در عرصه بازسازی و توسعه اقتصادی سوریه است
در این سفر، وزیر خارجه کشورمان پیشنهاد تأمین برق لبنان را مطرح کرد که با توجه به خیز دولت برای گسترش زیرساخت‌های انرژی، ابتکار قابل ملاحظه‌ای به شمار می‌رود. پس از انتقال موفقیت‌آمیز پنج محموله سوخت به لبنان، به نظر می‌رسد لبنانی‌ها برای تأمین نیازهای اساسی خود از ایران، اعتماد کافی پیدا کرده‌اند و می‌توان گفت که دیپلماسی اقتصادی و منطقه‌ای، فصل جدیدی را آغاز کرده است. به بیان دیگر، اقدام ایران برای ارسال محموله‌های سوخت و فروش بنزین و گازوئیل به تجار لبنانی حرکت بسیار بزرگی است که با خنثی کردن توطئه‌های دشمنان لبنان نشان داد تحریم‌ها نمی‌توانند کشورمان را از فعالیت‌های اقتصادی و تجاری بین‌المللی بازدارند.
سفر امیرعبداللهیان به دمشق نیز حاکی از آن است که ایران مایل به همکاری و حضور هر چه بیشتر در عرصه بازسازی و توسعه اقتصادی سوریه است. به همین دلیل می‌توان گفت سفر دوم امیرعبداللهیان به سوریه ناظر بر تقویت بسترهای اقتصادی و تجاری با این کشور بود و وزیر امور خارجه کشورمان تلاش می‌کند با سفر به کشورهای همسایه و دوست، شعار دولت سیزدهم را که «افزایش سطح دیپلماسی با کشورهای منطقه» است، اجرایی کند. عمق بخشیدن به ارتباطات منطقه‌ای و گسترش فعالیت‌های تجاری و اقتصادی اگر در وزارت امور خارجه با رایزنی‌های مسئولان سیاسی دنبال و از تجار و فعالان اقتصادی ایران برای مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی و بازرگانی حمایت شود، قطعاً گام بلندی به سمت تحقق شعارهای دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی برداشته می‌شود.
با توجه به زمزمه‌های ازسرگیری مذاکرات احیای برجام در وین که سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزیر امور خارجه نیز در کنفرانس خبری هفتگی خود بر آن تأکید کرد، دستگاه دیپلماسی در ارتباط با حرکت‌های بعدی بین‌المللی در زمینه پرونده هسته‌ای نیازمند هماهنگی‌های لازم با کشورهای دوست است، بنابراین سفر وزیر امور خارجه به کشورهای همسایه را می‌توان گامی رو به جلو و حرکتی جدید در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ارزیابی کرد. با وجود این، نباید فراموش کرد همان‌گونه که امیرعبداللهیان تأکید کرده، ایران کلیدواژه‌هایی برای سیاست خارجی دولت سیزدهم بکار می‌برد که سیاست خارجی متوازن ذیل دیپلماسی فعال، پویا و هوشمند از آن‌جمله است.
و بالاخره اینکه نگاه جمهوری اسلامی به همسایگان، آسیا و تعامل با کشورهای منطقه در سیاست خارجی ایران، دارای اولویت نخست است اما به این معنا نیست که به حوزه‌های دیگر ازجمله غرب توجه نداشته باشد. یکی از ویژگی‌های سیاست خارجی متوازن این است که علاوه بر توجه به اولویت‌ها، از هر فرصتی در سایر حوزه‌های جهان برای تأمین حداکثری منافع ملی استفاده شود.
انتهای پیام/۴۰۳۳/پ
انتهای پیام/
