کارشناس حوزه آب در گفت‌وگوی تفصیلی با آنا مطرح کرد؛
توسعه ناپایدار ریشه بحران کم‌آبی در کشور
هاشمی گفت: بحران کم‌آبی نه‌تنها در خوزستان بلکه در تمام کشور ریشه در توسعه ناپایدار دارد، می‌توان با قاطعیت گفت در خصوص بحث آب تاکنون اقدامی درحوزه مدیریت عرضه و تقاضا صورت نگرفته است.
به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، سد کرخه این روزها با بحران کم‌آبی مواجه است و کاهش ذخایر آبی در آن باعث بروز مشکلات فراوانی در پایین دست سد شده است. منابع آبی که از سد کرخه رهاسازی می‌شود، در پایین دست علاوه بر مصرف آب شرب انسان‌ها، در بخش‌های کشاورزی و تامین آب شرب دام‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و تالاب هورالعظیم نیز از این سد تغذیه می‌کند با کاهش منابع آبی نگرانی‌هایی در خصوص توقف فعالیت نیروگاه‌های برقابی نیز وجود دارد و می تواند تولید برق را نیز با مشکل مواجه کند.
به همین منظور گفت‌وگویی با سید حسین هاشمی کارشناس آب داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
بی‌توجهی به مدیریت عرضه و تقاضا آب
آنا: دلیل بحران کم‌آبی در استان خوزستان چیست؟
هاشمی: بحران کم‌آبی نه‌تنها در خوزستان بلکه در تمام کشور ریشه در توسعه ناپایدار دارد، می‌توان با قاطعیت گفت در خصوص بحث آب تاکنون اقدامی درحوزه مدیریت عرضه و تقاضا صورت نگرفته است و نتایج آن را می‌توان در وضعیت این روزهای صنعت و کشاورزی مشاهده کرد، زمانی که باید اقدامی برای جلوگیری از کشت بی‌رویه صورت می‌گرفت، مسئولان بدون توجه به مسائل زیست‌محیطی شرایط را برای توسعه کشاورزی فراهم کردند، حالا با خشکسالی چه جوابی می‌توان به کشاورزان داد؟ نمونه دیگر این توسعه ناپایدار در دریاچه ارومیه است، ۲ سال قبل بعد از بارش سنگین باران، بسیاری از مسئولان نسبت به احیای این دریاچه ابراز امیدواری کردند اما با شروع خشکسالی و پایین آمدن سطح دریاچه آن همه خوش‌بینی تبدیل به یاس نااُمیدی شد. این نگاه حاصل عدم برنامه‌ریزی بلندمدت و اقدام‌های ضربتی در زمان انباشت بحران است.
آنا: آیا آزادسازی بخشی از ذخایر آبی سد کرخه پشتوانه علمی داشته است؟
هاشمی: در همه جای جهان، بسیاری از تصمیمات در حوزه آب برگرفته از عوامل اجتماعی، سیاست و امنیت ملی است و تفاوت این تصمیمات در هر کشور بسته به شدت و ضعف اعمال نفوذ آن متفاوت است اگر منظورتان از پشتوانه علمی این است که باز کردن مخازن سد کرخه برحسب تصمیمات علمی و محاسبه میزان ذخایر آب در پشت سدها باشد، باید عنوان کرد که خیر عوامل دیگری دخیل بوده است.باید اعتراف کرد انبوه مشکلات و تصمیمات اشتباه در سال‌های اخیر به دولت سیزدهم رسیده است که نمی‌توان با یک اقدام تمام این مشکلات را حل کرد و در این میان نگاه کوتاه‌مدت دولت دوازدهم و قرارگرفتن در ماه‌های پایانی فعالیت آن،باعث بازگشایی مخازن سد کرخه و انتقال مشکلات و تنش‌های موجود به دولت بعد از خود شد.
آنا: با توجه به اینکه توسعه کشت‌های مردم در پایین دست کرخه، بدون قاعده بوده است، برای آب‌رسانی باید چه اقداماتی انجام داد؟
هاشمی: برای یکسری از نیازها باید پاسخ سریع و کوتاه‌مدت دهیم. روستایی که آب ندارد، کشاورزی که کشت او روی دستش مانده را نمی‌توان بدون اقدام رها کرد اما گام مهم دولت باید تهیه یک برنامه بلندمدت که ازنظر علمی، فنی، اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی، امنیتی باشد تا تراز آب خوزستان مثبت شود، باید از مسئولان پرسید در سال‌های اخیر چه اقدامی انجام داده‌اند که میزان استفاده از زمین به‌منظور کشاورزی افزایش‌یافته است، باید همین رویکرد را نیز تغییر داد.
استفاده از آب شیرین‌کن‌ها در کشاورزی توجیه اقتصادی ندارد
آنا: استفاده از آب‌شیرین‌کن برای تأمین آب در استان خوزستان توجیه اقتصادی دارد؟
هاشمی: استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها برای تأمین آب شرب توجیه دارد، برای صنایع نیز با تأمین بودجه امکان‌پذیراست اما کشاورزی با درصدی بالای اتلاف و تولید میوه‌های آب‌بر توجیه عقلانی دارد؟آیا می‌توان با آب شیرین شده که هزینه ای بالغ بر ۲۰ هزار تومان به ازای هر لیتر دارد، پیاز و سبزیجات تولید کرد؟عملکرد وزارت جهادکشاورزی در بخش مدیریت کشت فوق‌العاده ضعیف بوده است و کشت محصولات آب‌بر گواه بر این موضوع است. با توجه به بحران فعلی آب، مدیران حوزه کشاورزی باید از یک رویکرد جدید استفاده کنند و این مسیرهایی که تاکنون رفته‌اند را کنار و اصلاح کنند.
آنا: بحث انتقال آب به‌عنوان راهکاری که شاید در کوتاه‌مدت جواب دهد، می‌تواند کمکی به وضعیت استان خوزستان کند؟
هاشمی: موجودی آب در کشور نه‌تنها ثابت، بلکه رو به کاهش است. بر اساس پیش‌بینی‌های اقلیمی منابع آب کشور رو به کاهش است، از کجا می‌توان آب وارد کرد برای خوزستان؟در طرح‌های گذشته این استان آب برخی از شهرهای فلات مرکزی را تامین می‌کند و کمبود آب در خوزستان می‌تواند سایر شهرهای اقماری را با مشکل مواجه کند.
افزایش بهره‌وری شرط توسعه پایدار در کشور
آنا: شرط رسیدن به توسعه پایدار در کشور چیست؟
هاشمی: ما به دنبال رشد اقتصادی ۷ تا ۸ درصدی هستیم آیا با رویکرد فعلی می‌توان به توسعه پایدار رسید؟برای رسیدن به این مهم باید از الگوی توسعه در سایر کشورها استفاده کنیم، در حال حاضر در بحث بنزین و گاز همین مشکل را داریم. طبق اخبار ظرف چند سال آینده با این نرخ مصرف، واردکننده گاز می‌شویم کما اینکه هم اکنون نیز به دنبال واردات گاز از ترکمنستان هستیم،خلاقیت، نوآوری و ابتکار همین‌جا باید بروز پیدا کند که من باید چه‌کار کنم که جمعیت ۱۰۰ میلیون نفری با رشد اقتصادی سالانه ۷ تا ۸ درصد را پشتیبانی کنم. در حال حاضر صنعت چشمگیری نداریم و به تازگی به دنبال توسعه هستیم. قرار است کیفیت زندگی را بالا ببریم، محیط‌زیست را احیا کنیم، کشاورزی‌را توسعه دهیم، حجم تولیدات را افزایش دهیم. تمام این اهداف راه‌حل دارد، با استفاده از سیستم‌های افزایش بهره‌وری باید اقداماتی انجام داد.
بیشتر بخوانید:
تولید آب‌شیرین‌کن‌های استان بوشهر امسال دو برابر می‌شود
هدف‌گذاری که برای بهره‌وری طی سال‌های گذشته در بحث کشاورزی وارد شده است، به بخشی از آن دست پیداکرده‌اند اما نکته جالب ماجرا این است که این بخشی که به آن دست پیداکرده‌اند، عمدتاً در حوزه تولیدات با مصرف آب بالا مثل میوه‌جات و صیفی‌جات بوده است اما در بحث محصولات اساسی اتفاق خاصی ایجاد نشده است، به همین دلیل هم‌اکنون ازنظر امنیت غذایی مشکل داریم.در بحث تأمین نهادهای مرغ به‌شدت با مشکل مواجه هستیم، نتیجه می‌شود بحران مرغ و قرارگاه مرغ تشکیل می‌دهیم! یک نقل‌قولی است که می‌گویند مشکلاتی که زاییده یک نوع طرز تفکر است را با همان طرز تفکر نمی‌توانید حل کنید، این طرز تفکر اشتباه مولد این مشکلاتی است که هم‌اکنون ما با آن مواجه هستیم، و همین این طرز تفکر نمی‌تواند این مشکلات را حل کند.
انفعال وزارت نیرو در انتخاب مدیران زیان‌بخش است
آنا: ارزیابی شما از تغییرات در وزارت نیرو به‌عنوان متولی آب چیست؟
هاشمی: هنوز تغییرات چندانی در وزارت نیرو صورت نگرفته است ولی برداشت بنده این است که بخش قابل‌توجهی از برنامه‌های اعلام‌شده در وزارت نیرو معطوف به راه‌حل‌های کوتاه‌مدت است زمانی که با بحث آب مواجه هستید، شما تنها با یک وزارت‌خانه مانند وزارت نیرو مواجه نیستید، باید ببینید مثلاً وزارت جهادکشاورزی چه‌کاری انجام می‌دهد؟ وزارت صنعت، سازمان برنامه بودجه یا بخش‌های دیگر می‌خواهند چه‌کار کنند؟ چون همه این وزارت‌خانه‌ها به هم وابسته هستند. وزارت نیرو نمی‌خواهد برای خودش آب تولید کند،بلکه به دنبال پاسخگویی به تقاضاهایی که در بخش‌های دیگر ایجادشده است.چون هنوز تیم‌ها مشخص نشده‌اند، به نظر می‌آید بخش زیادی از آن برنامه‌ها حداقل تا اینجایی که اعلام‌شده، معطوف به بحث‌های کوتاه‌مدت است.یعنی مثلاً جایی الآن مشکل آب دارد، بخواهید آن مشکل را به نحوی تخفیف دهید طبیعتاً یکسری اقدامات صورت می‌گیرد، ولی اینکه در بلندمدت گفته‌شده باشد که در ۳۰ سال آینده کشور را به کجا می‌رسانم، من چنین برنامه‌ای را مشاهده نکرده ام آیا برای شما مشخص‌شده که تا ۳۰ سال آینده در حوزه آب و محیط‌زیست کجا قرار است بایستیم و به چه روشی و از کدام مسیر؟
آب نیازمند سیاست کلان است
آنا: در حوزه آب سیاست‌گذاری کلان وجود دارد؟
هاشمی: همان‌گونه که ذکر شد در کشور برنامه کلان آب وجود ندارد شاید یک اشکالی است که طول عمر دولت‌ها کم است یا برنامه‌ها طبق آن چیزی که تعریف می‌شود، پیش نمی‌رود.ولی خیلی مهم است که به‌موازات این، گروه‌هایی را هم قرار دهیم که بگویند برای ۲۰، ۳۰ یا ۵۰ سال آینده باید چه مسیری را قرار است طی کنیم، چه‌کارهایی را انجام دهیم در غیر این صورت در سال‌های بعدی نیز مشکلات مربوط به کرخه یا یک حوزه دیگر ادامه خواهد داشت.به نظرم هر چه دیرتر شروع کنند، اوضاع بدتر می‌شود. همه باید بدانیم که این مشکل را داریم،باید روی راه‌حل مناسب اجماع ملی شود و در حین مسیر احیا، با چکش‌کاری اصلاح می‌شود اما باید سر کلیات این توافق اجماع صورت گیرد .بخش اجرایی مملکت، مردم، بخش غیردولتی، قوه مقننه، قوه قضائیه، همه باید بر روی یک چشم‌انداز و یک مسیر برای آب توافق کنیم و این مسیر را برویم و مرتب با تغییر دولت، تغییر افراد دستخوش تغییرات اساسی نشود.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
