تحلیلگر افغانستانی در گفت‌وگو با آنا تشریح کرد؛
احتمال جایگزینی نافرمانی گسترده مدنی به‌جای جنگ با طالبان/ مقاومت پنجشیر نه از بین می‌رود نه توان پیروزی کامل دارد
نسل دوران جهاد از بخش مهمی از بدنه افغانستان رخت بر بسته استیک محقق و فعال ضد جنگ افغانستانی معتقد است احتمال اینکه این بار جامعه افغانستان برای دستیابی به اهداف خود مبارزه مدنی با حکومت را جایگزین جنگ و خونریزی کند زیاد است.
گروه جهان خبرگزاری آنا-محمد جعفری، حدود دو ماه پیش بود که تصمیم جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر خروج سریع نظامیان این کشور از افغانستان باعث شد که گروه طالبان به سرعت پیشروی‌های خود در سراسر این کشور بحران‌زده بیفزاید. وقتی نیروهای ایالات‌متحده بزرگ‌ترین پایگاه خود در افغانستان یعنی پایگاه بگرام را بسیار هراسان و شتاب‌زده ترک کردند سرعت فتوحات طالبان بیشتر شد. ارتش دولت غرب‌گرای کابل تنها ۱۱ روز مقاومت کرد و درنهایت طالبان در ۲۴ مرداد پس‌ازاینکه محمد اشرف غنی رئیس‌جمهور فراری کابل را ترک کرد بر پایتخت مسلط شد.
در این میان برخی از مجاهدین دوره جهاد علیه اتحاد جماهیر شوروی سابق و برخی از اعضای دولت اشرف غنی به مخالفت با طالبان پرداختند. دره پنجشیر که در افغانستان نماد مقاومت در مقابل اشغالگر و ظالم است دوباره آرایش جنگی به خود گرفت و مخالفان طالبان از همه‌جای افغانستان خود را به این ولایت رساندند. احمد مسعود فرزند احمدشاه مسعود مبارز اسطوره‌ای افغانستان فرماندهی نیروهای پنجشیر را به دست گرفت و پس از چند تلاش برای میانجیگری بالاخره تفنگ به دستان مثل همیشه جنگ را به عنوان تنها را محقق ساختن اهداف خود انتخاب کردند.
این پنجشیر آن پنجشیر دوره جهاد و مبارزه با حکومت سابق طالبان نیست
اما در این میان طبقاتی از اجتماع به‌ویژه بانوان راه دیگری را برای مطالبه حقوق خود از طالبان تازه به حکومت رسیده انتخاب کردند. بسیاری با تظاهرات مسالمت‌آمیز از پرچم ملی کشور حمایت کردند. بسیاری از زنان در شهرهای مختلف کشور به راهپیمایی و تظاهرات برای داشتن حق تحصیل و کار روی آوردند. به‌هرحال این اقدامات که در قالب نافرمانی مدنی و مطالبه از راه مسالمت‌آمیز تعریف می‌شود گزینه‌ای است که لایه‌هایی از جامعه افغانستان انتخاب کردند که می‌دانند با جنگ مشکل کشورشان حل نمی‌شود خواه حاکم طالبان باشد بر مسند قدرت باشد خواه دولت غرب‌گرای اشرف غنی.
تظاهرات مسالمت‌آمیز در حمایت از پرچم ملی افغانستان
با توجه به همسایگی و مشترکات نژادی، زبانی و دینی دو ملت ایران و افغانستان همیشه تحولات در یکی از این دو کشور دست‌کم از بابت عاطفی کشور دیگر را متأثر کرده است. به همین دلیل و برای اینکه شناخت بهتری نسبت به اوضاع داخل افغانستان در دسترس مخاطبان قرار داده شود خبرگزاری آنا با محمد رحمتی، معاون انستیتو «مطالعات صلح، رسانه و حکومت‌داری خوب» مصاحبه‌ای ترتیب داده تا هم از اوضاع پنجشیر گزارش موثق‌تری منتشر شود و هم از نظرات کارساز مصاحبه‌شونده در یافتن راهکاری جدید برای حل بحران در افغانستان استفاده شود.
حرکت طالبان درواقع یک راهپیمایی بود و کسی به‌طورجدی در برابرشان نایستاد و مقاومتی صورت نگرفت. این نسل، نسل جنگ نیست و اکثریت نسل موجود راهکارهای دیگری را جست‌وجو می‌کند
رحمتی مانند هر افغانستانی وطن‌پرستی ابتدا از پنجشیر سخن گفت. وی معتقد است مقاومت در پنجشیر به شکل تمام‌عیار و با موفقیت و پیروزی بر اساس داده‌ها، وضعیت و واقعیت موجود، فعلاً ممکن نیست. نباید سابقه مبارزاتی نیروهای ولایت پنجشیر در دوران اشغال توسط شوروی یا در دوره قبلی طالبان را با وضعیت کنونی ساکنان این ولایت مقایسه کرد زیرا اوضاع تا حد بسیار زیادی فرق کرده است. در دوره‌های پیش یعنی دوره جهاد و حکومت اول طالبان، ولایت بدخشان و بخش زیادی از تخار همچنان آزاد بود. بسیاری از مناطق اطراف ولایت پنجشیر در اختیار مجاهدین بود و آن‌ها می‌توانستند از آن طرق حمایت‌های مالی، غذایی، دارویی و نظامی از پنجشیر داشته باشند تا درمجموع پنجشیر به‌طور کامل تسخیر نشود و در اختیار شوروی یا طالبان قرار نگیرد. اما در این دوره می‌بینیم که چهار طرف پنجشیر در اختیار طالبان است. اگرچه از هرجایی یا هر مسیری امکان دسترسی به پنجشیر نیست اما درمجموع نیروهای مقاومت به آن اندازه امکانات، تجهیزات و فرصت‌هایی را که بتوانند یک مقاومت پیروزمندانه دائمی را شکل دهند ندارند.
بیشتر بخوانید:
تظاهرات زنان افغانستان علیه دخالت پاکستان+ فیلم
توازن قوا در غرب آسیا به ضرر آمریکا رقم خورده است/ ایران آماده پر کردن خلاء خروج یانکی‌ها از منطقه
رحمتی سپس به یک نکته شاید کمتر گفته‌شده اجتماعی اشاره می‌کند و تغییر سبک حق‌طلبی نسل جدید نسبت به نسل پیشین در کشورش را به چالش می‌کشد. از دید این فعال ضد جنگ، در طول ۲۰ سال گذشته جامعه افغانستان دچار تغییرات زیادی شده است. وی می‌گوید نسل جنگجو یا همان نسل دوران جهاد از بخش مهمی از بدنه این جامعه رخت بربسته و آن‌طور که شاهد بودیم مقاومت جدی در برابر طالبان صورت نگرفت. در واقع، طالبان عملیات نظامی انجام نداد بلکه فقط یک راهپیمایی شکل داد. آن‌ها از کوه‌ها و دشت‌ها به‌سوی روستاها و شهرها و درنهایت به‌طرف کابل روان شدند. حرکت طالبان درواقع یک راهپیمایی بود و کسی به‌طورجدی در برابرشان نایستاد و مقاومتی صورت نگرفت به خاطر اینکه این نسل، نسل جنگ نیست و اکثریت نسل موجود راهکارهای دیگری را جست‌وجو می‌کند که به‌احتمال‌زیاد اقدام به تعیین سرنوشت از راهی به‌غیراز جنگ و خونریزی است.
حضور نسل جدید زنان افغانستان در صحنه‌های علمی و مدیریتی
وی به این نکته هم اشاره می‌کند که شاید مقاومت در پنجشیر در دره‌ها و کوه‌های دوردست و صعب‌العبور تا مدت‌های طولانی ادامه یابد. به هر صورت مردمی که غرورشان یا خواسته‌هایشان موردتوجه قرار نگرفته یا به نحوی از طرف طالبان و از طرف جامعه جهانی خصوصاً اروپا و آمریکا نادیده گرفته‌شدند، یقیناً آرام نمی‌نشینند و به مقاومت خود به اشکال پارتیزانی و چریکی ادامه می‌دهند.
موفقیت طالبان به مفهوم این نیست که مردم افغانستان به‌طور کامل به آن‌ها تسلیم شده‌اند و دیگر مانع جدی بر سر راه آن‌ها وجود ندارد
رحمتی می‌گوید این یک امر حتمی است که موفقیت طالبان به مفهوم این نیست که مردم افغانستان به‌طور کامل به آن‌ها تسلیم شده‌اند و دیگر مانع جدی بر سر راه آن‌ها وجود ندارد.۲۰ سال پیش هم شاهد بودیم وقتی‌که نیروهای آمریکا و ناتو به افغانستان آمدند و طالبان در آن دوره شکست خورد، در حدود دو تا سه سال این‌ها دچار سردرگمی و ازهم‌پاشیدگی بودند و ما در سراسر افغانستان یک تحرک جدی از طرف طالبان نمی‌دیدیم اما به‌تدریج خودشان را پیدا کردند، سازماندهی کردند، تشکیلات خود را برپا و ارتباطات خود را برقرار کردند. البته حمایت‌ها و پشتیبانی‌های بیرونی که از برخی جهات برایشان وجود داشته، آن‌ها هم کمک کرد و درمجموع، وقتی چهار یا پنج سال از سال ۲۰۰۱ فاصله گرفتند، مجدداً طالبان را در یک وضعیت بسیار جدی به لحاظ مزاحمت و معارضه با نظام افغانستان می‌دیدیم و شاهد بودیم که طالبان از سطح دورترین روستاها تا پایتخت، تا داخل وزارتخانه‌ها، تا مراکز مهم نظامی یک تهدید بسیار جدی شده بود.
لایه بزرگی از جامعه افغانستان به مبارزه مدنی یا نافرمانی مسالمت‌آمیز روی خواهند آورد
وی به یک نکته مهم و یک چرخش چشمگیر در جامعه افغانستان اشاره می‌کند و می‌گوید که وضعیت مواجهه مردم با حکومت در آینده ممکن است به یک‌شکل جدید یعنی مبارزه مدنی مسالمت‌آمیز با پرهیز از جنگ و خونریزی جلوه‌گر شود. شاید اندکی عجیب به نظر بیاید اما به نظر می‌رسد که لایه نسبتاً بزرگی از جامعه افغانستان به سطحی از بلوغ اجتماعی رسیده که مطالبات خود را به‌صورت برگزاری اعتراضات خیابانی، رسانه‌ای و دیگر اشکال مدرن و مسالمت‌آمیز مطرح کند.
بیشتر بخوانید:
ترکمنستان طالبان را به رسمیت شناخت
احتمال بازگشت نظامیان آمریکایی به افغانستان
رحمتی با تأکید بر نقش مثبتی که کشورهای منطقه و جهان می‌توانند در به سامان رسیدن خواست مردم افغانستان بر عهده بگیرند، می‌گوید نکته مهم دیگر هم نقش حامیان بین‌المللی یا دوستان افغانستان است. به هر صورت اطلاع داریم که در تحولات سیاسی-امنیتی چهار دهه گذشته در کشور، همواره عوامل خارجی نقش مهمی داشته‌اند. در حمایت از دولت کمونیستی در کابل، اتحاد جماهیر شوروی وارد میدان شد. در حمایت از مجاهدین، کشورهای همسایه و بسیاری از کشورهای فرا منطقه‌ای وارد شدند. در حمایت از طالبان هم چندین کشور وارد شدند و بعدها در نظام ۲۰ سال گذشته هم که می‌دانیم آمریکا، ناتو و بسیاری کشورهای دیگر درصحنه حضور داشتند. جبهه مقاومت که در پنجشیر با طالبان درنبرد است هم از قاعده مستثنی نیست یعنی اگر قرار است عده‌ای از حقوق اقشار مختلف در این کشور ازجمله حقوق اقلیت‌ها، حقوق زنان و فضای رشد و پیشرفت و علم‌آموزی در مقابل طالبان دفاع کنند نیاز به حمایت جامعه جهانی دارند در غیر این‌صورت مقاومت بسیار سخت خواهد بود و پیروزی دور از دسترس.
انتهای پیام/۴۱۵۵/
انتهای پیام/
