عضو هیأت علمی واحد علوم و تحقیقات؛ نخستین فارغ‌التحصیل فوق دکتری حقوق بین‌الملل محیط زیست کشور

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، دکتر سید عباس پورهاشمی با بیان اینکه حقوق بین الملل محیط زیست یکی از گرایش‌های جوان و نوپای حقوق بین الملل است، گفت: انتخاب این رشته به ۱۳ سال پیش برمی‌گردد، متأسفانه آن زمان در بین حقوقدانان کمتر کسی به‌طور تخصصی به حقوق بین الملل محیط زیست توجه می‌کرد که در این میان دکتر دبیری از سابقه‌ای طولانی در این زمینه برخوردار هستند. البته برخی دیگر که به این زمینه نیم نگاهی داشتند، حقوقدانان عمومی و بین الملل بودند که رشته تخصصی آن‌ها محیط زیست نبود.

عضو هیأت علمی گروه حقوق محیط زیست دانشکده محیط زیست و انرژی واحد علوم و تحقیقات به عنوان نخستین ایرانی که موفق به اخذ فوق دکتری حقوق بین الملل با گرایش محیط زیست شده است، افزود: در مقطع دکتری نگاه و نگرش من به مسائل بیشتر جنبه اثبات گرایی داشت و حال که در دوره مطالعات مقطع فوق دکتری، به رهیافت انتقادی توجه بیشتری کردم که براساس همین نگرش با بررسی قواعد و مقررات حقوقی موجود در حقوق بین الملل و حقوق داخلی به دنبال شناسایی خلاء‌های حقوقی و ارائه راهکارهای متناسب با آن هستم.

وی در باره فعالیت‌های تحقیقاتی خود گفت: اکنون در موضوعات گوناگون حقوقی در زمینه‌های دریا‌ها، آبراه‌های بین المللی، جنگل‌ها، تغییرات آب و هوا با همکاری دانشجویان خود در مقطع کار‌شناسی ارشد و دکترا فعالیت دارم. همچنین برای اولین بار مسئله اکوتروریسم را مطرح کرده‌ایم که از جمله معضلات محیط زیست است، اقدامات گروه‌هایی مثل داعش که با تخریب محیط زیست همراه است از مصادیق اکوتروریسم محسوب می‌شود.

پورهاشمی با بیان اینکه از دیگر برنامه‌های در دست اجرا، ارائه طرح تبدیل برنامه UNEP به سازمان جهانی حفاظت محیط زیست است افزود: این برنامه بیش از ۴۰ سال پیش به عنوان برنامه‌ای برای نظارت بر حفظ محیط زیست ارائه شده است که با توجه به تغییرات اخیر در محیط زیست، دیگر آن کارایی لازم برای نظارت بر حفاظت از محیط زیست را ندارد و در این راستا نیازمند سازمانی جهانی برای حفاظت از محیط زیست هستیم که طرح آن را ارائه کرده‌ایم.

وی در باره اهمیت حقوق محیط زیست در کشور تصریح کرد: حقوق محیط زیست رشته‌ای از حقوق است که مباحث محیط زیستی را دنبال و کمی و کاستی‌های موجود در امر حفاظت و بهره برداری معقول با حفظ اصل توسعه پایدار در حوزه‌های محیط زیست انسانی و محیط زیست طبیعی را نظم می‌بخشد.

به گفته پورهاشمی، در حقوق بین الملل معضلات گوناگونی وجود دارد. یکی از معضلاتی که در آینده با آن مواجه خواهیم شد بحث محیط زیست است، اگر دهه گذشته را دهه بحران نفت بدانیم دهه آینده بدون شک دهه بحران آب و محیط زیست خواهد بود.

عضو هیأت علمی دانشکده محیط زیست و انرژی واحد علوم و تحقیقات ادامه داد: با غیرقابل سکونت شدن جزایر، بحث مهاجران محیط زیست پیش خواهد آمد، مهاجرانی که برخلاف سایر مهاجرت‌ها (نظیر اقتصادی، سیاسی و آثار جنگ) به دلیل شرایط نامساعد آب و هوایی مجبور به ترک محل زندگی خود و مهاجرت به کشورهای دیگر می‌شوند. اینجا است که بحث حقوق بین الملل محیط زیست دارای اهمیت ویژه‌ای شده و می‌تواند نقش خود را در چارچوب نظام حقوقی بین الملل ایفا کند.

وی با بیان اینکه در هر جامعه‌ای، هرگاه مردم و مسئولان جامعه نسبت به محیط زیست کم توجه باشند مطمئنا حقوق محیط زیست هم به خوبی مورد توجه قرار نخواهد گرفت، افزود: در جوامعی که مسائل اقتصادی حرف اول را می‌زند، طبعا قوانین اقتصادی، بیشتر و بهتری نسبت به سایر مسائل شکل گرفته است، این امر درمورد مسائل دیگری نظیر سیاسی، فرهنگی، محیط زیست و... نیز صدق می‌کند. در ایران به مسائل مرتبط با محیط زیست توجه کمتری نسبت به سایر مسائل می‌شود.

پورهاشمی اظهار کرد: حفاظت از محیط زیست پیش از آنکه محصول قوانین حقوقی باشد محصول آموزش است، بنابراین ابتدا باید آموزش صحیح را ایجاد کرد و بعد از آن به وضع قوانین حقوقی مبادرت ورزید.

وی با توجه به تعهدات بین المللی کشور‌ها در قبال محیط زیست ، گفت: عوامل محیط زیستی به یکدیگر وابسته هستند، برخلاف زمینه‌های دیگر حقوق بین الملل، حقوق محیط زیست روابط دوجانبه نیست بلکه تعهد یکجانبه از سوی همه کشور‌ها برای حفظ محیط زیست است و دولت‌ها به عنوان یک عضو جامعه بین المللی در قبال آن مسئولیت مشترک اما متفاوت داشته و تعهداتی دارند.

پورهاشمی ادامه داد: محیط زیست میراث مشترک بشر است، اگر محیط زیستی را که در داخل مرزهای کشوری قرار داشته باشد را تخریب کرده و این تخریب بر وضعیت زیست محیطی دیگر کشور‌ها تأثیر گذارد، قابلیت پیگیری حقوقی دارد. همچنین دیوان بین المللی دادگستری یکی از مراجعی است که می‌تواند به این‌گونه پرونده‌ها رسیدگی کند.