برجام بدون تضمین!

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، دستیاران ارشد رئیس‌جمهور آمریکا که این روزها با واسطه‌گری اروپاییان پیام‌هایی را به سمت اتاق‌های ایرانیان در هتل محل اقامت‌شان در وین می‌فرستند، معتقدند لحظه نهایی برای رسیدن به توافق با ایران رسیده است. آنها می‌گویند 6 هفته آتی، یعنی زمان قبل از اجرای مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران، آخرین پنجره فرصت برای رسیدن به توافق نهایی با ایران است و ایرانیان باید تصمیم دردناکی که قبلا می‌گرفتند و در اتخاذ کردن این تصمیم تأخیر داشته‌اند را سرانجام بگیرند.

آنطور که روزنامه نیویورک‌تایمز روز گذشته گزارش داد، مقامات هم در تهران و هم در واشنگتن معتقدند آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر عالی ایران موافق رسیدن به توافق با آمریکا برای برداشته شدن تحریم‌هاست. در حقیقت، متن دقیق نوشته‌ شده توافق، هفته‌ها پیش در وین نوشته ‌شده و آماده امضا توسط طرفین است. از آن زمان تاکنون توافق صورت‌گرفته که درواقع همان برجام سال 2015 بدون هیچ تغییری است، دست‌نخورده باقی ‌مانده تا نتیجه انتخابات در تهران مشخص شود. با این‌ حال نشانه‌ها حکایت از این دارد که تا چند هفته آینده قبل از مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران، در شرایطی که هنوز دولت میانه‌رو روحانی سر کار است، توافق اعلام خواهد شد.

دیوید سنجر، تحلیلگر نیویورک‌تایمز که از فعال‌ترین خبرنگاران و تحلیلگران در دولت اوباما در زمان گفت‌وگوهای هسته‌ای در سال 2013 تا 2015 نیز بود، در ادامه نوشته است: «ترامپ شاید منتقد اصلی برجام بود اما انتقاد اصلی او نه به محتوای برجام، بلکه به این مساله بود که چرا برجام توسط اوباما امضا شده است. در گفت‌وگویی که ترامپ در سال 2016 با رسانه‌ها داشت، تلاش زیادی کرد معایب برجام را برشمارد اما در نهایت تنها به این نتیجه رسید که محدودیت‌ها علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران خیلی زود تمام می‌شود و اینکه این توافق، نتوانست فعالیت‌های موشکی ایران را متوقف سازد یا جلوی فعالیت‌های این کشور در منطقه را بگیرد.

ترامپ و وزیر خارجه‌اش، مایک پمپئو گمان کردند با کمپین فشار حداکثری می‌توانند ایران را وادارند تا دوباره با آنها گفت‌وگو کرده و به توافق جدیدی با آنها برسد که بیشتر به نفع آمریکا باشد. ایرانی‌ها چنین نکردند و پس ‌از اینکه اروپاییان نیز نتوانستند به وعده‌ها و تعهدات خود در برجام عمل کنند، ایران نیز تولید سوخت هسته‌ای را از نو آغاز کرد».

اما اگر توافق ایران و آمریکا نهایی شده است، چه موانعی باعث شده است توافق نهایی در این باره هنوز اعلام نشود؟ در مقاله نیویورک‌تایمز در این باره آمده است: «افرادی که در داخل جلسات گفت‌وگوها حضور دارند، گفته‌اند ۲ مانع بر سر راه رسیدن به توافق با ایران وجود دارد: ایران از یک‌سو درخواست کرده است تعهدی نوشته‌شده به او داده شود که دولت‌های بعدی آمریکا نمی‌توانند مانند ترامپ توافق را از بین ببرند و مقامات آمریکایی گفته‌اند «این درخواستی منطقی است و البته دموکراسی واقعی نمی‌تواند آن را ایجاد کند». درهرصورت توافق هسته‌ای با ایران «معاهده» نیست و دولت بایدن هم مانند اوباما نمی‌تواند این توافق را مانند معاهده تصویب کند، زیرا مطمئنا دوسوم سنای آمریکا به آن رأی مثبت نمی‌دهد.

بنابراین شروط این توافق می‌تواند به ‌صورت «توافق اجرایی» دیده شود که هر رئیس‌جمهوری می‌تواند آن را از بین ببرد. البته آمریکا نیز در این میان خواسته‌های خود را از ایران دارد. دولت بایدن از ایران خواسته است به‌ صورت کتبی متعهد شود بعد از اجرایی شدن این توافق، فورا به میز مذاکره برای رسیدن به توافقی بزرگ‌تر برگردد که بتواند نقصان‌ها و کمبودهای توافق فعلی را برطرف سازد و از سوی دیگر همان‌طور که آنتونی بلینکن گفته است، «طولانی‌تر و قوی‌تر» باشد».

امید دولت آمریکا این است که بتواند از توافق سال 2015 و ددلاین‌های زمانی آن استفاده کند تا بتواند به توافقی قدرتمندتر برای از بین بردن برنامه هسته‌ای ایران برسد. بسیاری از ددلاین‌های زمانی این توافق، اگر از سال 2015 محاسبه شود و نه 2021، بزودی پایان می‌یابند و به طور مثال ایران تا سال 2030 به یک عضو عادی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تبدیل خواهد شد و اگر برای تسلیحات هسته‌ای نیز سوخت تولید نکند، برای سایر موارد مورد نیازش می‌تواند تا اندازه دلخواه خود سوخت هسته‌ای بسازد.

سنجر می‌افزاید: «با این ‌حال مشاوران دولت بایدن به او گفته‌اند احتمال رسیدن به سناریویی که بتواند ایران را برای توافقی بهتر ‌پای میز مذاکره بکشاند بسیار پایین است، زیرا زمانی که تحریم‌های فلج‌کننده اقتصاد ایران برداشته شود، ایران دیگر انگیزه‌ای برای بازگشت به میز مذاکره نخواهد داشت. برخی به دولت بایدن پیشنهاد داده‌اند شاید بهتر باشد به توافق بازگردد و در عین‌ حال تلاش کند برخی محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران را تا زمانی فراتر از سال 2030 حفظ کند؛ از جمله تحقیقات درباره سانتریفیوژهای نسل جدید. ایرانیان اما در این باره گفته‌اند هیچ محدودیت جدیدی درباره برنامه هسته‌ای‌شان را نمی‌پذیرند.

درعین‌حال همان‌طور که آقای رئیسی و سایر نامزدهای انتخاباتی ایران نیز در طول مناظره‌ها و بحث‌های انتخاباتی خود گفته‌اند، نمی‌پذیرند که محدودیتی بر برنامه موشکی ایران اعمال شود یا حمایت‌شان از بشار اسد در سوریه قطع شود و یا تغییری در برنامه حمایت‌شان از نیروهای شیعه در منطقه یا حماس به وجود آید».

به نوشته دیوید سنجر، این نقطه دقیقا همان نقطه‌ای است که ضعف‌های دولت بایدن نمودار می‌شود. اگر او نتواند ایرانیان را وادار به توافق جدیدی در این باره کند، با انتقاد سخت مخالفان خود مواجه می‌شود و آنها اعتقاد می‌یابند که او نتوانسته مشکلات بنیادین با ایران را حل کند. اینجاست که منطق جدیدی برای دولت جدید آقای رئیسی نیز به وجود می‌آید: اگر ترامپ توانست سال 2018، براحتی از توافق برجام بیرون بیاید، چه تضمینی وجود دارد که دولت بعدی آمریکا در سال 2025 همین کار را انجام ندهد؟

***

عراقچی: بدون تضمین از طرف آمریکا، توافقی صورت نمی‌گیرد

معاون وزیر امور خارجه و سرپرست هیات ایرانی در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین اعلام کرد مذاکرات برجام به پایان خود نزدیک شده است. عباس عراقچی در پایان دور ششم این مذاکرات در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما در وین اظهار داشت: امروز ( دیروز یکشنبه) با برگزاری یک جلسه کمیسیون مشترک، دور ششم مذاکرات وین خاتمه یافت و ما در پایان این جلسه به یک جمع‌بندی از مجموعه مذاکرات فشرده‌ای که در روزهای گذشته انجام شد، رسیدیم.

عراقچی گفت: همه هیات‌ها اذعان داشتند پیشرفت‌های نسبتا خوبی صورت گرفته است و همگی بر جدیت خود برای ادامه مسیر و دستیابی به یک توافق تفاهم داشتند اما در همین راستا قبول دارند که درباره برخی مسائل کلیدی ‌باید از سوی مراجع تصمیم‌گیری در کشورها بررسی‌هایی صورت گیرد.

وی ادامه داد: پیشرفت ما از این نظر خوب بوده که متون بسیار زیادی آماده شده و متونی هم که آماده نیست دارای وضعیت مشخص‌شده‌ای است که اختلافات را به طور مشخص نشان می‌دهد و این موضوع به تصمیم‌گیران کمک می‌کند تا متوجه شوند در چه مرحله‌ای از تصمیم‌گیری قرار دارند. عراقچی اضافه کرد: ما مسیر زیادی را تاکنون طی کرده‌ایم و به پایان مسیر نزدیک‌تر شده‌ایم اما این راه باقی مانده از مسیر، ساده‌ نخواهد بود.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه تصریح کرد: مواضع ما از ابتدای مذاکرات هیچ‌گونه تغییری نکرده است و خواهان رفع همه تحریم‌ها هستیم و همین‌طور راستی‌آزمایی آنها و بازگشت ایران به تعهدات خود در برجام. وی عنوان کرد: به نظر من وزن موضوعات حل شده خیلی بیشتر از مسائل حل نشده است. عراقچی همچنین درباره دیدارش با رافائل گروسی تاکید کرد: گفت‌وگوی من با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بسیار جامع بود؛ درباره برجام، موضوعات باقیمانده بین ایران و آژانس و همین‌طور نحوه کمک آژانس به پیشرفت مذاکرات و وظایفی که پس از رسیدن به یک توافق احتمالی وجود دارد، گفت‌وگوهایی صورت گرفت. وی گفت: نمی‌توان گفت که دور آتی، دور نهایی خواهد بود، زیرا همه چیز به تصمیمات طرف‌های مقابل بستگی دارد اما مطمئن هستم دور هفتم دور بسیار سختی خواهد بود.

وی اذعان داشت: ما وقتی توافق خواهیم کرد که به خواسته‌ها، منافع و مواضع اصلی و قطعی ملی رسیده باشیم و امیدوار هستیم این توافق در دولت دوازدهم هر چه زودتر انجام شود اما این ملاک ما برای توافق نیست، چرا که ملاک ما تحقق یک توافق خوب است. عراقچی اضافه کرد: طبیعی است یکی از مباحث جدی در این مذاکرات ایجاد اطمینان نسبت به عدم تکرار عملکرد دولت آمریکا در خروج از برجام و اعمال مجدد تحریم‌هاست که ما در این زمینه به تضمین نیازمندیم و طبیعتا بدون ارائه چنین تضمینی از سوی آمریکا، بازگشت ما به برجام مقدور نیست.

منبع: روزنامه وطن امروز

انتهای پیام/