دانشگاهی که دانشگاه نیست!

به گزارش خبرنگار حوزه نظام دانشگاهی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دانشگاه به‌عنوان نهادی که تربیت نیروی انسانی متخصص هر کشور مبتنی بر سیاست‌های خاص آن کشور را بر عهده دارد همواره با مشکلات زیادی درگیر بوده، مصائبی که دانشگاه را از رسیدن به اهداف اصلی خود باز داشته است.

می‌توان گفت یکی از مصائب علوم در دانشگاه عادت استادان به تدریس دروس تکراری است. مطالبی را که سال‌ها آموزش داده‌اند بارها و بارها تکرار می‌کنند، بدون آنکه متوجه تغییرات این علوم یا حتی نظریه‌ها در جهان پیرامونی باشند. گاه نظریه‌ای را تدریس می‌کنند که مربوط به دو دهه گذشته است  در حالی که در طول این دو دهه نظریات یا فناوری جدیدی مطرح شده که یا قبلی‌ها را تکمیل یا رد می‌کند، لذا نه طرح درس و جزوات این استادان روزآمد است نه دانشجویی که در کلاس آنها تربیت می‌شود و ماحصل چنین روشی چیزی جز عقب ماندن از چرخه علم روز نیست.

از سویی شیوه روزآمدن کردن رشته‌های تحصیلی نیز از دستورالعمل مشخصی پیروی نمی‌کند و دیده شده که در مسیر روزآمدن کردن یک رشته، سرفصل‌ها یا رشته‌هایی جدید ایجاد شده‌اند که غایت آنها روشن نیست و معلوم نیست رشته یا سرفصل جدید در آینده به باری بر دوش دانشگاه تبدیل نشود.

مورد دیگری که دانشگاه را از رسیدن به هدف اصلی خود یعنی تولید علم و نرم‌افزار اداره جامعه  باز می‌دارد عدم توجه به ارزش پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی است. هم موضوع پایان‌نامه‌ها ناظر به نیازهای جامعه نیست هم دانشجویان و استادان وقت کافی به کار پژوهشی انجام شده، اختصاص نمی‌دهند.

اغلب موضوع پایان‌نامه‌ها با جست‌وجویی در پایان‌نامه‌های گذشته یا در ایران‌داک (پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران)  انتخاب می‌شوند و استاد و دانشجو بیشتر درگیر این هستند چه موضوعی در سطح ISI مقاله‌زایی بیشتری دارد فارغ از اینکه آیا نیاز و  سؤالی از سوال‌ها و نیازهای جامعه را جواب می‌دهد یا نه.

بسیاری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی عدم توجه استادان به پایان‌نامه‌ها را یکی از مصائب تحصیلی خود می‌دانند استادانی که اگرچه در زمان راهنمایی و دفاع از پایان‌نامه غایب هستند اما اصرار زیادی برای نویسنده مسئول شدن در مقاله‌ای دارند که دانشجو بار تمامی زحمات آن را به دوش کشیده است. کثرت دانشجویان و پایان‌نامه‌ها استاد را از رسیدگی لازم به دانشجوها و پایان‌نامه‌ها بازمی‌دارد. همین موضوع باعث می‌شود که گاه دانشجو برای نوشتن پایان‌نامه مسیر غلطی را طی کند و دوباره مجبور به از سر گرفتن تحقیق شود یا در نهایت برای رهایی از سردرگمی تدوین پایان‌نامه را به دیگری یا مراکز تدوین پایان‌نامه بسپارد.

ظرفیت پذیرش پایان‌نامه دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای اساتید محدود می‌شود

یکی از گلایه‌ها و معضلات دانشجویان تحصیلات تکمیلی این است که استادان وقت کافی برای پایان‌نامه‌ها نمی‌گذارند، تا جایی که حتی برخی استادان تنها یکی دو روز مانده به روز دفاع نگاهی به پایان‌نامه می‌اندازند و توانایی دفاع کامل از دانشجو در جلسه دفاع از پایان‌نامه را ندارند. غلامی درباره راه حل وزارت علوم برای این مشکل به خبرنگار آنا می‌گوید: استادان موظف به گذاشتن وقت کافی برای پایان‌نامه دانشجویان هستند و برای حل این مشکل، از امسال تحت یک فرمول، ظرفیت پذیرش دانشجو توسط استادان را محدود کرده‌ایم تا استادان با گرفتن دانشجوی زیاد از رسیدگی به پایان‌نامه‌ها باز نمانند.

وزیر علوم در ادامه معتقد است: با این حال اگر دانشجویان باز هم شاهد عدم رسیدگی استادان به پایان‌نامه‌ها بودند می‌توانند ابتدا از طریق مدیرگروه و اگر به نتیجه نرسیدند به رئیس دانشکده و معاون آموزشی دانشگاه مراجعه کنند تا مشکل را برطرف کنند.

از دیگر مسائلی که می‌توان از آنها به عنوان مصائب دانشگاه‌ها نام برد، عدم پیوند و ارتباط قوی درون نظام دانشگاهی است، دیده شده که رؤسای دانشگاه‌ها از مسائل دانشکده‌های ذیل خود غافل‌ هستند تا حدی که گاه حتی نام دانشکده‌های دانشگاه خود را هم نمی‌دانند یا حتی بسیاری از ابلاغ‌ها و تغییراتی که از مراجع بالاتر برای دانشکده‌ها یا رشته‌های خاص صادر می‌شود به دست آنها نمی‌رسد.

در چنین شرایطی انتظار از ریاست و مجموعه مدیریتی دانشگاه برای تغییر شرایط به نفع روزآمد کردن علم و شتاب گرفتن فناوری، انتظاری بی‌جا است. به عبارتی ارتباط قوی بین هر سطح با سطح بالاتر در دانشگاه دچار نقصانی است که کل دانشگاه را متضرر کرده است.

یکی دیگر از مصائب دانشگاه ضعف مباحثه و گفتمان علمی عناصر فکری دانشگاه با یکدیگر است. به نوعی روبه‌روی یکدیگر قرار گرفتن و در قبول یا رد گزاره‌های علمی حرف زدن علاوه بر فضای کلاس یا پایان‌نامه در بین دانشجویان و اساتید تمرین نشده است، درحالی‌که  برگزاری میزگردهای چالشی برای خردترین تا بزرگترین مسائل حوزه علم و دانشگاه نه تنها دانشگاه را در رسیدن به اهداف بنیادین خود موفق‌تر که فضای آن را برای جویندگان علم نیز جذاب‌تر می‌کند.  به صراحت می‌توان گفت که دانشگاه آزاد اسلامی با محوریت معاونت علوم انسانی و هنر در این مسیر پیش‌قدم شده است تا این معضل را به سهم خود برطرف کند این در حالی است که در سایر دانشگاه‌ها این حلقه مفقوده همچنان وجود دارد.

باید منتظر ماند و دید که چراغ تحول چه زمانی در دانشگاه‌های دولتی روشن خواهد شد تا از این رخوت علمی خارج شود.

انتهای پیام/۴۱۰۷/پ